Αυτόν τον καιρό ο Σοφοκλής μιλάει αγγλικά, προσελκύοντας το θεατρόφιλο κοινό του Λονδίνου. Εως τις 4 Ιανουαρίου στο Wyndham’s Theatre του Λονδίνου παιζόταν ο «Οιδίπους» σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Ικ, πρόσφατα ανέβηκε στο Old Vic άλλη μια παραγωγή του «Οιδίποδα Τυράννου», ενώ ταυτόχρονα στο «Duke Of York’s Theatre» παίζεται η «Ηλέκτρα».

Ο Ικ είδε τον «Οιδίποδα» ως σύγχρονο πολιτικό θρίλερ. Το έργο σχεδιάστηκε στον απόηχο της εκλογικής νίκης του Ντόναλντ Τραμπ το 2016 και είναι ταυτόχρονα ένα γλυκανάλατο σχόλιο για τα δεινά των κεντροαριστερών κομμάτων, γράφει ο Χούμαν Μπάρεκατ στους New York Times. Στην εκδοχή του Ικ ο κεντρικός ήρωας (Μαρκ Στρονγκ) είναι ένας σύγχρονος πολιτικός που προσδοκά μια συντριπτική εκλογική νίκη, με τη δράση να εκτυλίσσεται το βράδυ των εκλογών σε μια αίθουσα προεκλογικής εκστρατείας γεμάτη κουτιά πίτσας και πλακάτ, ενώ ένα μεγάλο ψηφιακό ρολόι χτυπά δυσοίωνα την αντίστροφη μέτρηση.

«Είναι μια ιστορία που δεν μπορούμε να σταματήσουμε να τη λέμε» έγραψε ο Σάιμον Γκόλντχιλ, καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στο πρόγραμμα του «Οιδίποδα» του Ικ, όπως αναφέρει η Ρέιτσελ Κάνλιφ στο περιοδικό The New Statesman.

Οντως, μια νέα παραγωγή, αντιδιαμετρικά αντίθετη εκείνης του Ικ, ανεβαίνει τώρα στο Old Vic σε διασκευή της Ελα Χίκσον, η οποία έχει κρατήσει τα βασικά στοιχεία της τραγωδίας του Σοφοκλή. Τη σκηνοθεσία υπογράφουν  ο κορυφαίος ισραηλινός χορογράφος Χόφες Σέχτερ και ο βραβευμένος θεατρικός σκηνοθέτης του Old Vic, Μάθιου Γουάρχους (βραβείο Λόρενς Ολίβιε).

Σε αυτή την παράσταση, που θα παίζεται μέχρι τις 29 Μαρτίου, η Θήβα «λαχανιάζει» από την ξηρασία κάτω από έναν σκληρό κόκκινο ήλιο και τον φωτισμό του Τομ Βίσερ. O Οιδίποδας, τον οποίο υποδύεται ο Ράμι Μάλεκ, ο βραβευμένος με Οσκαρ ηθοποιός χάρη στην ερμηνεία του στο «Bohemian Rhapsody» (2018), θέλει να ανακαλύψει ποιος είναι ο δολοφόνος του προηγούμενου βασιλιά της Θήβας, Λάιου, με την ελπίδα ότι μόλις λυθεί το μυστήριο θα πάψει η ξηρασία. Στην πορεία αποδεικνύεται ότι ένοχος είναι ο ίδιος, επιβεβαιώνοντας έτσι τους χρησμούς, που έλεγαν ότι το παιδί που θα γεννούσε ο Λάιος με την Ιοκάστη θα σκότωνε τον πατέρα του και θα παντρευόταν τη μητέρα του.

Οι σπασμωδικές κινήσεις των χορευτών και η παρακλητική γλώσσα του σώματος παραπέμπουν στα δεινά ενός λαού που υποφέρει, αλλά μόλις αποκαλυφθεί η αλήθεια και κατευνάσει τους θεούς έρχεται η βροχή και ο χορός κινείται με χάρη κάτω από ένα ένδοξο ψιλόβροχο.

Η αύρα του Ράμι Μάλεκ, που τον κάνει να μοιάζει σαν να έχει πέσει από άλλον πλανήτη, τον έχει βοηθήσει σε ρόλους όπως του «κακού» στο «No Time to Die» –έναν από τους καλύτερους «κακούς» που έχουμε δει ποτέ σε ταινίες Τζέιμς Μποντ– ή του Φρέντι Μέρκιουρι στο «Bohemian Rhapsody».

Τώρα φέρνει δονήσεις outsider στον «Οιδίποδα», μιλώντας με μια φευγαλέα αμερικανική χροιά και υιοθετώντας τον μανδύα του ηγέτη σαν στοιχειωμένο ρομπότ, γράφει στον Guardian ο Ντέιβιντ Τζέις. Προσθέτει ότι η ομολογία, αργότερα, σπάει την ομιλία του. Ο Οιδίπους παραπαίει, αποσυντονίζεται, αποσυνδέεται, τα οστά του επανατοποθετούνται αμήχανα στο σώμα του, η αλήθεια τον ξαναφτιάχνει και στη συνέχεια τον αναιρεί.

