Δεν ξέρω αν θα εκραγεί το ηφαίστειο της Σαντορίνης, εκείνο του Κολούμπου, ή αν θα γίνει κάποιος μεγάλος σεισμός, κανείς δεν ξέρει· μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Ξέρουμε πολλά, αλλά δεν έχουμε κατορθώσει (παρά τις προσπάθειες και τις κατά καιρούς διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου) να προβλέπουμε εγκαίρως σεισμούς και εκρήξεις ηφαιστείων, γεγονός που καταδεικνύει με τον τρόπο του ότι η φύση πάντα θα μας κερδίζει.

Σε κάθε περίπτωση, ό,τι κι αν γίνει ή δεν γίνει, είναι εντελώς άτοπο να μπλέκουμε την ανθρωπογενή καταστροφή που έχει προκληθεί στο νησί με οποιοδήποτε φυσικό φαινόμενο. Δεν προκαλεί ο υπερτουρισμός τους σεισμούς, ούτε η αλόγιστη δόμηση τις εκρήξεις ηφαιστείων.

Είναι δύο διαφορετικού τύπου καταστροφές και είναι δύσκολο να πεις ποια είναι «χειρότερη» από την άλλη. Για τον απλό λόγο ότι η φύση κάνει αυτά που είναι να κάνει και κανένα νησί από μόνο του δεν διαμαρτύρεται που βουλιάζει, αναδύεται ή αλλάζει μορφή. Αυτός που διαμαρτύρεται και υποφέρει είναι ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος, στο μεταξύ, που φοβάται ότι ένα ηφαίστειο ή ένας σεισμός, μια δασική πυρκαγιά ή ο,τιδήποτε συναφές, θα «καταστρέψει» έναν τόπο, έχει φροντίσει από μόνος του να τον καταστρέψει πολύ πριν συμβούν όλα αυτά.

Η Σαντορίνη έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια τεράστια και μη αναστρέψιμη ζημιά από τους ανθρώπους. Δεν χρειάζεται εξήγηση αυτό, αρκεί να δεις τις φωτογραφίες του νησιού, ή ακόμη καλύτερα να πας σε αυτό, ιδιαίτερα μεσούσης της τουριστικής σεζόν, η οποία διαρκεί πλέον έξι μήνες.

Η δόμηση είναι σε επίπεδο παράνοιας. Πάνω στα βράχια, μέσα στα βράχια, κάτω από τα βράχια, όπου υπάρχει έστω και στοιχειωδώς ένα ανθυποσημείο για να «πατήσει» θεμέλιο, έχει ξεφυτρώσει από πάνω ρουμάδικο, μπουτίκ χοτέλ ή ιδιωτική βίλα. Τα οποία κρέμονται σαν τα τσαμπιά από τους γκρεμούς κι άμα γίνει μεγάλος σεισμός έχουν σοβαρές πιθανότητες να βρεθούν στον πάτο της Καλντέρας. Θα φταίει ο σεισμός μετά, όμως.

Το ίδιο γίνεται, βέβαια, σε όλο το μήκος και πλάτος του νησιού, το οποιο χωρίς τις κατάλληλες υποδομές, χωρίς δρόμους, χωρίς νερό, χωρίς ανάλογες υπηρεσίες καθαριότητας, χωρίς επαρκείς γιατρούς, χωρίς καν λιμάνι της προκοπής, δέχεται εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες ανά σεζόν. Τουρίστες που στριμώχνονται στα ταλαίπωρα σοκάκια για να «απολαύσουν», ο ένας πάνω από το κεφάλι του άλλου, το μυθικό ηλιοβασίλεμα, τη θέα και ένα φραπουτσίνο που κοστίζει ένα βδομαδιάτικο.

Υποθέτω ότι, όπως κι εγώ, πολλοί από εσάς θυμάστε τη Σαντορίνη της δεκαετίας του 1980, ή των αρχών του ’90, ας πούμε, όταν άρχιζε δειλά δειλά η τουριστική «ανάπτυξη». Ηταν η εποχή που το νησί πρόσφερε, πράγματι, απλόχερα όλα αυτά για τα οποία διαφημίζεται μέχρι σήμερα: Και θέα έβλεπες και ηλιοβασιλέματα και ηρεμία απολάμβανες και τις ονειρεμένες εκείνες μαύρες παραλίες, χωρίς εκατομμύρια ομπρελοκαθίσματα του 100ρικου, και ατμόσφαιρα είχε και σοκάκια που ήταν σοκάκια και όχι πάροδος της Ομόνοιας σε ώρα αιχμής, τα πάντα όλα είχε.

