Ενας από τους διακαείς πόθους του Ντόναλντ Τραμπ είναι να κερδίσει το Νομπέλ Ειρήνης. Αλλά αυτό δεν θα συμβεί ποτέ, όπως κρίνει ο Γκίντεον Ράχμαν. Σύμφωνα, όμως, με τον επικεφαλής σχολιαστή των διεθνών εξελίξεων στους Financial Times, ο αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε κάλλιστα να κερδίσει το Βραβείο Καρλομάγνου, το οποίο απονέμεται κάθε χρόνο στο πρόσωπο που συνέβαλε περισσότερο στην ενίσχυση της ενότητας της Ευρώπης.

Από την 20ή Ιανουαρίου, ημέρα κατά την οποία ανέλαβε επίσημα τα καθήκοντά του, ο Ντόναλντ Τραμπ φλέρταρε τη Ρωσία, υπονόμευσε την πίστη στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, απείλησε την ΕΕ με δασμούς και ενίσχυσε την Ακροδεξιά στην Ευρώπη. Φυσικά όλες αυτές οι ενέργειες θορύβησαν αλλά και κινητοποίησαν την Ευρωπαϊκή Ενωση, με τα κράτη-μέλη της να σπεύδουν να αντιδράσουν, πραγματοποιώντας, επιτέλους, σημαντικά βήματα –τα οποία ήταν επί δεκαετίες μετέωρα–, με στόχο την περαιτέρω ενοποίηση και, κατ’ επέκταση ισχυροποίηση, της ΕΕ.

Οι βασικοί τομείς δράσης είναι οι εξής τρεις: κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, κοινό ευρωπαϊκό χρέος και  αποκατάσταση των σχέσεων Βρυξελλών-Λονδίνου μετά τη ρήξη που επήλθε λόγω Brexit.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι αυτές οι εξελίξεις συνοδεύονται από μια αιφνίδια όσο και ριζική μεταστροφή της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Μια δημοσκόπηση την προηγούμενη εβδομάδα έδειξε ότι το 78% των Βρετανών θεωρεί πλέον τον Τραμπ απειλή, άποψη με την οποία συντάσσεται περίπου το 74% των Γερμανών και το 69% των Γάλλων. Στο πλαίσιο μιας άλλης δημοσκόπησης, η Γαλλία χαρακτηρίστηκε «αξιόπιστος εταίρος» από το 85% των Γερμανών και η Βρετανία από το 78%, ενώ οι ΗΠΑ μόλις από το 16%.

Το ότι η Αμερική του Τραμπ αποτελεί, πλέον, απειλή για την Ευρώπη, το πιστεύουν και πολλοί ευρωπαίοι ηγέτες, παρ’ όλο που δεν το δηλώνουν ρητά για διπλωματικούς λόγους. Γνωρίζουν επίσης ότι στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, το οποίο διανύει την όγδοη δεκαετία του, οι χώρες τους κατέληξαν να εξαρτώνται σε υπερβολικό βαθμό από την υπεροπλία των ΗΠΑ, ωστόσο, όπως σημειώνει ο Ράχμαν στην ανάλυσή του, εν προκειμένω το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό: περισσότερο ανησυχία προκαλούν η εξάρτηση της ΕΕ από την τεχνολογία και τη στρατιωτική βιομηχανία των ΗΠΑ.

Οι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνονται, φυσικά, τις εξαιρετικές δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει η Ουκρανία, μετά την απόφαση του Τραμπ να διακόψει τη ροή πληροφοριών και όπλων στην Ουκρανία. Εφαρμόζουν, οπότε, μια διττή τακτική, όπως εξηγεί ο αρθρογράφος των Financial Times: από τη μία πλευρά επιδιώκουν να καθυστερήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τη στρατιωτική αποστασιοποίηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη, συγχρόνως, όμως, προσπαθούν να προετοιμαστούν για αυτήν την εξέλιξη το ταχύτερο.

Με αυτό το σκεπτικό αποφασίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα να επιτραπεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συγκεντρώσει 150 δισ. ευρώ για επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία της ΕΕ, ειδικά σε κλάδους στους οποίους οι ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται ιδιαίτερα από την Αμερική, όπως η αεράμυνα.

Ομως η έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους δεν είναι απλώς ένας τρόπος συγκέντρωσης πόρων για την άμυνα. Προσφέρει επίσης την ευκαιρία να αναδειχθεί το ευρώ ως εναλλακτική επιλογή στο δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Οπως σχολιάζει ο Ράχμαν επ’ αυτού, τα «καπρίτσια» της κυβέρνησης Τραμπ αυξάνουν την «παγκόσμια όρεξη» για μια εναλλακτική λύση στα αμερικανικά ομόλογα ως ασφαλές περιουσιακό στοιχείο.

