Πέφτω στην παγίδα όταν ο δεκαεπτάχρονος γιος μου μού κολλάει στο πρόσωπο την οθόνη του κινητού του για ένα «reading Chinese challenge» στο ΤikTok (καλείσαι να διαβάσεις σωστά διάφορα φρούτα στα κινέζικα).

Αρχίζω και διαβάζω άγαρμπα και συλλαβιστά: «κάο μέι» (φράουλα) «μπο λουό» (ανανάς)… Συνειδητοποιώ το γελοίο της εικόνας που παρουσιάζω μόνο όταν ο γιός μου ποστάρει κατά λάθος (έτσι είπε, τουλάχιστον) ολόκληρο βίντεο με εμένα… κινέζα στο Instagram. Βάζω αυθωρεί τις φωνές και το μοιραίο αποδεικτικό στοιχείο εξαφανίζεται άρον άρον από τον κυβερνοχώρο.

Το Signalgate, το σκάνδαλο με την εκ παραδρομής αποκάλυψη στρατιωτικών μυστικών των ΗΠΑ στον Τζεφ Γκόλντμπεργκ, διευθυντή του περιοδικού Atlantic, που ξέσπασε την περασμένη Δευτέρα, ήταν μια σοκαριστική υπενθύμιση του πόσο θολά έχουν γίνει πλέον τα όρια μεταξύ πραγματικής και ψηφιακής ζωής. Με τι ευκολία και άγνοια –και ενίοτε θράσος– μπαινοβγαίνουμε από τη μία στην άλλη.

Να θυμίσω ότι ο αμερικανός δημοσιογράφος χάζευε αμέριμνος το κινητό μέσα στο αμάξι του (ενώ βρισκόταν στο πάρκινγκ ενός σουπερμάρκετ), όταν έλαβε πρόσκληση σε μια «ομαδική» συνομιλία (στην εφαρμογή Signal) από τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Μάικλ Γουόλτς!

Τα υπόλοιπα είναι λίγο πολύ γνωστά. Δέχθηκε την πρόσκληση (χωρίς να είναι απολύτως σίγουρος ότι δεν είναι fake) και από τη μία στιγμή στην άλλη βρέθηκε αυτός –ένας πολίτης– να μαθαίνει από υψηλούς αξιωματούχους του Λευκού Οίκου επιχειρησιακές λεπτομέρειες για επικείμενες αεροπορικές επιδρομές εναντίον των Χούθι στην Υεμένη, πληροφορίες για στόχους και οπλικά συστήματα κ.τ.λ.

Ανάμεσα στα διάφορα αντίκρισε και  σχόλια του τύπου «Σιχαίνομαι να ξελασπώνω πάλι τους Ευρωπαίους», αλλά και κάμποσα  emoji (π.χ. με την αμερικανική σημαία ή με μια φλόγα), που κατέδειξαν (για μια ακόμη φορά) ότι οι πολιτικοί άνδρες που περιβάλλουν σήμερα τον αμερικανό πρόεδρο δεν διαφέρουν πολύ από γυμνασιόπαιδα.

Στον δρόμο που χάραξε ο Κέλι

Εννοείται ότι αυτή η συγχώνευση πραγματικής και online ζωής έχει ξεκινήσει προ πολλού. Ποτέ βέβαια δεν ήταν τόσο σπαρταριστή όσο με τον πρώτο διδάξαντα Ρόμπερτ Κέλι. Ο σοβαρότατος πολιτικός αναλυτής έδινε (το 2017) από το σπίτι του βαρυσήμαντη συνέντευξη στο BBC World όταν μπούκαρε η τετράχρονη τότε κόρη του Μάριον και –με τη στράτα του– ο μόλις εννιά μηνών τότε αδελφός της Τζέιμς (με τη μητέρα τους να τους καταδιώκει πανικόβλητη).

Το βίντεο έγινε, φυσικά, viral και αφορμή να βγει στη φόρα ο καλά κρυμμένος μόχθος και ο τραγέλαφος της ζωής των εργαζόμενων γονέων.

Τρία χρόνια μετά ήρθε η πανδημία και εξ ανάγκης πλέον η ζωή μας παραχώθηκε μέσα στις πλατφόρμες (παρεμπιπτόντως, από τον ερχόμενο Μάιο χάνουμε μία εκ των πλέον δημοφιλών, καθότι το Skype «τελειώνει» δια παντός).

Ολοι μπορούμε να ανασύρουμε από τη μνήμη μας διάφορες στιγμές που ο άυλος βίος μας «σκόνταψε» πάνω στον φυσικό: κουτάβια και ψιψίνες που εισέβαλαν στο κάδρο την ώρα της κρίσιμης teleconference, τσούγκρισμα ποτηριών με κρασί ή και κονιάκ (μπροστά στην οθόνη που πρόβαλλε σε live streaming κάποιον γάμο ή κάποια κηδεία), διάφοροι εισβολείς που σε εξέθεταν σε πορνογραφικό υλικό εκεί που μιλούσες με τον προϊστάμενο ή τη θεία σου (zoombombing) κ.τ.λ.

