Mόνο εκείνες τις φωτογραφίες των 57 αδικοχαμένων να δει κανείς, και θα καταλάβει γιατί τόση αγωνία για «Δικαιοσύνη», για «οξυγόνο». Τα Τέμπη δεν είναι μια κοινή υπόθεση –πολυπρόσωπη, σύνθετη, τεχνικά απαιτητική, μα και φορτισμένη, ως εξόχως τραγική–, και πάντως δεν είναι μια υπόθεση που μπορεί εύκολα να ξεχαστεί. Τώρα που η κλεψύδρα για την υπόθεση, ως προς τη δικαστική διερεύνησή της, δείχνει να αδειάζει, το Protagon εστιάζει στις πιο κρίσιμες παραμέτρους της.

Οι αριθμοί που συνοδεύουν τη δικογραφία για τη σιδηροδρομική τραγωδία είναι εντυπωσιακοί, επηρεάζοντας και την ουσία της υπόθεσης, ακόμη και τους όρους διεξαγωγής της πολυαναμενόμενης δίκης. Ανακριτική διαδικασία δυο ετών, περίπου 250 δικηγόροι, περισσότεροι από 40 κατηγορούμενοι (με πιθανότατη την περαιτέρω αύξησή τους, καθώς αναμένονται απολογίες), πολυάριθμοι μάρτυρες, εκ των οποίων δυο νεκροί, «άπειροι» πραγματογνώμονες.

Η τελευταία παράμετρος δεν είναι ανώδυνη για την έκβαση της ιστορίας αυτής, αντιθέτως την επιβαρύνει με πολλούς τρόπους, καθώς το φως της δημοσιότητας έχουν δει – με χρονική διαφορά– αντιφατικά πορίσματα από τα ίδια πρόσωπα, ενώ κάποια από αυτά (ευτυχώς ελάχιστα) γεννούν αμφιβολίες, στους γνωρίζοντες κυρίως, ως προς την επιστημονική επάρκειά τους.

Ειδικός που καταθέτει την άποψή του στο Protagon τονίζει ότι υπάρχουν αποκλίσεις ανάμεσα στα πορίσματα, όπως για παράδειγμα αυτή που αφορά την ποσότητα της καύσιμης ύλης, η οποία ενδέχεται να αποτελούσε μέρος του φορτίου της εμπορικής αμαξοστοιχίας. Το συγκεκριμένο τρένο και το νυχτερινό φορτίο του έχει εξελιχθεί άλλωστε στο πιο καυτό κενό της υπόθεσης, αφήνοντας χώρο σε θεωρίες, εικασίες και εν τέλει σενάρια συγκάλυψης από τους αντικυβερνητικούς παρατηρητές. «Η απόκλιση μεταξύ των πορισμάτων δεν είναι προς το συμφέρον της αλήθειας, θολώνει το τοπίο, εξυπηρετεί τυχόν ενόχους», σημειώνει ο ίδιος χαρακτηριστικά.

Η Μαρία Καρυστιανού, κεντρικό πρόσωπο πια στην υπόθεση, μητέρα της νεαρής Μάρθης, έχει προσθέσει και τη διάσταση των μαρτύρων στην υπόθεση, αφήνοντας αιχμές. Σε πρόσφατη συνέντευξή της, εκτίμησε: «Όσο πιο βαθιά μπαίνουμε σε αυτή τη βρώμικη ιστορία, κινδυνεύει η ζωή μας. Μην ξεχνάμε ότι δύο άνθρωποι που ενεπλάκησαν στα ηχητικά και ήταν μάρτυρες-κλειδιά σκοτώθηκαν μυστηριωδώς. Κανένας δεν το έχει ερευνήσει αυτό», είπε χαρακτηριστικά.

