Κάθε χρόνο, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα των Γυναικών στις 8 Μαρτίου, η βρετανική επιθεώρηση Economist δημοσιεύει τον δείκτη «γυάλινης οροφής», συγκρίνοντας τις συνθήκες εργασίας για τις γυναίκες σε ένα σύνολο 29 χωρών του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, διεθνής οργανισμός αναπτυγμένων χωρών που υποστηρίζουν τις αρχές της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς).

Ο δείκτης βασίζεται σε δέκα μετρήσεις, από τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό και τους μισθούς έως τη γονική άδεια μετ’ αποδοχών και την πολιτική εκπροσώπηση των γυναικών.

Τα διαγράμματα του Economist δείχνουν τις επιδόσεις κάθε χώρας το 2024. (Για να διαβάσετε περισσότερα δεδομένα του Economist και για τη χώρα μας, δείτε τις λεπτομέρειες των γραφημάτων, κάνοντας κλικ στο Greece πάνω από κάθε διάγραμμα).

Σύμφωνα με το πρώτο διάγραμμα:

Η Ελλάδα, ανεβασμένη κατά δύο θέσεις από το 2023, βρίσκεται στη 19η θέση, ισοβαθμώντας με τις ΗΠΑ, κάτω από την Ιρλανδία (18η θέση) και πάνω από την Ολλανδία (21η θέση).

Αναλυτικά, η φετινή σειρά των χωρών είναι η εξής: 1. Σουηδία, 2. Ισλανδία. 3. Φινλανδία, 4. Νορβηγία, 5. Γαλλία, 6. Νέα Ζηλανδία, 7. Πορτογαλία 8. Ισπανία, 9. Δανία, 10. Αυστραλία, 11. Βέλγιο, 12. Αυστρία, 13. Πολωνία, 14. Βρετανία, 15. Καναδάς, 16. Ιταλία, 17. Σλοβακία, 18. Ιρλανδία, ΟΟΣΑ, 19. Ελλάδα, 20. ΗΠΑ, 21. Ολλανδία, 22. Γερμανία, 23. Ισραήλ, 24. Ουγγαρία, 25. Δημοκρατία της Τσεχίας, 26. Ελβετία, 27. Ιαπωνία, 28. Νότια Κορέα, 29. Τουρκία

Η Σουηδία κατέλαβε την πρώτη θέση, τερματίζοντας το διετές σερί νικών της Ισλανδίας. Να σημειωθεί ότι οι Σκανδιναβικές χώρες σημειώνουν πάντα καλές επιδόσεις στον δείκτη του Economist, o οποίος δημοσιεύεται τα τελευταία 13 χρόνια, χάρη στις πολιτικές που υποστηρίζουν την ισότητα των φύλων και τους εργαζόμενους γονείς. Στο άλλο άκρο της κατάταξης, η Νότια Κορέα –που ήταν πάντα στην τελευταία θέση– ανέβηκε στην 28η, στέλνοντας στην τελευταία θέση την Τουρκία. Η Νέα Ζηλανδία, δε, είναι η πιο βελτιωμένη χώρα, ανεβαίνοντας οκτώ θέσεις, στην 6η.

Με μια πιο προσεκτική ματιά, τα δέκα κριτήρια του Economist μάς δείχνουν ποιοι παράγοντες οδηγούν αυτές τις κινήσεις.

Πρώτο κριτήριο είναι η εκπαίδευση. Σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ τα ποσοστά των γυναικών που αποφοιτούν από πανεπιστήμιο είναι πολύ υψηλότερα από εκείνα των ανδρών. Πέρυσι, το 45% των γυναικών είχαν πτυχίο, σε σύγκριση με το 36,9% των ανδρών, ένα χάσμα ελαφρώς μεγαλύτερο από εκείνο του 2023. Την τελευταία δεκαετία, περίπου το ένα τρίτο των ατόμων που δίνουν την τυποποιημένη εξέταση GMAT, την de facto εισαγωγική εξέταση για ένα MBA, ήταν γυναίκες. Το 2024 το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 36%, με αιχμή αύξησης στη Φινλανδία, την Εσθονία και τη Νέα Ζηλανδία.

Παρ’ όλες αυτές τις τάσεις, ωστόσο, η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι γυναίκες σε ηλικία εργασίας (25-64 ετών) είχαν δουλειά σε ποσοστό 66,6%, σε σύγκριση με το 81% των ανδρών. Αυτά τα ποσοστά διαφέρουν σημαντικά ανά χώρα: στην Ισλανδία και στη Σουηδία, για παράδειγμα, πάνω από το 82% των γυναικών εργάζονται, ενώ στην Ιταλία το ποσοστό είναι μόλις 58%.

Στην Ελλάδα, το 2024 η γυναικεία συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό ήταν κατά 15,6% μικρότερη από εκείνη των ανδρών (το 2019 το ποσοστό ήταν 16,6%).  Οι γυναίκες, δε, κερδίζουν 8,1% λιγότερο από τους άνδρες (το 2019 κέρδιζαν 4,5% λιγότερο από τους άνδρες).

Τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών εμποδίζουν την επαγγελματική τους εξέλιξη, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει τη διαφορά αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων, παρατηρεί ο Economist. Στις 29 χώρες του ΟΟΣΑ ο μέσος όρος των μισθών των γυναικών εξακολουθεί να είναι 11,4% χαμηλότερος από ό,τι των ανδρών. Σε ορισμένες χώρες, δε, μεταξύ των οποίων η Γαλλία (μισθοί γυναικών κατά 11,6% μικρότεροι των ανδρών), η Γερμανία (14,4%), το Ισραήλ (20,8%) και η Ιαπωνία (22%), το χάσμα είναι ακόμα μεγαλύτερο.

