Το πρώτο τεύχος του περιοδικού The New Yorker εκδόθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1925 από τον Χάρολντ Ρος, ο οποίος είχε οραματιστεί ένα περιοδικό πνευματώδες, με ρεπορτάζ, μυθοπλασία, τέχνη και κριτική, «μια αντανάκλαση της μητροπολιτικής ζωής σε λέξεις και εικόνες». Ηταν το όνειρο του νεαρού δημοσιογράφου, όπως και της συζύγου του Τζέιν Γκραντ, επίσης δημοσιογράφου.

Εναν αιώνα αργότερα το New Yorker εξακολουθεί να είναι γνωστό για την ικανότητά του να εκπλήσσει, να ευχαριστεί και να ενημερώνει με ακρίβεια και βάθος, γράφει ο Ντέιβιντ Ρέμνικ, τωρινός εκδότης του περιοδικού, το οποίο  φέτος γιορτάζει 100 χρόνια ζωής, με ειδικές εκδόσεις, φεστιβάλ, εκθέσεις, εκδηλώσεις και άλλα πολλά που θα ακολουθήσουν.

Στο πλαίσιο των εορτασμών, στον εκθεσιακό χώρο L’Alliance New York παρουσιάζεται μέχρι τις 30 Μαρτίου 2025 η έκθεση «Covering The New Yorker», με 100 πρωτότυπα έργα περισσοτέρων από 30 διάσημων καλλιτεχνών, που έγιναν εξώφυλλα του εμβληματικού περιοδικού.

Την έκθεση έχει επιμεληθεί η Φρανσουάζ Μουλί, καλλιτεχνική διευθύντρια του εβδομαδιαίου εντύπου, γνωστού για το μείγμα εμπεριστατωμένων ρεπορτάζ, μυθοπλασίας, δοκιμίων, ποίησης και σάτιρας. Η απήχησή του, εξάλλου, οφείλεται και στα χαρακτηριστικά εξώφυλλά του, πολλά από τα οποία έχουν γίνει viral, προβάλλοντας σύγχρονα γεγονότα με λεπτό χιούμορ, κομψότητα και ευφάνταστο πνεύμα.

Το New Yorker άρχισε να κυκλοφορεί όταν τα περιοδικά κυριαρχούσαν στην οπτική μαζική επικοινωνία. Με το τοπίο των μέσων ενημέρωσης να έχει αναδιαμορφωθεί πολύ μαζικά, πώς θα μπορούσε να τραβάει τα βλέμματα ένα εξώφυλλο του New Yorker; Πρώτον, δίνοντας έναν ασυνήθιστο βαθμό ελέγχου σε κάθε καλλιτέχνη, δήλωσε στην Washington Post η Φρανσουάζ Μουλί, art director «με υπόβαθρο στο underground comix και την τέχνη», σύμφωνα με τον Ρέμνικ.

«Η διαρκής επιτυχία μας οφείλεται εν μέρει σε αυτό που… δεν κάνουμε: Στόχος μας δεν είναι η εικονογράφηση του κεντρικού μας θέματος και δεν λέμε στους καλλιτέχνες τι να ζωγραφίσουν» λέει η καλλιτεχνική διευθύντρια του περιοδικού και επιμελήτρια της έκθεσης. «Το εξώφυλλο του New Yorker στέκεται από μόνο του ως αυτόνομο έργο, σε σύλληψη και σχεδιασμό του καλλιτέχνη που το υπογράφει» προσθέτει. Αυτό που βλέπουμε, λοιπόν, κάθε φορά είναι το καθαρό όραμα του καλλιτέχνη.

Η Washington Post παρουσιάζει μερικά από τα πιο υποβλητικά εξώφυλλα από την πλούσια ιστορία του New Yorker, τα οποία επέλεξε και σχολιάζει η Φρανσουάζ Μουλί. Κάποια σηματοδοτούν στιγμές πολιτικών εκρήξεων, ενώ άλλα απεικονίζουν αποκαλυπτικά ζητήματα ζωής (η γονεϊκότητα, για παράδειγμα, είναι ένα συνηθισμένο θέμα).