«Ο ανακριτής, ο μόνος που έχει όλα τα στοιχεία»

Ο εφέτης-ειδικός ανακριτής Σωτήρης Μπακαϊμης είναι ο δικαστής που χειρίζεται την υπόθεση, «χαμηλών τόνων, ικανός και συγκροτημένος, κατεξοχήν υπηρεσιακός», κατά συναδέλφους του.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης έχει κάνει αναφορά στο πρόσωπό του: «Ο μόνος άνθρωπος στη χώρα που έχει όλα τα στοιχεία είναι ο ανακριτής, που είναι και ο μόνος που δεν μπορεί να μιλήσει». «Αν ρωτήσετε τους δικαστές, θα σας πουν ότι ο άνθρωπος αυτός, ο εφέτης, δεν έχει λείψει Σάββατο, δεν έχει λείψει Κυριακή, δεν υπάρχουν Χριστούγεννα για αυτόν, δεν υπάρχει Πάσχα, δεν υπάρχουν καύσωνες, δεν υπάρχει καλοκαίρι, δεν υπάρχει τίποτα», έχει πει ο ίδιος ο υπουργός. «Είναι μέρα – νύχτα εκεί.

Η έρευνα μιας τέτοιας υπόθεσης είναι τέτοια που πρέπει να παίρνεις συνέχεια πραγματογνωμοσύνες, πρέπει να παίρνεις υλικά, πρέπει να τα στέλνεις εδώ κι εκεί σε Καναδά, Λονδίνο, Παρίσι. Μάλιστα, δέχτηκε και 300 αιτήματα από την πλευρά των συγγενών των θυμάτων, δικαίως, από τα οποία 250 τα έθεσε σε έρευνα».

Στη φάση αυτή, θα έχει σημασία τυχόν αναβάθμιση του κατηγορητηρίου, αίτημα που έχουν υποβάλει συγγενείς των θυμάτων, ως προς δυο κατηγορουμένους της Hellenic Train: στην ουσία ζητείται οι κατηγορίες που τους βαρύνουν να μην είναι σε βαθμό πλημμελήματος, αλλά κακουργήματος. Το αίτημα αναμένεται πλέον να κριθεί από το οικείο δικαστικό συμβούλιο.

Σε ό,τι αφορά τη Hellenic Train, να σημειωθεί ότι έρευνα διεξάγει παράλληλα η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, καθώς πριν από λίγες μέρες κλήθηκε να δώσει εξηγήσεις με την ιδιότητα του υπόπτου ο πρώην Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Μαουρίτσιο Καποτόρτο, για το αδίκημα της ψευδούς κατάθεσης, αναφορικά με τα όσα είχε πει στη Βουλή.

Ως κίνηση-κλειδί είχε θεωρηθεί και ο τυχόν διαχωρισμός της δικογραφίας για το δυστύχημα, από αυτήν για τη διαμόρφωση του τόπου του δυστυχήματος λίγες ώρες αργότερα, το περιβόητο μπάζωμα. Το αίτημα είχε υποβληθεί με βασικό επιχείρημα τον κίνδυνο παραγραφής του αδικήματος, με το οποίο βαρύνονται (πλημμέλημα για παράβαση καθήκοντος) οι κατηγορούμενοι: ο πρώην Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός, στελέχη της Πυροσβεστικής, της ΕΛ.ΑΣ. και της Πολιτικής Προστασίας. Το Συμβούλιο Εφετών «απάντησε» ωστόσο αρνητικά στο σχετικό αίτημα, ως εκ τούτου, οι κατηγορούμενοι θα δικαστούν όλοι μαζί (μαζί και με αυτούς της δικογραφίας για το δυστύχημα, δηλαδή).

Οι διαστάσεις «μυστηρίου»

Κατά τη μία εκδοχή, η «αλλοίωση» του χώρου και το στρώσιμο με χαλίκι ήταν επιβεβλημένη – σε έδαφος υγρό από τη βροχή – «για να πατήσουν οι γερανοί» και να γίνει εφικτή η ανάσυρση βαγονιών, συνακόλουθα και ο εντοπισμός πτωμάτων, ακόμη και τυχόν επιζώντων στα συντρίμμια. Κατά την άλλη, πιο σκοτεινή εκδοχή, το μπάζωμα επέτρεψε να θαφτούν στοιχεία, δεδομένα που ίσως οδηγούσαν σε συμπεράσματα πολύτιμα για την έρευνα.