Οι επόμενοι τρεις δείκτες παρακολουθούν σε γενικές γραμμές την πρόοδο των γυναικών στις επιχειρήσεις και στην πολιτική. Ο μέσος όρος των ποσοστών γυναικών σε διευθυντικές θέσεις στις 29 χώρες του ΟΟΣΑ ήταν 34% το 2024, σε σχέση με 31,8% το 2017. Και το μερίδιο των θέσεων που κατέχουν γυναίκες σε διοικητικά συμβούλια (ΔΣ) εταιρειών αυξήθηκε από 20,5% το 2016 σε 33,1% σήμερα.

Στη Νέα Ζηλανδία, στη Γαλλία και στη Βρετανία οι γυναίκες κατέχουν πλέον σχεδόν τον ίδιο αριθμό θέσεων στο ΔΣ με τους άνδρες. Ομοίως, στη Σουηδία, στη Λετονία και στις ΗΠΑ οι γυναίκες καταλαμβάνουν πλέον σχεδόν τις μισές από όλες τις διευθυντικές θέσεις. Η Βρετανία είχε ιδιαίτερα καλή απόδοση σε αυτούς τους δείκτες, σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια, στέλνοντας τη συνολική της βαθμολογία υψηλότερα.

Στην Ελλάδα οι γυναίκες κατέχουν το 30,6% των διευθυντικών θέσεων σε σχέση με 30,1% το 2018 και 27,5% το 2019.

Η εκπροσώπηση στην πολιτική αυξάνεται επίσης σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ. Μετά το περυσινό εκλογικό υπερθέαμα, το ποσοστό των γυναικών στα κοινοβούλια ξεπέρασε το 34% για πρώτη φορά στην ιστορία του δείκτη. Στη Βρετανία, η εκλογή επιπλέον 43 γυναικών βουλευτών τον Ιούλιο του 2024 αύξησε το μερίδιό τους από 35% σε 41%. Στην Ελλάδα οι γυναίκες κατέχουν το 23% των εδρών στο Κοινοβούλιο (71 γυναίκες εξελέγησαν το 2023) σε σχέση με 20,7% το 2019 (62 γυναίκες). Στην Ιαπωνία, δε, μόλις το 16% των βουλευτών είναι γυναίκες, αν και αυτό το ποσοστό αποτελεί ρεκόρ για τη χώρα.

Οι τρεις τελευταίοι δείκτες του Economist καλύπτουν τις επιπτώσεις της δημιουργίας οικογένειας (αλλά έχουν μικρότερη βαρύτητα στην κατάταξη, καθώς δεν αποκτούν όλες οι γυναίκες παιδιά). Επειδή οι μητέρες συνεχίζουν να αναλαμβάνουν τα περισσότερα καθήκοντα φροντίδας παιδιών, η γενναιόδωρη γονική άδεια και η οικονομική φροντίδα των παιδιών μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τη συμμετοχή τους στο εργατικό δυναμικό. Οι ΗΠΑ έχουν ιδιαίτερα κακές επιδόσεις ως προς αυτά τα μέτρα. Είναι η μόνη πλούσια χώρα που δεν παρέχει καμία υποχρεωτική γονική άδεια και τα έξοδα για τη φροντίδα των παιδιών υπερβαίνουν το 30% του μέσου μισθού. Μόνο η Νέα Ζηλανδία και η Ελβετία έχουν υψηλότερο σχετικό κόστος – 37% και 49% αντίστοιχα.

Η Ελλάδα, ωστόσο, βρίσκεται σε καλύτερη θέση σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, καθώς τα έξοδα για τη φροντίδα των παιδιών ανέρχονται κατά μέσο όρο στο 10% του μέσου μισθού (ΟΟΣΑ 15%). Επίσης, παρέχονται 53 εβδομάδες γονικής άδειας με πλήρη μισθό (ΟΟΣΑ 31,6 εβδομάδες).

Πιο γενναιόδωρες πολιτικές επικρατούν στην Ουγγαρία και στη Σλοβακία, όπου οι μητέρες λαμβάνουν το ισοδύναμο της πλήρως αμειβόμενης άδειας για 79 εβδομάδες και 69 εβδομάδες αντίστοιχα. Η άδεια για τους πατέρες είναι επίσης σημαντική. Αποτρέπει τις εταιρείες από το να κάνουν διακρίσεις σε βάρος των γυναικών και συμβάλλει στον επιμερισμό του βάρους της φροντίδας των παιδιών. Παραδόξως, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν τις πιο γενναιόδωρες πολιτικές άδειας πατρότητας στον ΟΟΣΑ (αν και λίγοι νέοι πατέρες επιλέγουν να μείνουν στο σπίτι).

Στην Ελλάδα οι άνδρες λαμβάνουν 6,5 εβδομάδες πλήρως αμειβόμενης γονικής άδειας, όταν ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 8 εβδομάδες.

Ο δείκτης της «γυάλινης οροφής» είναι ένα ευρύ και ατελές στιγμιότυπο του εργατικού δυναμικού. Βοηθά όμως να δείξουμε πώς αποδίδουν οι χώρες διαχρονικά σε μια συνεπή ομάδα δεικτών, παρατηρεί ο Economist. Οι γυναίκες εξακολουθούν να αγωνίζονται για να σπάσουν το «γυάλινο ταβάνι», τουλάχιστον όμως οι περισσότερες χώρες αλλάζουν προς το καλύτερο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News