Ρία Ιρβιν

Το 1925, εποχή της τζαζ, ο νεαρός δημοσιογράφος Χάρολντ Ρος, εμπνευσμένος από τις ευρωπαϊκές εκδόσεις που είδε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι, θέλει να λανσάρει ένα νέο χιουμοριστικό περιοδικό με επίκεντρο τη νυχτερινή ζωή της πόλης. Για το εξώφυλλο σκέφτεται μια κουρτίνα που σηκώνεται πάνω από έναν ορίζοντα της πόλης.

Ο art director Ρία Ιρβιν απορρίπτει την ιδέα της κουρτίνας και θέλει να αναπαραστήσει έναν σοφιστικέ αστό. Αναζητώντας αναφορές, βρίσκει στην εγκυκλοπαίδεια ένα χαρακτικό του 1834 με την εικόνα ενός γάλλου δανδή, του κόμη ντ’ Ορσέ. Ετσι, στο πρώτο εξώφυλλο, με μια απαλή αυτοσαρκαστική ειρωνεία, εμφανίζεται ο Γιούστας Τίλεϊ, ένας δανδής, που παρατηρεί μια πεταλούδα μέσα από το μονόκλ του.

Το εξώφυλλο του Ιρβιν, σχολιάζει η Μουλί στη Washington Post, αντιπροσώπευε αυτό ακριβώς που επιζητούσε ο Ρος: οπτικό χιούμορ που μεταδίδεται μέσα από λεπτές λεπτομέρειες, όπως ένα ανασηκωμένο πηγούνι, ένα σχεδόν κλειστό βλέφαρο, η αντίθεση μεταξύ ενός κολλαρισμένου γιακά και των λεπτών φτερών μιας πεταλούδας.

 

Λέοναρντ Νταβ

Το εξώφυλλο του Λέοναρντ Νταβ του 1939 αποκαλύπτει τη στάση της εποχής απέναντι στην πατρότητα. Η Μουλί γράφει ότι της αρέσει να βλέπει τον τρόπο που ένας καλλιτέχνης αφηγείται την ιστορία του. Σχολιάζει ότι ο Νταβ τοποθετεί την ψηλή, ντυμένη στα ροζ μητέρα στο κέντρο της εικόνας, με την ικανοποιημένη έκφρασή της να εξισορροπείται από τις αντιδράσεις των ανδρών γύρω της.

Χαλαροί ναύτες στη μία πλευρά –συνδεδεμένοι οπτικά με ένα πλοίο στο βάθος– έρχονται σε αντίθεση με την έκφραση ενός αξιωματικού του Ναυτικού στην άλλη πλευρά, ο οποίος σπρώχνει ένα καροτσάκι με φουσκωμένο στήθος και με ένα καπέλο χαμηλωμένο στο ύψος των ματιών του. Το μωρό παραμένει μακάρια ανυποψίαστο, ενώ πάνω από το κεφάλι του κλαδιά δέντρων σχηματίζουν μισή καρδιά, ένα λεπτό σχόλιο για την τότε διαδεδομένη άποψη της πατρότητας ως παγίδας για τους απρόσεκτους άνδρες…

Εντ Σόρελ

Τα εξώφυλλα του New Yorker κινούνται σε δύο κατευθύνσεις, επισημαίνει η Μουλί. Υπάρχει η μόνιμη, εποχιακή κατεύθυνση, που κυριάρχησε στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του περιοδικού, και η κατεύθυνση της επικαιρότητας. Το πρώτο εξώφυλλο με εκδότρια τη δημοσιογράφο Τίνα Μπράουν (1992-1998) ήταν του Εντ Σόρελ, ενός διακεκριμένου καλλιτέχνη ο οποίος έδωσε μια τέλεια πρώτη γεύση της νέας εποχής: Το πνεύμα επέστρεψε, αλλά οι αναγνώστες –που ήταν πιο πιθανό να ταυτιστούν με τον οδηγό της άμαξας παρά με τον πανκ επιβάτη– δεν το ανέχτηκαν.

