Τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου συμπληρώνονται τρία χρόνια από τότε που ο Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε τα στρατεύματά του να εισβάλουν στην Ουκρανία. Ο πόλεμος –τον οποίο το Κρεμλίνο είχε βαφτίσει «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» με στόχο τη συμμόρφωση ενός απείθαρχου γείτονα– επεκτάθηκε κατά μήκος μιας πρώτης γραμμής πολλών εκατοντάδων χιλιομέτρων, προκαλώντας ανείπωτες καταστροφές, εκτοπισμό εκατομμυρίων ανθρώπων και τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων.

Εντελώς απρόβλεπτα, όμως, οι Ουκρανοί προέβαλαν ηρωική αντίσταση, σε μια υπαρξιακή μάχη για την επιβίωσή τους, υποστηριζόμενοι, τόσο στρατιωτικά όσο και οικονομικά, από μια ευρεία Δυτική συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Ωστόσο ο κατά πολύ μεγαλύτερος και ισχυρότερος ρωσικός στρατός εξακολουθεί ακόμα (αν και με πολύ αργό ρυθμό και με τεράστιες απώλειες) να κερδίζει έδαφος και να σφυροκοπά με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη ουκρανικές πόλεις.

Καθώς ο πόλεμος εισέρχεται στον τέταρτο χρόνο του, η κατάσταση δείχνει να είναι οριακή, με τους μαχόμενους Ουκρανούς να βρίσκονται σε μια εξαιρετικά κρίσιμη καμπή του εθνικού βίου τους. Οπως σημειώνει σε ανάλυσή του ο Ισάν Θαρόρ της Washington Post, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο σχεδόν εξαλείφει τις όποιες ελπίδες των Ουκρανών περί ανάκτησης εδαφών κατεχόμενων από τους Ρώσους, ενώ συγχρόνως θέτει σε τεράστια δοκιμασία τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες αναζητούν τρόπους να αντιδράσουν και, κυρίως, να παραμείνουν ενωμένες.

Ο αμερικανός πρόεδρος δείχνει αποφασισμένος να επιβάλει στους Ουκρανούς, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, μια δική του (και του Πούτιν) «ειρήνη», και μάλιστα το ταχύτερο δυνατό, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρακτικά εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Μόσχας.

Τις πρώτες ημέρες της δεύτερης θητείας του Τραμπ, ουκρανοί αξιωματούχοι και ευρωπαίοι διπλωμάτες εξέφραζαν συγκρατημένη αισιοδοξία για το τι θα μπορούσε και τι δεν θα μπορούσε να κάνει ο αμερικανός πρόεδρος σχετικά με την Ουκρανία.

Ωστόσο εκείνος κατάφερε να αφήσει άφωνους τους πάντες, αρχικά συνομιλώντας επί μακρόν με τον Βλαντίμιρ Πούτιν και στη συνέχεια, μετά από μόλις μία εβδομάδα, κατηγορώντας τον ουκρανό πρόεδρο ότι εκείνος προκάλεσε τον πόλεμο και χαρακτηρίζοντάς τον «δικτάτορα» επειδή δεν διεξήγαγε εκλογές ενώ η χώρα του πολεμούσε τους ρώσους εισβολείς.

Εν τω μεταξύ, αξιωματούχοι του Τραμπ συναντήθηκαν με ανώτερους απεσταλμένους του Κρεμλίνου στη Σαουδική Αραβία, ανατρέποντας έτσι τη μακροχρόνια αμερικανική πολιτική της μη εμπλοκής με τη Ρωσία.

Πολλοί, λοιπόν, άρχισαν ευλόγως να φοβούνται το ενδεχόμενο τα εθνικά συμφέροντα των Ουκρανών αλλά και οι ανησυχίες των Ευρωπαίων για την ασφάλειά τους να παραμεριστούν, στο πλαίσιο ενός μεγάλου παζαρέματος μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Επ’ αυτού ο πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ προειδοποίησε την Πέμπτη ότι «μια αναγκαστική συνθηκολόγηση της Ουκρανίας θα συνεπαγόταν τη συνθηκολόγηση ολόκληρης της Δύσης».

Αλλά οι Ουκρανοί δεν δείχνουν να πτοούνται, τουλάχιστον προς το παρόν. Οι επιθέσεις του Τραμπ κατά του Ζελένσκι κατάφεραν το αντίθετο: να τόνωσαν το ηθικό τους. Οσο για τον ίδιο τον Ζελένσκι, δεν δίστασε να δηλώσει πως ο αμερικανός ομόλογός του ζει σε μια φούσκα ρωσικής παραπληροφόρησης. «Αν κάποιος θέλει να με αντικαταστήσει στην παρούσα φάση, νε ξέρει πως αυτό δεν πρόκειται να συμβεί» είπε σε συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη. «Μακάρι η ομάδα του Τραμπ να είχε [πρόσβαση σε] περισσότερη αλήθεια» πρόσθεσε ο ουκρανός πρόεδρος.

Οπως γράφει ο δημοσιογράφος της Washington Post, το έναυσμα για το ξέσπασμα της διαμάχης πιθανότατα ήταν η φερόμενη άρνηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, την προηγούμενη εβδομάδα, να υπογράψει ένα έγγραφο που του παρουσίασε ο υπουργός Οικονομικών του Τραμπ, Σκοτ Μπέσεντ, προσφέροντάς του, χοντρικά, ασφάλεια με αντάλλαγμα το ήμισυ των κοιτασμάτων σπάνιων γαιών που διαθέτει η Ουκρανία.

