Επειτα από μόλις έναν χρόνο στην εξουσία, η συντηρητική κυβέρνηση μειοψηφίας της Πορτογαλίας κατέρρευσε χθες Τρίτη, καθώς δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει ψήφο εμπιστοσύνης από το κοινοβούλιο.

Ο πρωθυπουργός υπό παραίτηση Λουίς Μοντενέγκρου υπέστη καθαρή ήττα στην πορτογαλική εθνική αντιπροσωπεία, έπειτα από εβδομάδες καταγγελιών της αντιπολίτευσης για σύγκρουση συμφερόντων λόγω δοσοληψιών οικογενειακής επιχείρησης.

Η Πορτογαλία οδηγείται έτσι στις τρίτες βουλευτικές εκλογές σε ισάριθμα χρόνια.

Στη θεωρία, ο πρόεδρος Μαρσέλου Χεμπέλου ντε Σόουζα θα μπορούσε να αναθέσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε κάποιον άλλο πολιτικό της κυβερνώσας Δημοκρατικής Συμμαχίας ή στον επικεφαλής της αντιπολίτευσης Πέντρου Νούνου Σάντους του Σοσιαλιστικού Κόμματος να σχηματίσει κυβέρνηση. Αναμένεται να έχει συναντήσεις με τους πολιτικούς αρχηγούς αργότερα σήμερα το πρωί.

Ωστόσο το πιο πιθανό σενάριο μοιάζει να είναι πως ο αρχηγός του κράτους θα διαλύσει τη Βουλή και θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές, που θα μπορούσαν να διεξαχθούν την 11η ή τη 18η Μαΐου.

Η πολιτική κρίση ήταν απρόσμενη για αρκετούς αναλυτές, την ώρα που η υγεία της οικονομίας της Πορτογαλίας κρίνεται καλή, η ανάπτυξη καταγράφει ρεκόρ και η ανεργία βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά, παρότι συνεχίζουν να εφαρμόζονται μέτρα λιτότητας.

Η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι η εταιρεία Spinumvira, που ίδρυσε ο Μοντενέγκρου το 2021, επωφελήθηκε από το ότι ανέλαβε επικεφαλής της κυβέρνησης του κράτους της Ιβηρικής και έκλεισε συμβάσεις με διάφορες ιδιωτικές εταιρείες.

Ο απερχόμενος πρωθυπουργός αρνείται πως έγινε οτιδήποτε παράνομο και τονίζει πως πλέον η επιχείρηση ανήκει στους γιους του. Ωστόσο απέφυγε να δώσει οποιαδήποτε πληροφορία για το πελατολόγιο της εταιρείας.

Ο Λουίς Μοντενέγκρου κατάφερε να ξεπεράσει δυο προτάσεις μομφής αφού ξέσπασε το σκάνδαλο πριν από την καθοριστική , όπως αποδεικνύεται, ψηφοφορία της Τρίτης. Εννοεί μολαταύτα να είναι εκ νέου υποψήφιος, παρά τον σάλο.

Δημοσκοπήσεις υποδεικνύουν εξάλλου ότι η Δημοκρατική Συμμαχία μπορεί να εξασφαλίσει καλύτερο αποτέλεσμα από ό,τι τον Μάρτιο του 2024.

Το «αγκάθι» της μετανάστευσης

Η Πορτογαλία, η φτωχότερη χώρα της Δυτικής Ευρώπης, καλωσόρισε τους «ψηφιακούς νομάδες» στον απόηχο της πανδημίας, πιο εύπορους Ευρωπαίους και Αμερικανούς, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν μαζικά την απομακρυσμένη εργασία σε συνδυασμό με το χαμηλό κόστος ζωής στη χώρα. Ο αριθμός των αλλοδαπών που ζουν στην Πορτογαλία έχει διπλασιαστεί μέσα σε πέντε χρόνια, φτάνοντας τον αριθμό ρεκόρ του ενός εκατομμυρίου, το 2023.

Ωστόσο, γράφει η Telegraph, αυτό το κύμα των νόμιμων και εργαζόμενων αυτών μεταναστών πυροδότησε δημόσια αντίδραση, αυξάνοντας κατακόρυφα το κόστος διαβίωσης και στέγασης για τους ίδιους τους Πορτογάλους.

Τώρα, η Πορτογαλία οδεύει για τις τρίτες πρόωρες εκλογές μέσα σε τρία χρόνια.