Αρτ Σπίγκελμαν

Η Τίνα Μπράουν επέλεξε επίσης τον σκιτσογράφο Αρτ Σπίγκελμαν, σύζυγο της Μουλί, ο οποίος μόλις είχε βραβευτεί με Πούλιτζερ για το έργο του «Maus» (όπου παρίστανε τους Εβραίους σαν ποντίκια και τους Ναζί σαν γάτες). Το εξώφυλλο του Σπίγκελμαν για την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου του 1993 προκάλεσε οργή, καθώς απεικόνιζε έναν υπερορθόδοξο χασιδιστή Εβραίο να φιλάει μια μαύρη γυναίκα, δυο κοινότητες που πολεμούσαν μεταξύ τους στη γειτονιά Κράουν Χάιτς του Μπρούκλιν. Κατηγορήθηκε σε άρθρα των New York Times και της Washington Post και ήταν ένα θέμα κυριαρχούσε σε κάθε συζήτηση σε δείπνα. Αλλά αυτό ακριβώς ήθελε η Τίνα Μπράουν.

Μουλί και Σπίγκελμαν

«Ημουν σίγουρη ότι κάθε εβδομάδα θα έβρισκα τη σωστή εικόνα, μέχρι την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου 2001. Εκείνη την ημέρα ο Αρτ, η κόρη μας και εγώ στεκόμασταν τέσσερα τετράγωνα μακριά από τον δεύτερο πύργο όταν κατέρρευσε. Αργότερα, πίσω στο γραφείο μου, ένιωσα ότι η μόνη ενδεδειγμένη λύση θα ήταν να μη δημοσιεύσω καθόλου εικόνα στο εξώφυλλο, ένα ολόμαυρο εξώφυλλο» γράφει η Φρανσουάζ Μουλί στην Washington Post για το εξώφυλλο του New Yorker μετά το τραγικό γεγονός της 11ης Σεπτεμβρίου.

Τότε ο Αρτ της πρότεινε να προσθέσει τα περιγράμματα των δύο πύργων, μαύρο πάνω σε μαύρο, τα οποία και σχεδίασε η Μουλί. Και από «το “καμία εικόνα” προέκυψε η τέλεια εικόνα». «Αυτή η εμπειρία ανανέωσε την πίστη μου στη δύναμη των εικόνων και μου υπενθύμισε πόσο σημαντικό είναι για τους καλλιτέχνες –και για μένα– να παραμένουμε παρόντες στα συναισθήματά μας» λέει η art director του New Yorker. «Δεν είναι πάντα εύκολο. Μερικές φορές η ανταπόκριση σε προκλητικές εικόνες μπορεί να είναι άγρια».

Μπάρι Μπλιτ

Η σάτιρα του Μπάρι Μπλιτ για τις συκοφαντίες που ψιθυρίζονταν εναντίον τού τότε υποψηφίου Μπαράκ Ομπάμα και της συζύγου του, Μισέλ, αποκάλυψε τον παραλογισμό: η «τρομοκρατική» γροθιά, η αμερικανική σημαία που καίγεται στο τζάκι, το πορτρέτο του Μπιν Λάντεν στον τοίχο του Λευκού Οίκου, το πολυβόλο της Μισέλ.

Οι αναγνώστες φάνηκαν να νιώθουν άβολα επειδή το θέμα της σάτιρας ήταν οι ακροδεξιοί σχολιαστές και αγκιτάτορες, η Αν Κούλτερ και ο Ρας Λίμπο, αλλά η σάτιρα δεν έδειχνε αυτούς. Η Μουλί πιστεύει ωστόσο ότι το εξώφυλλο λειτούργησε θετικά, αποκαλύπτοντας και εξουδετερώνοντας αυτούς τους ύπουλους υπαινιγμούς.

