Δύο αποστολές της NASA εκτοξεύθηκαν τελικά από την ακτή της Καλιφόρνιας προς το Διάστημα το βράδυ της Τρίτης 11 Μαρτίου, έπειτα από μια εβδομάδα καθυστερήσεων, για να φτάσουν σε τροχιά. Και οι δύο αποστολές αποσκοπούν στην αποκάλυψη μυστηρίων του Σύμπαντος. Η μία εστιάζει σε μακρινές από τη Γη περιοχές, ενώ η άλλη αναζητά την αλήθεια πιο κοντά στον πλανήτη μας.

Ο βασικός επιβάτης ενός πυραύλου Falcon 9 είναι το SPHEREx, ένα διαστημικό τηλεσκόπιο που θα τραβήξει εικόνες από ολόκληρο τον ουρανό σε περισσότερα από 100 χρώματα αόρατα από το ανθρώπινο μάτι. Μαζί με το τηλεσκόπιο βρίσκεται μια σειρά δορυφόρων γνωστοί ως PUNCH, οι οποίοι θα μελετήσουν την εξωτερική ατμόσφαιρα του Ηλιου και τον ηλιακό άνεμο.

We have liftoff!

PUNCH and SPHEREx are taking a carpool to space (aboard a @SpaceX Falcon 9 rocket) after launching from @SLDelta30 at 11:10 pm ET (0310 UTC). pic.twitter.com/J8KpQlg8iZ

— NASA (@NASA) March 12, 2025

Η εκτόξευση αναβλήθηκε αρκετές φορές από τα τέλη Φεβρουαρίου, προκειμένου οι ειδικοί της αποστολής να πραγματοποιήσουν επιπλέον ελέγχους στον πύραυλο SpaceX Falcon 9 και στο διαστημικό σκάφος της NASA. Μετά από μια ακολουθία ατυχιών, όλα ξεχάστηκαν την Τρίτη, όταν το SPHEREx και το PUNCH απογειώθηκαν από τη βάση Vandenburg Space Force Base κάτω από τον καθαρό  ουρανό της Καλιφόρνια στις 11:11 μ.μ. ώρα Ανατολικής Ακτής, μεταδίδουν οι New York Times.

Περίπου δύο λεπτά αργότερα, ο επαναχρησιμοποιούμενος ενισχυτής του πυραύλου αποχώρησε από το ανώτερο στάδιο και επέστρεψε στη Γη, σε μια ελεγχόμενη προσγείωση κοντά στον τόπο εκτόξευσης.

Το SPHEREx και το PUNCH κατευθύνονται σε τροχιά περίπου 400 μίλια πάνω από τη γραμμή του τερματισμού της Γης, τη γραμμή που χωρίζει την ημέρα από τη νύχτα στον πλανήτη μας, περιφερόμενα πάνω από τους βόρειους και νότιους πόλους. Αυτός ο τύπος τροχιάς είναι γνωστός ως ηλιακά συγχρονισμένος, επειδή διατηρεί το διαστημικό σκάφος προσανατολισμένο στην ίδια θέση σε σχέση με τον Ηλιο.

Αυτό αποτελεί πλεονέκτημα και για τα δύο διαστημικά σκάφη. Το PUNCH θα έχει καθαρή θέα του Ηλιου σε όλες τις χρονικές στιγμές, ενώ το SPHEREx μπορεί να παραμείνει στραμμένο μακριά από αυτόν, αποφεύγοντας το φως από τον δικό μας ήλιο, που θα μπορούσε να καλύψει αχνότερα σήματα από μακρινά αστέρια και γαλαξίες.

Η λέξη SPHEREx είναι συντομογραφία του Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization and Ices Explorer (Σπεκτρο-Φωτόμετρο για την Ιστορία του Σύμπαντος την Εποχή της Επανιονισμού και Εξερευνητής Πάγων). Η ονομασία είναι αρκετά μακροσκελής, αλλά αντανακλά το μέγεθος του στόχου: να χαρτογραφήσει ολόκληρο τον ουρανό σε 102 χρώματα ή μήκη κύματος υπέρυθρου φωτός.

