Η ομιλία του αμερικανού αντιπροέδρου στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου την περασμένη εβδομάδα σόκαρε πολλούς από τους ευρωπαίους ηγέτες. Οταν τους είπε ότι η ελευθερία του λόγου και η δημοκρατία δέχονται επίθεση από τις ευρωπαϊκές ελίτ, πιθανώς ήλπιζε να πείσει το κοινό του, αντί απλώς να το προσβάλει. Απέτυχε, βέβαια. Αυτό που πέτυχε με την ομιλία του ήταν να πείσει πολλούς από τους ακροατές του ότι η ίδια η Αμερική αποτελεί πλέον απειλή για την Ευρώπη. Τελικά, η ερμηνεία τους ίσως να μην είναι εντελώς λανθασμένη.

O Γκίντεον Ράχμαν, επικεφαλής σχολιαστής των διεθνών εξελίξεων στους Financial Times, έγραψε ότι ένας εξέχων γερμανός πολιτικός είπε στο πλήθος έξω από την αίθουσα συνεδριάσεων: «Αυτή ήταν μια άμεση επίθεση στην ευρωπαϊκή δημοκρατία». Ενας ανώτερος διπλωμάτης συμπλήρωσε: «Είναι πολύ σαφές τώρα, η Ευρώπη είναι μόνη της». Ο ίδιος, όταν ρωτήθηκε αν θεωρεί πλέον τις ΗΠΑ αντίπαλο, απάντησε: «Ναι».

Η λιγότερο αυστηρή –και πιο αισιόδοξη– εκτίμηση που ακούστηκε στο περιθώριο της διάσκεψης για την ομιλία ήταν πως επρόκειτο για «παιδικές μπαρούφες», που στόχευαν στο κοινό των ΗΠΑ και ως εκ τούτου μπορούσαν να αγνοηθούν εκ του ασφαλούς. «Αυτό ενδεχομένως θα ίσχυε αν μπορούσαμε να δούμε την ομιλία αποκομμένη από οποιοδήποτε πλαίσιο» γράφει ο Ράχμαν στους Financial Times. «Εάν την εντάξουμε, όμως, στο ευρύτερο πλαίσιο της απόφασης του Ντόναλντ Τραμπ να συνομιλήσει απευθείας με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, παραμερίζοντας την Ουκρανία και την Ευρώπη, γίνεται σαφές ότι οι αμερικανικοί πολιτισμικοί πόλεμοι, η διεθνής ασφάλεια και η ευρωπαϊκή πολιτική αποτελούν πλέον ένα ενιαίο πλέγμα».

Στην πραγματικότητα ο Βανς ανέτρεψε μέσα σε λίγα λεπτά τις ιδέες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των κοινών αξιών που στήριξαν τη Δυτική συμμαχία επί 80 χρόνια. Στον δικό του κόσμο η μάχη για την ελευθερία στην Ευρώπη δεν αφορά πλέον την αποτροπή μιας αυταρχικής και επιθετικής Ρωσίας, όπως ίσχυε την εποχή του Τρούμαν ή του Ρίγκαν. Ο αγώνας του Βανς για ελευθερία είναι μια μάχη για τη διάσωση του «Δυτικού πολιτισμού» όπως αυτός ορίζεται από τον Ελον Μασκ και άλλους παρόμοιους, από τις δίδυμες απειλές της μαζικής μετανάστευσης και του «ιού της αφύπνυσης». Αν αυτό ακούγεται συναφές με τα ακροδεξιά αφηγήματα στην Ευρώπη, είναι επειδή ισχύει.

Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ιδεολογικά έχει μεγαλύτερη συγγένεια με τον Βλαντίμιρ Πούτιν παρά με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο ρώσος πρόεδρος θεωρείται ένας πολεμιστής που μάχεται για τη χώρα του και για τις συντηρητικές αξίες. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας απορρίπτεται από τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων και ότι έχει όλους τους λάθος φίλους στην Ευρώπη.

Η κυβέρνηση Τραμπ θεωρεί την ευρωπαϊκή Ακροδεξιά ως τον πραγματικό σύμμαχό της. «Κάνοντας έκκληση στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να συνεργαστούν με κόμματα όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ο Βανς καλεί την Ευρώπη να μετατραπεί σε μια διευρυμένη εκδοχή της Ουγγαρίας του Βίκτορ Ορμπαν· ένα ήπια αυταρχικό καθεστώς πολύ φιλικό προς τη Ρωσία του Πούτιν» εκτιμά ο Ράχμαν. Είναι ενδεικτικό ότι στο Μόναχο ο Βανς βρήκε χρόνο να συναντήσει την Αλις Βάιντελ, τη συναρχηγό του AfD, αλλά όχι τον γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς.