Γράφει ότι ο Ρέμνικ δεν κλονίστηκε από τις αντιδράσεις, ούτε ζήτησε ποτέ συγγνώμη, ούτε καν όταν ο Βολφ Μπλίτσερ (πολιτικός αναλυτής του CNN) είπε κρατώντας το περιοδικό: «Αυτό θα μπορούσε να είναι το εξώφυλλο ενός περιοδικού της KKK (Κου Κλουξ Κλαν) ή ενός ναζιστικού περιοδικού». Και προσθέτει «Είμαι εξαιρετικά ευγνώμων για αυτόν και το κουράγιο του. Αυτό το εξώφυλλο παραμένει μια από τις πιο περήφανες στιγμές μας».

Κρίστοφ Νίμαν

Για την Ημέρα του Πατέρα 2018, ο Κρίστοφ Νίμαν προσέφερε μια διαφορετική άποψη για την ανατροφή των παιδιών. Η ευχαρίστηση για τον θεατή προέρχεται από τη συμπλήρωση της ως επί το πλείστον κρυμμένης εικόνας του πατέρα και της κόρης. Η Μουλί γράφει στην Washington Post ότι εκτιμά την οικονομία των μέσων και λατρεύει τα εξώφυλλα που αποκαλύπτονται όταν τα προσέξεις. Εδώ προσθέτει γέλιο το αρκουδάκι όταν εντοπίζεται ανάμεσα στα διάσπαρτα εργαλεία.

Μέρος της δουλειά της ως art director, λέει, είναι να επεξεργάζεται τις τελικές συνθέσεις, πράγμα που σημαίνει ότι αποφασίζει για το τελικό κόψιμο και την τοποθέτηση του λογότυπου. Συνήθως ζητά από τους καλλιτέχνες να χρησιμοποιήσουν και το πάνω μέρος της εικόνας. Ο Νίμαν την πήρε στα σοβαρά και η πολύ σημαντική βρύση που στάζει, προϋπόθεση για ολόκληρη την εικόνα, κινδύνευε να κρυφτεί από το λογότυπο. Οπότε η Μουλί το έπλεξε μέσα στην εικόνα και σχεδίασε τη βρύση μπροστά του. Μια άλλη υπέροχη πινελιά είναι η υπογραφή του καλλιτέχνη, έξυπνα δουλεμένη στις πτυχές του σωλήνα.

Κέρι Τζέιμς Μάρσαλ

Τέλος, για το εξώφυλλο του επετειακού τεύχους New Yorker 100 η Φρανσουάζ Μουλί δεν είπε στον Μάρσαλ τι να ζωγραφίσει, του έστειλε απλώς το πρώτο εξώφυλλο με τον Γιουστάς και τις πολλές παραλλαγές του δανδή που έχουν δημοσιευθεί έκτοτε σε εξώφυλλα του New Yorker. Το σκίτσο που πρότεινε ο Μάρσαλ έδειχνε ότι ήθελε να ασχοληθεί με τον τρόπο που η τεχνολογία έχει αντικαταστήσει το μονόκλ στην εκτίμησή μας για τη φύση.

«Η τελική εικόνα του Μάρσαλ, που δημοσιεύθηκε ως ένα από τα πολλά επετειακά εξώφυλλα για την 100ή επέτειό μας, αναπτύσσει έξοχα αυτό το όραμα: το ρομπότ αντικαθιστά την αμήχανη αποστασιοποίηση του αρχικού δανδή με μια έκφραση καθαρής κατάπληξης, σαγόνι ανοιχτό, μάτια ορθάνοιχτα. Το πιο εντυπωσιακό είναι η οθόνη στο στήθος του ρομπότ, όπου βλέπουμε μέσα από τα μάτια της πεταλούδας- drone μια θέα πέρα από το κάδρο. Η εικόνα διατηρεί μεν τη γραφιστική αμεσότητα αλλά μιλάει για το μέλλον μας, υποδηλώνοντας πώς οι μηχανές που κατασκευάζουμε μας επιτρέπουν να κρυφοκοιτάξουμε τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος» σχολιάζει η Μουλί στην Washington Post.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News