«Πρόκειται πραγματικά για το πρώτο του είδους του», δήλωσε ο Ολιβιέ Ντορέ, κοσμολόγος στο Διαστημικό Εργαστήριο Propulsion της NASA και επιστημονικός υπεύθυνος της αποστολής. Σε αντίθεση, το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Υπερ-Ευρυγώνιου Εξαίρεσης της NASA, το οποίο συνταξιοδοτήθηκε το 2011, χαρτογράφησε τον ουρανό μόνο σε τέσσερα χρώματα υπέρυθρης ακτινοβολίας.

Οι επιστήμονες θα χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα του SPHEREx για να μελετήσουν πώς έχει αλλάξει το συνολικό φως που εκπέμπουν οι γαλαξίες, κατά τη διάρκεια του κοσμικού χρόνου και για να χαρτογραφήσουν πού υπάρχουν παγωμένα νερά και άλλα συστατικά που είναι απαραίτητα για τη ζωή στον γαλαξία μας.

«Υποθέτουμε ότι οι ωκεανοί της Γης προήλθαν από αυτούς τους διαστρικούς πάγους» δήλωσε ο Τζέιμς Μποκ, κοσμολόγος στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας και βασικός ερευνητής της αποστολής. Επίσης, ο τρισδιάστατος χάρτης που θα δείξει τη διάταξη των γαλαξιών στο σημερινό Σύμπαν –με ορισμένα μέρη πυκνά, γεμάτα με αέριο και σκόνη γαλαξιών, και άλλα πιο αραιά– θα βοηθήσει τους φυσικούς να μάθουν περισσότερα για την πληθωριστική περίοδο, την ταχεία διόγκωση του Σύμπαντος που συνέβη αμέσως μετά τη Μεγάλη Εκρηξη.

Σύμφωνα με τον δρ Μποκ, μικρές ανωμαλίες εμφανίστηκαν καθώς η ύλη εξαπλωνόταν στον πρώιμο σύμπαν. Ωστόσο η πληθωριστική διαδικασία «τις μεγέθυνε σε κοσμικές κλίμακες», δήλωσε, και το αποτύπωμα αυτών των ανωμαλιών διατηρείται στη γενική δομή του σημερινού Σύμπαντος.

Οι φυσικοί χρησιμοποιούν εδώ και καιρό μετρήσεις από το κοσμικό μικροκυματικό υπόβαθρο –το φως που απέμεινε από τη Μεγάλη Εκρηξη– για να μελετήσουν την πληθωριστική διαδικασία. Ωστόσο, μια γαλαξιακή αποστολή θα τους επιτρέψει να κατανοήσουν τις φυσικές διαδικασίες που οδήγησαν σε αυτή την ακραία επέκταση. «Είναι μια ιδέα που υπάρχει εδώ και καιρό, αλλά είμαστε πραγματικά η πρώτη αποστολή που σχεδιάστηκε για να την αναζητήσει» δήλωσε ο δρ Μποκ.

Το SPHEREx, που μοιάζει με τεράστιο μεγάφωνο, θα καταγράφει περίπου 600 εικόνες κάθε ημέρα για πάνω από δύο χρόνια. Τα όργανα του τηλεσκοπίου θα παρατηρούν το Σύμπαν σε 102 διαφορετικά χρώματα και θα τραβούν φωτογραφίες προς κάθε κατεύθυνση γύρω από τη Γη, διαχωρίζοντας το προερχόμενο από δισεκατομμύρια πηγές –περιλαμβανομένων άστρων και γαλαξιών– φως στα διάφορα μήκη κύματος, για να καθορίσει τη σύνθεση και την απόστασή τους.

«Είμαστε η πρώτη αποστολή που κοιτάζουμε ολόκληρο τον ουρανό με τόσα πολλά χρώματα» δήλωσε ο δρ Μποκ. «Οποτε οι αστρονόμοι κοιτάζουν τον ουρανό με έναν νέο τρόπο, μπορούμε να περιμένουμε ανακαλύψεις» πρόσθεσε.

Το παρατηρητήριο της NASA θα συλλέξει δεδομένα για πάνω από 450 εκατομμύρια γαλαξίες, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας τρισδιάστατος χάρτης του Σύμπαντος με 102 διαφορετικά χρώματα.

Στον δικό μας γαλαξία το SPHEREx θα αναζητήσει νερό και άλλα συστατικά ζωής στα παγωμένα νεφελώματα μεταξύ των άστρων, όπου αναδύονται νέα αστρικά συστήματα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News