Τι μας είπε ο Βανς

Για να εξετάσουμε τις συνέπειες όσων είπε ο Βανς για την Ευρώπη θα πρέπει να δούμε πρώτα τη βαθιά υποκρισία τους. Ο Τραμπ επιχείρησε να ανατρέψει τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2020. Και ο αντιπρόεδρός του ήρθε να κάνει διάλεξη στους Ευρωπαίους για τον σεβασμό της δημοκρατίας;

Ο Βανς επιχείρησε να εκτρέψει την προσοχή από τη μαζική επίθεση της κυβέρνησης Τραμπ στους δημοκρατικούς θεσμούς των ΗΠΑ και την επικείμενη προδοσία της Ουκρανίας, λέγοντας ιστορίες για την υποτιθέμενη δίωξη ακτιβιστών κατά των αμβλώσεων στη Βρετανία. Το αν τα πιστεύει όλα αυτά δεν αφορά κανέναν εκτός από τον ίδιο. Σημασία έχουν οι στρατηγικές επιπτώσεις για την Ευρώπη.

Ο Τραμπ σκοπεύει ξεκάθαρα να κλείσει μια συμφωνία για την Ουκρανία με τον Πούτιν, παρακάμπτοντας τον Ζελένσκι και τους ευρωπαίους ηγέτες. Αυτό θα μπορούσε να έχει τραγικές συνέπειες για την Ουκρανία, η οποία ίσως σύντομα κληθεί να αποδεχτεί τις απώλειες εδαφών της χωρίς καμία εγγύηση ασφαλείας για το μέλλον. Η εναλλακτική θα ήταν να προσπαθήσει να πολεμήσει χωρίς την αμερικανική βοήθεια.

Οι συνέπειες για την υπόλοιπη Ευρώπη είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές, σύμφωνα με τους FT. Ο Πούτιν θέλει να απομακρυνθούν τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ από ολόκληρη την πρώην σοβιετική επικράτεια. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι ο Τραμπ είναι πιθανό να συμφωνήσει να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Βαλτική –ίσως και από πιο δυτικά–, αφήνοντας την ΕΕ ευάλωτη σε έναν ρωσικό στρατό που οι κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ προειδοποιούν ότι προετοιμάζεται για μια «μεγαλύτερη σύγκρουση πέρα από την Ουκρανία». Το πού και το πότε είναι κάτι που θα διαπιστώσουν οι Ευρωπαίοι μόλις συμβεί.

«Είναι σαφές ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να θεωρούνται αξιόπιστος σύμμαχος για τους Ευρωπαίους» επισημαίνει ξεκάθαρα στους Financial Times ο Ράχμαν. «Οι πολιτικές βλέψεις της κυβέρνησης Τραμπ για την Ευρώπη σημαίνουν ότι προς το παρόν η Αμερική είναι αντίπαλος των ευρωπαϊκών κρατών, καθώς απειλεί τη δημοκρατία στην ήπειρο και ακόμη και την ίδια την ευρωπαϊκή επικράτεια, όπως κάνει στην περίπτωση της Γροιλανδίας».

Το μεγάλο ερώτημα είναι τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να αρχίσουν να προετοιμάζονται γρήγορα για την ημέρα που θα αποσυρθεί οριστικά η εγγύηση ασφαλείας των ΗΠΑ προς αυτούς, απαντούν οι FΤ. Η προετοιμασία πρέπει να περιλαμβάνει τη δημιουργία αυτόνομων αμυντικών βιομηχανιών. Θα πρέπει επίσης να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό σύμφωνο αμοιβαίας άμυνας –πέραν του ΝΑΤΟ– το οποίο θα συμπεριλάβει και χώρες εκτός της ΕΕ, όπως η Βρετανία και η Νορβηγία.

Ο Τραμπ, φυσικά, θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο που έχει στο οπλοστάσιό του για να αναγκάσει τους ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ να συμμορφωθούν με τις επιταγές του σε διάφορα ζητήματα, από το εμπόριο και την ασφάλεια έως την εσωτερική πολιτική τους. Αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη πρέπει από τώρα να ξεκινήσει την οδυνηρή διαδικασία του «χωρισμού» από τις ΗΠΑ. Και πρέπει να το κάνει ξεκινώντας από τους τομείς στους οποίους η εξάρτησή της από τον μέχρι πρότινος σύμμαχό της είναι ζωτικής σημασίας.

Ενας από αυτούς τους τομείς είναι οι τεχνολογίες του Ελον Μασκ. Ο άλλος είναι ο αμερικανικός οπλισμός. Η Ευρώπη πρέπει να πει «όχι» και στα δύο.

Πολλοί Ευρωπαίοι θα απορρίψουν αυτές τις ιδέες ως μη εφαρμόσιμες, καταλήγουν οι FT. Πρέπει όμως να καταλάβουν ότι πλέον διακυβεύεται η ελευθερία τους. Ο Βανς είχε δίκιο σε αυτό. Απλώς όχι με τον τρόπο που ο ίδιος νομίζει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News