Οι ανησυχίες για τη μετανάστευση και τον αντίκτυπό της στο κόστος ζωής βοήθησαν το ακροδεξιό κόμμα Chega να μετακινηθεί από το περιθώριο της πολιτικής προς το κέντρο της εξουσίας. Τα ποσοστά του έχουν αυξηθεί από 1% το 2019 σε 18% πέρυσι.

Το αντιμεταναστευτικό αίσθημα διογκώνεται παρά το γεγονός ότι οι νέες αφίξεις συνέβαλαν στην επίτευξη της οικονομικής ανάκαμψης. Ενώ οι πλούσιες βιομηχανικές και μεταποιητικές οικονομίες, όπως η Γερμανία, έχουν μείνει στάσιμες τα τελευταία χρόνια, οι φτωχότερες χώρες της Νότιας Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, γνωρίζουν οικονομική άνθηση.

Εν μέρει, αυτό οφείλεται στη μεταπανδημική άνοδο του τουρισμού. Ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι η μετανάστευση έπαιξε επίσης βασικό ρόλο.

«Από οικονομική άποψη, η αύξηση του πληθυσμού και η προσέλκυση μορφωμένων εργαζομένων είναι σίγουρα θετική, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπως η Πορτογαλία», λέει στην Telegraph ο Ρικάρντο Αμάρο, πορτογάλος οικονομολόγος που εργάζεται στην εταιρεία συμβούλων Oxford Economics.

Η Πορτογαλία, όπως και η Ισπανία αλλά και η Ελλάδα, είδε τα τελευταία χρόνια μεγάλο μέρος του μορφωμένου και καταρτισμένου πληθυσμού της να φεύγει για χώρες με καλύτερες προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης, όπως η Βρετανία και η Γερμανία. Η προσέλκυση ξένων βοήθησε όχι μόνο στη σταθεροποίηση του πληθυσμού αλλά και στην επαναφορά της χώρας στην ανάπτυξη.

«Ο αριθμός των εισερχόμενων μεταναστών έχει αυξηθεί σημαντικά και ο αριθμός των ανθρώπων που φεύγουν από τη χώρα έχει σταθεροποιηθεί σε χαμηλότερα επίπεδα από ό,τι κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής και κρατικής κρίσης χρέους», λέει ο Αμάρο. «Αυτό συμβάλλει στη σταθερή αύξηση του πληθυσμού, κάτι που προκαλεί έκπληξη στην περίπτωση της Πορτογαλίας, δεδομένης της γήρανσης του πληθυσμού».

Αύξηση πληθυσμού, αύξηση κόστους ζωής

Ο πληθυσμός της Πορτογαλίας αυξήθηκε κατά περίπου 123.000 άτομα, σε 10,6 εκατομμύρια, το 2023, σύμφωνα με την επίσημη στατιστική υπηρεσία της χώρας. Υπολογίζεται ότι 189.367 μόνιμοι μετανάστες εισήλθαν στην Πορτογαλία εκείνο το έτος, πολύ περισσότεροι από τους εκτιμώμενους 33.666 ανθρώπους που την εγκατέλειψαν.

Η εισροή αποτελείται από πολλές διαφορετικές ομάδες, σημειώνει η Telegraph: Μετανάστες από φτωχότερες πορτογαλόφωνες χώρες, όπως η Βραζιλία και η Αγκόλα, αλλά και εύποροι ευρωπαίοι συνταξιούχοι και ψηφιακοί νομάδες. Η σχετική ευκολία απόκτησης υπηκοότητας μετά από πέντε χρόνια, καθιστά την Πορτογαλία ελκυστική και για τους μετανάστες που θέλουν στην πορεία να μετακομίσουν αλλού στην ΕΕ.

Η αύξηση του πληθυσμού έχει δώσει ώθηση στην οικονομία. Ο ρυθμός ανάπτυξης αυξήθηκε κατά 1,9% πέρυσι, ξεπερνώντας κατά πολύ τη Γαλλία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Εν τω μεταξύ, οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν κατά 3,8%.

Ωστόσο, το κύμα της μετανάστευσης οδήγησε στην ραγδαία αύξηση των τιμών των κατοικιών, των επιτοκίων και του κόστους διαβίωσης. Τα ενοίκια στη Λισαβόνα αυξήθηκαν κατά 43% από τα τέλη του 2021 έως το 2023, πολύ πιο γρήγορα από ό,τι σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Στο αποκορύφωμά του, ο πληθωρισμός εκτινασσόταν κατά 10% ετησίως. Ολα αυτά οδήγησαν σε ένα παράδοξο που δεν είναι άγνωστο και στην Ελλάδα: Παρά τη βελτίωση των οικονομικών δεικτών και τους αυξανόμενους μισθούς, πάρα πολλοί άνθρωποι περνούν χειρότερα.