Η «κουλτούρα του Zoom», όπως ονομάστηκε από την πλατφόρμα που «σάρωνε» τότε παγκοσμίως, συνέτεινε στο να απενοχοποιηθεί περαιτέρω η διάχυση αυτού που ζούμε στην πραγματικότητα σε αυτό που συμβαίνει online.

Ή και το αντίθετο. Ποιος δεν θυμάται, αλήθεια, εκείνο τον δικηγόρο στο Τέξας, που σε διαδικτυακή συνάντηση με δικαστές εμφανίστηκε –εξαιτίας κάποιου ατυχούς φίλτρου– με τη μορφή γάτας;

Η ζωή δεν είναι οθόνες, μωρό μου

Κάπως έτσι, η νέα τεχνολογία άρχισε να γκρεμίζει τα διάφανα τείχη που τέμνουν τις ζωές μας (π.χ. η ζωή του παιδιού στο σπίτι έγινε γνωστή στους δασκάλους του μέσα από το Webex). Μόνο που όλο αυτό έγινε χωρίς να το συνειδητοποιούμε και χωρίς να του θέτουμε όρια.

Το πρόβλημα είναι ότι χρόνο με τον χρόνο είναι σαν να ζούμε όλο και περισσότερο σε ένα δικό μας αυτοσχέδιο «metaverse». Ξεχνώντας πως η ζωή δεν είναι όπως «παίζεται» στις οθόνες. Αλλά και το αντίστροφο: πως το Ιντερνετ δεν είναι μόνο στις οθόνες ή στο μυαλό μας.

Ξεχνάμε π.χ. πως όταν μαζευόμαστε με μέλη της οικογένειάς μας στο Zoom πρόκειται για μια αληθινή συγκέντρωση. Πως όταν ένα παιδί υφίσταται μπούλινγκ στο Instagram πρόκειται για κανονικό εκφοβισμό, με κανονικές συνέπειες. Πως μια αλλαγή στον αλγόριθμο της Google μπορεί στ’ αλήθεια να «ανεβάσει» ή να «ρίξει» μια επιχείρηση.

Ξεχνάμε, επίσης, πως όταν για να βγάλεις μια σέλφι κρεμιέσαι από ένα τρένο εν κινήσει ή ποζάρεις δίπλα σε έναν ιπποπόταμο, μπορεί πράγματι να χάσεις τη ζωή σου (και όχι ένα από τα τρία «κανονάκια» σου, όπως έλεγαν παλιά τις «ζωές» στα video games).

Πως όταν χάνεις λεφτά από συναλλαγές με bitcoin είναι αληθινή χασούρα και όχι digital. Πως όταν απειλείς να σφάξεις τη σύντροφό σου αν δεν σβήσει τους διαδικτυακούς της «φίλους» στο Facebook (όπως έγινε προ ημερών), η απειλή σου μπορεί να αφήσει πίσω αληθινές κηλίδες αίματος.

Ετσι, είναι πολύ εύκολο να χάσεις τα όρια και να την «πατήσεις». Να μπερδέψεις το «εδώ» με το «εκεί». Πώς όταν πιάνεις μια «φυσική» φωτογραφία και τη χαϊδεύεις σαν να πρόκειται για οθόνη αφής; (νομίζω ότι σε όλους όσοι είναι μιας κάποιας ηλικίας έχει συμβεί αυτό).

Κάπως έτσι, εικάζω, την πάτησαν και οι ανώτεροι (ο Θεός να τους κάνει) αξιωματούχοι του Τραμπ. Με μια πιο προηγμένη και «ασφαλή» εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων (το Signal είναι, όπως μαθαίνω, ιδιαίτερα δημοφιλές σε δημοσιογράφους αλλά και σε «νονούς» καρτέλ). Αλλά με την ίδια, λίγο πολύ, mentalité: φτιάχνω ένα group chat και πιάνω ψιλοκουβέντα.

Μόνο που αυτή τη φορά τα πράγματα έγιναν πολύ σοβαρά. Γιατί κάποια τείχη δεν πρέπει να γκρεμίζονται. Γιατί κάποιες γκάφες μπορεί να αποβούν ολέθριες. Νομίζω η (παθούσα) Χίλαρι Κλίντον το συνόψισε αυτές τις μέρες καλύτερα από όλους: «Δεν είναι η υποκρισία που με ενοχλεί, είναι η ηλιθιότητα».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News