Τότε είχε βγει η ταινία «Εραστές του Καλοκαιριού», με τη Ντάριλ Χάνα πιτσιρίκα και τη βλέπαμε στο θερινό στο Καμάρι -πιτσιρίκια κι εμείς- και μετά ζούσαμε αυτό ακριβώς που περιέγραφε. Ηταν μια κούκλα η Σαντορίνη· σου έκοβε όντως κάθε δευτερόλεπτο την ανάσα και όχι μόνο για τις θέες και τα ηλιοβασιλέματα, αλλά για όλο αυτό που ήταν.

Ηταν το κρίσιμο σημείο καμπής: Η Σαντορίνη είχε, ξεκάθαρα, δύο δρόμους. Ή να αναπτυχθεί λελογισμένα και με σεβασμό, ή να ξεφύγει. Δεν πήρε πολύ χρόνο για να αποφασιστεί αυτό.

Οι ντόπιοι είχαν αρχίσει ήδη να το πιάνουν το υπονοούμενο και ξεκίνησαν να νοικιάζουν «θέση στην ταράτσα» για το σλίπινγκ μπαγκ του τουρίστα που ερχόταν ξέμπαρκος, ή κάτι υπόγεια φουλ στην κατσαρίδα, που τα βάφτιζαν «υπόσκαφα». Αρχισαν να πουλάνε τα οικόπεδα στο δρόμο από τα Φηρά στο Ημεροβίγλι, που ήταν απομονωμένο και ήσυχο και το ‘φτανες από ένα άγριο μονοπάτι πάνω από το Σκάρο, άρχισαν να χρεώνουν τον καφέ χρυσό, άρχισαν να ρίχνουν την ποιότητα στο φαγητό και να ανεβάζουν τις τιμές, άρχισαν να πλασάρουν το νησί ως «exclusive» προορισμό, χωρίς καμία exclusive υπηρεσία.

Κι έφτασε ταχύτατα η Σαντορίνη να είναι απλησίαστη και γεμάτη από ξενοδοχεία που θες ένα μηνιάτικο για να κοιμηθείς ένα βράδυ, χαζοβλέποντας τη θέα από μια χαραμάδα. Και εστιατόρια «Μισελέν» όπου το φτωχικό ντοματίνι μετατράπηκε σε χαβιάρι μπελούγκα. Εγινε πανβρώμικη και θορυβώδης, ένα τουριστικό χάος, στο οποίο οι μόνοι που «απολαμβάνουν» κάτι είναι όσοι έχουν αρκετά χρήματα για να κλειστούν 10 ημέρες σε ένα πεντάστερο και να μην βγουν ποτέ.

Γιατί να πας σε ένα μέρος σαν τη Σαντορίνη και να κλειστείς σε ένα πεντάστερο; Αυτήν την απορία την έχω και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, όταν βλέπω κάποιους να κάνουν διακοπές στα υπερπολυτελή τουριστικά τους Γκουαντάναμο, μην παίρνοντας χαμπάρι σε ποιον τόπο ήρθαν και γιατί. Αλλά, πάω πάσο, δικαίωμά τους είναι.

Εχω περίπου δέκα χρόνια να πάω στη Σαντορίνη, την τελευταία φορά που πήγα δεινοπάθησα. Δεν είναι το κόστος μόνο, πες αυτό το αποφασίζεις. Είναι, κυρίως, ότι δεν γνώρισα τίποτε γύρω μου από αυτό που είναι στην πραγματικότητα το νησί. Η οχλοβοή είχε καλύψει πλήρως την ομορφιά. Κάτι στο οποίο συνηγορούν και πολλοί από τους τουρίστες.

Διότι η ομορφιά σε τέτοιου είδους μέρη είναι φυσική· δεν είναι Ντουμπάι η Σαντορίνη, που πήγαν οι άλλοι και έφτιαξαν μια πόλη-Ντίσνεϊλαντ σε μια άσχετη έρημο. Αν της στερήσεις την ατμόσφαιρα, της παίρνεις τα πάντα. Τη θέα τη βλέπεις και σε φωτογραφίες. Την αίσθηση της μαγείας, όμως, αποκλείεται να την εισπράξεις, όταν κάποιος μονίμως σε σπρώχνει για να βγάλει καλύτερη σέλφι στα γκρεμνά. Ειδικότερα όταν αυτός ο κάποιος έχει έρθει εδώ μόνο για τη σέλφι και όχι για τον τόπο.
Εύχομαι ολόψυχα να τελειώσει η ταλαιπωρία των ανθρώπων με τους σεισμούς χωρίς να συμβεί κάτι δραματικό. Μόνο να ευχόμαστε μπορούμε.

Θα ήθελα να ευχηθώ και να δουν οι άνθρωποι τον τόπο αλλιώς μέσα από αυτήν την ταλαιπωρία και να τον εκτιμήσουν όπως του αξίζει, αλλά ξέρω ότι ακόμη και οι ευχές έχουν όρια.

Στη Σαντορίνη αυτά τα όρια έχουν ξεπεραστεί προ πολλού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News