Ο Χούμαν Μπάρεκατ, δε, γράφει στους New York Times ότι ο αποφασιστικός λόγος του Μάλεκ-Οιδίποδα υπαινίσσεται τον Τραμπ. Και η Ιντίρα Βάρμα υποδύεται την Ιοκάστη  με βασιλική μεγαλοπρέπεια. Αλλά το σενάριο της Χίκσον είναι αδύναμο και περιστασιακά κακοφτιαγμένο, και ο Μάλεκ παλεύει να του δώσει πνοή, η αγωνία του όμως δεν πείθει. Οταν μαθαίνει ότι η μητέρα των παιδιών του είναι στην πραγματικότητα η μητέρα του, η στάση του παραπέμπει απλώς στη θλιβερή συμπεριφορά κάποιου που μόλις έχασε έναν συρμό του μετρό. Αυτός ο «Οιδίπους» είναι οπτικά συναρπαστικός αλλά θεατρικά αδύναμος, σχολιάζει ο Μπάρεκατ.

Στο μεταξύ, και ενώ ο Μάλεκ παλεύει ως Οιδίποδας στο Old Vic, άλλη μια διασημότητα της μεγάλης οθόνης, η Μπρι Λάρσον, κάνει το ντεμπούτο της στο Γουέστ Εντ παίζοντας επίσης σε μια τραγωδία του Σοφοκλή, την «Ηλέκτρα» αυτή τη φορά. Η βραβευμένη με Οσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της στο «Δωμάτιο» (2015) και πιο πρόσφατα υπερηρωίδα στην ταινία «The Marvels» (2023) υποδύεται τώρα την ομώνυμη ηρωίδα στη σκηνικά μοντέρνα παραγωγή του Duke Of York’s Theatre, που θα παίζεται μέχρι τις 12 Απριλίου.

Αγνώριστη η αμερικανίδα ηθοποιός, με ξυρισμένο κεφάλι, γιλέκο και σκισμένο τζιν, κάθε φορά που πρέπει να πει τη λέξη «όχι» την τραγουδάει αντί να μιλάει, ένα μοτίβο που τονίζει την αδυσώπητη περιφρόνηση της Ηλέκτρας. Η άρνησή της να δεχτεί τον εραστή της μητέρας της Αίγισθο (Γκρεγκ Χικς), από σεβασμό στη μνήμη του πατέρα της, είχε ως αποτέλεσμα τον εξοστρακισμό της από την οικογένεια: Σε αντίθεση, δε, με τη δική της εμφάνιση, τα άλλα μέλη του οίκου εμφανίζονται με πλούσια γούνινα παλτά.

Οπως γράφει η Σουζάνα Κλαπ στον Guardian, η καναδή ποιήτρια Αν Κάρσον, που έχει μεταφράσει την «Ηλέκτρα» για την παραγωγή του Duke of York’s, έχει περιγράψει την κεντρική ηρωίδα ως «σκεύος εκκεντρικού ήχου», μια γυναίκα η φωνή της οποίας («ένας θησαυρός κραυγών») είναι το μοναδικό της όπλο καθώς αναζητά εκδίκηση για τον θάνατο του πατέρα της Αγαμέμνονα στα χέρια της μητέρας της Κλυταιμνήστρας.

Η Κλαπ, δε, χαρακτηρίζει τη μετάφραση της Κάρσον «κόσμημα»: καυστική, δυναμική, γεμίζει τον αέρα με αξέχαστες εικόνες χωρίς να χάνεται ο παλμός της δράσης. Για την Ηλέκτρα η μητέρα της είναι «ένα κλουβί τιμωρίας τυλιγμένο γύρω από τη ζωή μου» και ο θάνατος ενός χαρακτήρα «απλώς μια ρωγμή μέσα από την οποία γλίστρησε το φως».

Ωστόσο τα λόγια δεν είναι παρά λάμψεις σε μια θολή βραδιά, γράφει η Κλαπ στον Guardian, σημειώνοντας ότι η σκηνοθεσία του Ντάνιελ Φις δεν φτάνει στο επίπεδο της παράστασής του «Οκλαχόμα», που ήταν η μεγάλη επιτυχία του 2022. Αντιστοίχως, ο Μπάρεκατ γράφει στους New York Times ότι ο σκηνοθέτης παρουσιάζει στο κοινό ένα συνονθύλευμα διακοσμητικών στοιχείων που μπερδεύει.

Προσθέτει ακόμα ότι η Μπρι Λάρσον δεν είχε πατήσει στο θεατρικό  σανίδι για πάνω από μια δεκαετία πριν αναλάβει τον ρόλο της Ηλέκτρας. Ούτε ο Μάλεκ έχει ανέβει στη σκηνή από τις αρχές της καριέρας του. Οπότε θα μπορούσε κανείς να βγάλει τα ακόλουθα συμπεράσματα: Πρώτον, ότι η υποκριτική στο θέατρο δεν είναι το ίδιο πράγμα με την υποκριτική στον κινηματογράφο, και ότι κάποιος μπορεί να διαπρέπει στο ένα αλλά όχι στο άλλο. Δεύτερον, ότι κάτι δεν πάει καλά όταν οι παραγωγοί προσελκύουν συστηματικά τους θεατές με αστερόσκονη, μόνο και μόνο για να τους δυσαρεστήσουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News