Η έκδοση κοινού χρέους αποτελούσε παραδοσιακά ταμπού και, μάλιστα, πολύ ισχυρό, στη φειδωλή Γερμανία. Ράγισε, όμως, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ πλέον είναι πολύ πιθανό να σπάσει, καθώς ο Φρίντριχ Μερτς, ο εν αναμονή καγκελάριος, τάσσεται υπέρ της εξαίρεσης των εθνικών δαπανών για την άμυνα και τις υποδομές από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, όπως αυτοί ορίζονται στο σύνταγμα της χώρας. Η απαρέγκλιτη δημοσιονομική σύνεση των Γερμανών κατά το παρελθόν σημαίνει ότι το Βερολίνο έχει ευρύτερα περιθώρια δανεισμού σε σχέση με την υπερχρεωμένη Γαλλία ή τη Βρετανία.

«Μια μορφή στρατιωτικού κεϋνσιανισμού θα μπορούσε να τονώσει εκ νέου τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης», γράφει ο Γκίντεον Ράχμαν. «Είναι ολοφάνερο. Οι Γερμανοί δεν μπορούν να πουλούν τα αυτοκίνητά τους. Οπότε θα κατασκευάζουν άρματα μάχης», ανέφερε σχετικά, μιλώντας στους Financial Times, μέλος της επιχειρηματικής ελίτ της Γαλλίας.

Οσο για τη δυνατότητα να αποκατασταθούν οι βρετανοευρωπαϊκές σχέσεις, ο βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συνεργάζονται ήδη για την Ουκρανία, ενώ θα μπορούσαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και με τον Φρίντριχ Μερτς, ώστε να σχηματίσουν μια ισχυρή τριανδρία.

Η συνεργασία μεταξύ Βρετανίας και Ευρώπης θα μπορούσε να ενισχυθεί και μέσω της συμμετοχής του Λονδίνου σε ένα νέο ευρωπαϊκό ταμείο για την άμυνα. Οπως σημειώνει ο Ράχμαν, μια τέτοια εξέλιξη θα επέτρεπε τη μερική επαναπροσέγγιση Λονδίνου-Βρυξελλών, δίχως να ανοίξει κανείς εκ νέου το «κουτί της Πανδώρας» του Brexit.

Η δυνατότητα αποκατάστασης ορισμένων από τις ζημιές που προκάλεσε η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ επιβεβαιώνει την κρισιμότητα της κατάστασης. Συγχρόνως, όμως, αποτελεί και ευκαιρία, με τον δημοσιογράφο των Financial Times να αναφέρει ενδεικτικά ότι η Ευρώπη μπορεί πλέον να προσφέρει ένα πιο σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον από την Αμερική του Τραμπ (το οποίο ενδέχεται να αντικατοπτρίζεται ήδη στις σχετικές αποδόσεις των χρηματιστηρίων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη). Επιπλέον, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ υιοθετεί πιο επιθετική στάση απέναντι σε κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια, υπάρχει επίσης η ευκαιρία προσέλκυσης κορυφαίων ερευνητών στην Ευρώπη.

Φυσικά η πορεία προς μια πιο ισχυρή και πιο ενωμένη Ευρώπη δεν θα είναι απρόσκοπτη. Σίγουρα θα προκύψουν διαφωνίες και πιθανώς να σημειωθούν και πισωγυρίσματα. Παρίσι και Βερολίνο, για παράδειγμα, ήδη διαφωνούν για το πώς θα πρέπει να ξοδεύονται οι κοινοί ευρωπαϊκοί πόροι για την άμυνα. Και κάθε διαφωνία και κάθε σύγκρουση θα τροφοδοτεί τον σκεπτικισμό όλων όσων υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να πραγματοποιήσει ένα τόσο μεγάλο άλμα προς τα εμπρός. Ωστόσο διαφωνίες και πισωγυρίσματα καταγράφηκαν επίσης κατά την πορεία προς τη δημιουργία και της αρχικής Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα τη δεκαετία του 1950 και του ευρώ τη δεκαετία του 1990.

«Αλλά οι ευρωπαίοι ηγέτες τα κατάφεραν τελικά, επειδή η πολιτική επιταγή για συμφωνία ήταν τόσο συντριπτική. Ολα τα μεγάλα άλματα προς τα εμπρός για (περισσότερη) ευρωπαϊκή ενότητα προκλήθηκαν από γεωπολιτικούς κλυδωνισμούς: αρχικά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στη συνέχεια από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου», σχολιάζει ο Γκίντεον Ράχμαν. «Τώρα, λόγω του Τραμπ, παρακολουθούμε το τέλος της διατλαντικής συμμαχίας. Η Ευρώπη απάντησε με σθένος και εφευρετικότητα στις δύο τελευταίες μεγάλες προκλήσεις. Μπορεί να το κάνει ξανά».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News