Αυτός ο πολύτιμος φυσικός πόρος αποτέλεσε αντικείμενο συζητήσεων και μεταξύ της κυβέρνησης Μπάιντεν και του Κιέβου, ωστόσο το συναλλακτικό στιλ –τύπου δούναι και λαβείν– άσκησης εξωτερικής πολιτικής από τον Τραμπ έχει μετατρέψει τη μερική εξασφάλιση των σπάνιων γαιών της Ουκρανίας σε έμμονη ιδέα της νέας αμερικανικής κυβέρνησης.

Από αυτή την άποψη, οι επικρίσεις του Τραμπ περί μη διεξαγωγής εκλογών θα μπορούσαν να είναι απλώς ένα μέσο πίεσης. «Δεν νομίζω ότι ο Τραμπ ενδιαφέρεται για οτιδήποτε από όλα αυτά» είπε στη Washington Post ο Τιμοφέι Μιλοβάνοφ, πρόεδρος της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου και πρώην υπουργός Οικονομίας, αναφερόμενος στη μη διεξαγωγή εκλογών μετά τη ρωσική εισβολή (κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο, τουλάχιστον με βάση τα διεθνή πρότυπα, δεδομένου ότι το 20% της χώρας είναι κατεχόμενο, εκατομμύρια πολίτες έχουν καταφύγει στο εξωτερικό και δεκάδες χιλιάδες άλλοι πολεμούν τους Ρώσους). «Νομίζω ότι είναι διαπραγματευτικό χαρτί» πρόσθεσε.

Οπως μετέδωσε το Axios, ορισμένοι oυκρανοί αξιωματούχοι που ανήκουν στο στενό προεδρικό περιβάλλον προτρέπουν τον Ζελένσκι να συμφωνήσει σε μια επικαιροποιημένη συμφωνία για τις σπάνιες γαίες, ώστε να κατευναστεί ο Τραμπ και να υπάρξει μια επαναπροσέγγιση μεταξύ Ουάσινγκτον και Κιέβου. Μάλιστα, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Μάικ Γουόλτς, κατηγόρησε τους Ουκρανούς ότι «κακολογούν» τον Τραμπ.

«Πρέπει να χαμηλώσουν τους τόνους» είπε την Πέμπτη αναφερόμενος στη διάψευση των ισχυρισμών του Τραμπ από τον Ζελένσκι (σχετικά με τη δημοτικότητά του) και στις εκκλήσεις του ουκρανού προέδρου προς τους Ευρωπαίους να ανασκουμπωθούν και να αντιδράσουν. «Ρίξτε μια προσεκτική ματιά και υπογράψτε αυτή τη συμφωνία» επέμεινε ο Γουόλτς.

Οσο για το Κρεμλίνο, δείχνει απόλυτα ικανοποιημένο με αυτά που ακούει, με τον Ισάν Θαρόρ να αναφέρει ενδεικτικά πως ο βετεράνος υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, επαίνεσε τον Τραμπ ως τον «μοναδικό Δυτικό ηγέτη» που εξέφρασε «δημόσια και δυνατά» τη θέση του Κρεμλίνου ότι η επιθυμία της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ήταν η αιτία του πολέμου.

Πολλοί αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ κάνουν ήδη λόγο για ελάφρυνση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία την τελευταία τριετία, αν και πρακτικά οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν καν αρχίσει. Προς μεγάλη απογοήτευση των Ευρωπαίων, οι ΗΠΑ αρνούνται επίσης να υπογράψουν μια κοινή δήλωση της Ομάδας των Επτά (G7) που καταδικάζει τη «ρωσική επιθετικότητα», μία τριετία μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μαρκ Ρούμπιο, πάλαι ποτέ πωρωμένος εχθρός του Κρεμλίνου, επιδίωξε να καθησυχάσει τους Ευρωπαίους υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα συνεχίσει να κρατά σκληρή στάση απέναντι στη Μόσχα, αν και στο Ριάντ μίλησε για «απίστευτες ευκαιρίες» συνεργασίας με τη Ρωσία, τόσο σε οικονομικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί πιστεύουν ότι η επίτευξη μιας μεγάλης συμφωνίας για την Ουκρανία μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας θα ήταν ζημιογόνα για την Κίνα, τον μεγάλο γεωπολιτικό αντίπαλο της Αμερικής. Αρκετοί, όμως, στην Ουκρανία θεωρούν πως η εν λόγω εκτίμηση είναι λανθασμένη και κατ’ επέκταση επικίνδυνη.

«Η επιθυμία της αμερικανικής ηγεσίας να απομακρύνει τη Ρωσία από την Κίνα και να τη χρησιμοποιήσει εναντίον της Κίνας είναι το μεγαλύτερο γεωπολιτικό λάθος του 21ου αιώνα» υποστήριξε μιλώντας στην Washington Post ο ουκρανός πολιτικός ακτιβιστής και αναλυτής Βαλέρι Πεκάρ. «Η Ρωσία και η Κίνα είναι τόσο συνυφασμένες που αυτό είναι αδύνατο».

Πάντως ο Μιλοβάνοφ, ο πρώην υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας, θεωρεί ότι η τεταμένη ατμόσφαιρα των προηγούμενων ημερών έπεισε πολλούς Ουκρανούς για την ανάγκη να γίνει η χώρα του όσο το δυνατόν αυτοδύναμη. «Ενας κόσμος στον οποίο οι ΗΠΑ θα διευθετήσουν αυτή τη σύρραξη δεν υπάρχει. Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ» είπε, επικαλούμενος διάφορες στιγμές τις τελευταίες δύο δεκαετίες που οι ΗΠΑ και η Ευρώπη απέτυχαν να υποστηρίξουν επαρκώς την Ουκρανία απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. «Η διαρκής ψευδαίσθηση αυτού του κόσμου έχει πλέον διαλυθεί και από αυτή την άποψη ο Τραμπ έκανε τεράστια χάρη στην Ουκρανία».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News