«Με τη φύση δεν μπορεί να τα βάλει κανείς… Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε τώρα είναι να παρακολουθούμε την εξέλιξη του φαινομένου της σεισμικής καταιγίδας στο Αιγαίο».

Αραγε πόσο αληθινά είναι τα λόγια του διάσημου τούρκου σεισμολόγου Χασάν Σοζμπιλίρ, την ώρα που οι έλληνες συνάδελφοί του έχουν πέσει μέσα στη φωτιά προσπαθώντας να εκτιμήσουν την κατάσταση και τους κινδύνους για τη ζωή και τις περιουσίες και, ταυτόχρονα, να καθησυχάσουν τους Κυκλαδίτες που ζουν ώρες και μέρες αγωνίας;

Πόσο αληθινό είναι και το γεγονός ότι η ανάπτυξη μιας ολόκληρης περιοχής, αν όχι μιας ολόκληρης οικονομίας, δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στον τουρισμό και να εξαρτά το μέλλον της από τον αριθμό των ξένων τουριστών που θα έρθουν κάθε χρόνο και από τα ευρώ, τα δολάρια ή όποιο άλλο συνάλλαγμα που θα αφήσουν στον τόπο;

Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας η οποία, βγαίνοντας από τη δεκαετή οικονομική κρίση και τα μνημόνια, στήριξε σχεδόν αποκλειστικά την ανάπτυξη –το comeback– της οικονομίας και των εισοδημάτων στην τουριστική ανάπτυξη που ξεκίνησε, όπως δείχνουν οι αριθμοί, το 2016 και διακόπηκε μόνο στα χρόνια της πανδημίας. Πάλι ένα απρόβλεπτο γεγονός συνέθλιψε τον τουρισμό σε όλον τον κόσμο, βυθίζοντας την παγκόσμια οικονομία και την ελληνική ξανά σε ύφεση τη διετία 2020-2021.

Μετά ήρθε το ξέσπασμα, οι άνθρωποι βγαίνοντας από την καραντίνα ήθελαν να ταξιδέψουν, να ξοδέψουν, να διασκεδάσουν, οι κρατήσεις για την Ελλάδα απογειώθηκαν, οι πλατφόρμες από το Booking έως την AirBnb πήραν φωτιά και η ξέφρενη ζήτηση για βίλες, δωμάτια και ξενοδοχεία άνοιξε τα σπίτια, ζωντάνεψε την οικοδομή.

Να όμως που πάλι ένα γεγονός, φυσικό αυτή τη φορά, μπορεί να αλλάξει τα πάντα… Αν και είναι νωρίς να μιλήσει κάποιος (πολύ περισσότερο να μετρήσει) τις επιπτώσεις της σεισμικής καταιγίδας στην καρδιά του Αιγαίου, στο τρίγωνο Σαντορίνης-Αμοργού-Ανάφης, οι σώφρονες ανησυχούν.

Μια οικονομία δεν μπορεί να στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον τουρισμό, ένα τομέα ευάλωτο στον καιρό, στα φυσικά φαινόμενα ή και στους πολέμους ακόμη και σε μακρινές χώρες.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο οικονομικός πολλαπλασιαστής εσόδων που προσφέρει ο τουρισμός είναι πολύ μεγαλύτερος εκείνον οποιουδήποτε άλλου επιχειρηματικού κλάδου. Κάθε νέο ξενοδοχείο προσφέρει απασχόληση και χρήμα σε ξενοδοχοϋπαλλήλους, προμηθευτές, καθαριστές, αλλά και στους ανθρώπους που εργάστηκαν για να κτιστεί.

Από εκεί και πέρα αποτελεί μια σταθερή πηγή φορολογικών εσόδων και ασφαλιστικών εισφορών για το Δημόσιο, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί μια σειρά επιχειρήσεων που λειτουργούν παράπλευρα.

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι δύο στις τρεις θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν στον τουρισμό, στην εστίαση και στις μεταφορές. Για να ακριβολογούμε, από τις 305.000 νέες θέσεις εργασίας οι 210.000 δημιουργήθηκαν στον τομέα του τουρισμού.

Ο τουρισμός είναι όμως και το «λαχείο» που χάρισε η φύση σε μια χώρα. Η Ελλάδα το έχει κερδίσει, την ώρα που άλλες χώρες αγωνίζονται να αναπτυχθούν τουριστικά. Ομως είναι προφανές ότι μια υγιής οικονομία δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο σε αυτό.