Ο τόπος της τραγωδίας και το φορτίο της εμπορικής αμαξοστοιχίας είναι εξάλλου τα «σημεία», στα οποία έχουν εμφιλοχωρήσει τόνοι καχυποψίας και έχει χτιστεί η θεωρία της «συγκάλυψης».

Η ανάκριση, και όχι μόνο, έχει «επενδύσει» σε ό,τι αφορά το φορτίο της μοιραίας εμπορικής αμαξοστοιχίας στο πόρισμα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, και του καθηγητή της Σχολής Χημικών Μηχανικών Δημήτρη Καρώνη, το οποίο εκτιμάται ότι θα δοθεί στη δημοσιότητα εντός του Φεβρουαρίου.

Η μη ενιαία επιστημονική αλήθεια για το τι τελικά ήταν αυτό που προκάλεσε τη φωτιά και την έκρηξη, μετά τη σύγκρουση των τρένων, οδήγησε τον ανακριτή σε αίτημα προς τον κ. Καρώνη, την περασμένη άνοιξη. Τα έλαια σιλικόνης (λάδια που ούτως ή άλλως υπάρχουν στις μηχανές των τρένων) δεν ενοχοποιούνται πια, με την έρευνα να έχει στραφεί σε εύφλεκτο υλικό, καύσιμη ύλη, ικανή να προκαλέσει και ό,τι προκάλεσε.

Η έκθεση του ΕΜΠ δεν είναι η μόνη που ίσως διαφωτίσει την υπόθεση. Προσδοκίες έχουν καλλιεργηθεί και για το πόρισμα που θα εκδώσει περί τα τέλη Φεβρουαρίου ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Δυστυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών, ο φορέας που συστάθηκε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης, μετά το δυστύχημα στα Τέμπη, για τον εκσυγχρονισμό του οικείου νομοθετικού πλαισίου.

Στη διερεύνηση έχει αναμειχθεί το Πανεπιστήμιο της Γάνδης (η απόφαση ήταν ασφαλώς του Εθνικού Οργανισμού), με τους Βέλγους να έχουν στα χέρια τους και να μελετούν δείγματα από το σημείο της τραγωδίας, καθώς και από τους συντεθλιμμένους συρμούς.

Σύμφωνα με πληροφορίες που έφερε στο φως ο Τύπος, οι βέλγοι διαπίστωσαν ότι η έκρηξη δεν ήταν αποτέλεσμα της σύγκρουσης των συρμών. Προκλήθηκε από εύφλεκτες ουσίες που μεταφέρονταν στο πρώτο βαγόνι της εμπορικής αμαξοστοιχίας. Ως εκ τούτου, η φωτιά δεν ήταν αναμενόμενη συνέπεια του δυστυχήματος, αλλά αποτέλεσμα της ανάφλεξης υλικών, στοιχείο που ίσως εξηγεί και το «μανιτάρι φωτιάς», ύψους 80 μέτρων.

Από το περιπεπλεγμένο σκηνικό δεν έλειψαν ούτε τα σενάρια για τα ηχητικά, από τις συνομιλίες των άμεσα εμπλεκομένων. Η γνησιότητα των αρχείων ήχου τη μοιραία εκείνη νύχτα αμφισβητήθηκε, με κάποιους να επιμένουν ότι είχαν διαγραφεί 11 ολόκληρα λεπτά. Τέλος στην παραφιλολογία έδωσε πριν από λίγες μέρες, η ειδική πραγματογνωμοσύνη του ΕΜΠ, και του αναπληρωτή καθηγητή στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Αθανάσιου Ροντογιάννη, στο οποίο είχε -και για αυτό το σκέλος- αποταθεί ο εφέτης-ειδικός ανακριτής. «Δεν έχει υπάρξει μεταβολή…», το βασικό συμπέρασμα.