«Το κόστος ζωής είναι τρελό, με τα ενοίκια να ανεβαίνουν διαρκώς», λέει στην Telegraph η Λόρεν Κλαρκ, Βρετανίδα που ζει και εργάζεται στη Λισαβόνα, εδώ και πέντε χρόνια, διατηρώντας τη δική της ψηφιακή επιχείρηση. «Η κατάσταση έχει δημιουργήσει μια πόλη-φάντασμα στο κέντρο της Λισαβόνας όπου όλα είναι πολύ ακριβά και δεν βλέπεις πλέον κανέναν ντόπιο. Η πόλη έχει χάσει την αυθεντικότητά της».

Ο πολιτικός – εκλογικός αντίκτυπος

Ο Αμάρο λέει για τη μετανάστευση ότι «δημιουργεί μια πρόκληση για τις κυβερνήσεις, δημιουργώντας δυσαρέσκεια στους κατοίκους των χωρών. Εν μέρει αυτό βρίσκεται πίσω από την άνοδο της Ακροδεξιάς, ειδικά όταν μια χώρα είναι αντιμέτωπη με μια κρίση κόστους ζωής.

Αυτό συμβαίνει και στην Πορτογαλία, όπου στις δύο προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, το βασικό αποτέλεσμα ήταν η γρήγορη άνοδος της Ακροδεξιάς.

Είναι μια ιστορία που είδαμε και στις ΗΠΑ, όπου ο Τζο Μπάιντεν ηττήθηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ παρά το γεγονός ότι είχε δημιουργήσει μια ακμάζουσα οικονομία. Υπήρχε ένας αριθμός παραγόντων που οδήγησαν στην ήττα του, όμως ο υψηλός πληθωρισμός ήταν ο πιο βασικός από αυτούς.

Στην Πορτογαλία, οι αναλύσεις δείχνουν ότι η στροφή προς την Ακροδεξιά ξεκίνησε από τους ανθρώπους που ζουν στις υποβαθμισμένες αγροτικές περιοχές και τους νεαρούς άνδρες που ψήφισαν για πρώτη φορά. Στα αστικά κέντρα, η άκρα Αριστερά έχει επίσης στραφεί ενάντια στους ψηφιακούς νομάδες και τον τουρισμό που αυξάνουν τα ενοίκια και το κόστος ζωής.

Η Πορτογαλία είναι η φτωχότερη χώρα μεταξύ των χωρών της Δυτικής Ευρώπης με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Ο κατώτατος μισθός της είναι επίσης χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ, παρά τις πρόσφατες αυξήσεις.

Ενώ πολλοί Πορτογάλοι δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στα έξοδα της καθημερινότητας, η κυβέρνηση της Λισαβόνας έχει ανοίξει διάπλατα τις πόρτες στους πλούσιους ξένους, με φορολογικές ελαφρύνσεις και χρυσές βίζες, που έχουν γίνει στόχος της δημόσιας οργής.

Ο Τσάρλι Μπάρον, ο οποίος διαχειρίζεται τρεις χώρους εργασίας για ψηφιακούς νομάδες στη Λισαβόνα, επισημαίνει στην Telegraph τις αλλαγές: «Σίγουρα έγινε πιο δύσκολο τους τελευταίους 12 μήνες για τους νέους νομάδες να βρουν τα πατήματά τους. Είναι φανερό ότι ο κόσμος δεν τους θέλει», λέει.

«Παλιά η Πορτογαλία ήταν ένα από τα φθηνότερα μέρη στον κόσμο για τους ψηφιακούς νομάδες, αλλά τώρα μέρη όπως η Ταϊλάνδη είναι πολύ ανταγωνιστικά. Τα τελευταία τρία χρόνια τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά περίπου 50%. Για διαμέρισμα με μια κρεβατοκάμαρα χρειάζεται πλέον κανείς  περίπου 1.000 ευρώ το μήνα».

Ο ίδιος πιστεύει ότι οι ντόπιοι ανησυχούν περισσότερο για την παράνομη μετανάστευση. Ωστόσο, οι εντάσεις σχετικά με τους μετανάστες –πλούσιους ή φτωχούς– είναι απίθανο να κοπάσουν σύντομα, παρά την οικονομική άνθηση της Πορτογαλίας. Καθώς η χώρα κατευθύνεται προς τις κάλπες για άλλη μια φορά, η μετανάστευση και ο αντίκτυπός της στο κόστος ζωής είναι το θέμα που πιθανώς θα καθορίσει το αποτέλεσμα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News