Είναι γεγονός ότι το 2023, μια χρονιά με ρεκόρ στην τουριστική ανάπτυξη, η άμεση συνεισφορά του τουρισμού στην οικονομία ανήλθε στα 28,5 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 13% του ΑΕΠ. Το 2024 το σχετικό ποσό ξεπέρασε τα 30 δισ. ευρώ και είναι το υψηλότερο, ιστορικά, για τον τομέα μέχρι σήμερα.

Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτες, πέρα από τα έσοδα που αποτυπώνει αυτό το στοιχείο του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) για τη «συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία το 2023», εάν συνυπολογιστεί και η έμμεση συνεισφορά του τουρισμού μέσω πολλαπλασιαστών, το ποσοστό συμβολής του στο ΑΕΠ ξεπερνά κατ’ έτος το 25% του ΑΕΠ! Προσεγγίζει ακόμη και το 30%, εάν συνυπολογιστούν οι παράλληλες δραστηριότητες που βρίσκονται στη σκιά της επίσημης τουριστικής βιομηχανίας.

Χιλιάδες δωμάτια που ενοικιάζονται μέσα από τις πλατφόρμες, μετακινήσεις, εκδρομές, φαγητό και διασκέδαση συμπληρώνουν το εισόδημα αγροτών και ψαράδων στα νησιά, ενώ σε όλες τις περιφέρειες αναπτύσσονται πλέον υποδομές και δραστηριότητες που απευθύνονται τόσο στους Ελληνες (εσωτερικός τουρισμός) όσο και στους ξένους τουρίστες, προκειμένου να αυξήσουν το εισόδημά τους.

Αυτό, μάλιστα, γίνεται με την επιδότηση του κράτους και κυρίως με πόρους του ΕΣΠΑ, το οποίο αποτελεί τη βασική πηγή κεφαλαίων για κάθε μικρή ή μεγάλη επένδυση στον τουρισμό.

Για να γίνει αντιληπτή η εξάρτηση της οικονομίας από τον τουρισμό, αρκεί να σημειώσουμε ότι το 2023 η βιομηχανία, δηλαδή η μεταποίηση, συνεισέφερε περίπου το 13,4% του ΑΕΠ της χώρας (από 11% το 2019). Βεβαίως, η βιομηχανία κατέχει την πρώτη θέση στις συνολικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, με ποσοστό 46% επί του συνόλου.

Την ίδια χρονιά η συνολική αξία της ελληνικής αγροτικής παραγωγής (αγαθών) ανήλθε σε 12,9 δισ. ευρώ. Μάλιστα, εξαιτίας των φυσικών καταστροφών (του Daniel) στη Θεσσαλία, ήταν μειωμένη κατά 3% έναντι του 2022.

Η συνολική παραγωγή του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα, μαζί με τις αγροτικές υπηρεσίες, καθώς και τις δευτερεύουσες δραστηριότητες, ξεπέρασε τα 14 δισ. ευρώ το 2023, με το 85% των προϊόντων να καταναλώνεται από την εσωτερική αγορά.

Μόνο το 15% της παραγωγής κατευθύνεται σε εξαγωγές, ενώ η μεγάλη αντίφαση είναι ότι τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν η ζήτηση ανεβαίνει λόγω του τουρισμού, η παραγωγή φρέσκων προϊόντων και τροφίμων δεν επαρκεί για τις ανάγκες, οι οποίες καλύπτονται από εισαγωγές.

Κάτι, λοιπόν, στην προσπάθεια, στο σχέδιο ανάπτυξης της οικονομίας και της χώρας, πηγαίνει λάθος. Οπως λένε οι οικονομολόγοι, η διαπίστωση είναι παλιά και το ερώτημα διαχρονικό.

Πώς μπορείς να στρέψεις την οικονομία στην καινοτομία και στη βιομηχανία όταν ο τουρισμός συνδέεται με «εύκολο χρήμα» (easy money) για ολόκληρες Περιφέρειες της χώρας – πέρα από τα νησιωτικά συμπλέγματα της Ελλάδας και την Κρήτη, που παραδοσιακά είναι παγκόσμιοι τουριστικοί προορισμοί.

Πώς μπορείς να υποκαταστήσεις τις εισαγωγές όταν προτεραιότητά σου δεν είναι ούτε η βιομηχανία ούτε ο αγροτικός τομέας, που φθίνει;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News