Υπήρξε και πάλι αντίλογος, όμως, καθώς η οικογένεια του μηχανοδηγού άσκησε προσφυγή, για να κηρυχθεί άκυρο το πόρισμα του ΕΜΠ. Στην ουσία, αμφισβητούν τη γνησιότητα των αρχείων που εξέτασε ο αναπληρωτής καθηγητής, τα οποία αντιγράφηκαν σε USB από τα πρωτότυπα ηχητικά που βρίσκονται στη Λάρισα. Να σημειωθεί ότι η οικογένεια είχε ζητήσει απευθείας έλεγχο στο ίδιο το καταγραφικό, με αυτοπρόσωπη παρουσία ερευνητών, αίτημα που δεν ικανοποιήθηκε. 

Και τα βίντεο; Υπάρχουν, δεν υπάρχουν; (Η καταγραφή από τις κάμερες των σταθμών του ΟΣΕ έχει συγκεκριμένο χρόνο ζωής.) Και τι δείχνουν για τη φόρτωση της εμπορικής αμαξοστοιχίας; Τα ζέοντα ερωτήματα ενισχύθηκαν και από δημοσιεύματα για περιεχόμενο που έχει σβηστεί, με τον Βασίλη Οικονόμου, υφυπουργό Μεταφορών και Υποδομών να δηλώνει, μόλις το Σάββατο, 1η Φεβρουαρίου, ότι «το υλικό από τις κάμερες των σταθμών του ΟΣΕ σχετικά με το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη βρίσκεται ήδη στον εφέτη – ειδικό ανακριτή και δεν έχει χαθεί».

Εξήγησε, δε, ότι απηύθυνε σχετικό ερώτημα στη διοίκηση του ΟΣΕ. Η απάντηση που έλαβε, εστιάζει στο γεγονός ότι σε κάθε σταθμό υπάρχουν κάμερες τις οποίες διαχειρίζεται συνεργαζόμενη εταιρεία και πως ανά 14 ώρες σβήνει το υλικό, αφού το αποθηκεύει. «Ό,τι υλικό μας έχει ζητήσει ο ανακριτής, το έχουμε δώσει, όπως είμαστε υποχρεωμένοι, και θα το ανασύρει», ήταν η απάντηση που έλαβε από τη διοίκηση του ΟΣΕ. (…) Ο εφέτης – ειδικός ανακριτής ζήτησε το υλικό. Αν δηλώσει ότι δεν το πήρε, υπάρχει τεράστιο θέμα».

Η ανάκριση και η δίκη

Η ανάκριση οδεύει κατά κοινή ομολογία προς το τέλος της, αν δεν υπάρξει σημαντική ανατροπή στην αλυσίδα των εξελίξεων. Η υπόθεση δεν θα «περάσει» από Συμβούλιο Εφετών, για να «κοσκινιστεί», οπότε αναμένεται με ενδιαφέρον ο χρονικός προσδιορισμός της δίκης, αφότου η δικογραφία φύγει από το ανακριτικό γραφείο.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει προγραμματίσει τη διεξαγωγή της ακροαματικής διαδικασίας στο συνεδριακό κέντρο Γαιόπολις του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με σχετικό κόστος 1,5 εκατ. ευρώ – δεν χωρούν εύκολα τόσα πρόσωπα σε συνήθη για τα ελληνικά δεδομένα δικαστική αίθουσα.

Δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί εικάζουν, μιλώντας στο Protagon, ότι η δίκη μπορεί να διαρκέσει χρόνια, κάτι που θα έχει επιπτώσεις εν γένει στο δικαστικό τοπίο, αφού σε αυτή συμμετέχουν πολλοί, μα πάρα πολλοί, δικηγόροι Αθηνών.

Κι όλα αυτά, με ανοιχτό το ενδεχόμενο της κοινοβουλευτικής διερεύνησης, μεγάλο κεφάλαιο, εντελώς διαφορετικό, στο οποίο αναφέρθηκε και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξή του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News