«Μετά από μια τετραετή παύση, είμαστε και πάλι αναγκασμένοι να μπούμε στα βαθύτερα σπήλαια του εγκεφάλου του Ντόναλντ Τραμπ» σχολιάζουν σε άρθρο γνώμης οι New York Times, το οποίο θα ήταν χρήσιμο στον έλληνα Πρωθυπουργό και στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που αναζητούν προβληματισμένοι από τις εξελίξεις έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν τη νέα κατάσταση.

Ο αρθρογράφος των New York Times Ντέιβιντ Μπρουκς καταδύεται υπό τον τίτλο «Πώς θα αποτύχει ο Τραμπ» στον τρόπο που σκέφτεται ο πρόεδρος των ΗΠΑ, θυμίζοντας αρχικά την παραπομπή που έκανε στον 19ο αιώνα, την εποχή της ρωμαλέας Αμερικής. Και εξηγεί πώς αυτή η ηχηρή «αρρενωπότητα» είναι επί της ουσίας ένα λαϊκιστικό εγχείρημα. Συγκεντρώνει, δε, όλα τα μειονεκτήματα του λαϊκισμού, σε συνδυασμό με την ανικανότητα.

Η βασική ιδέα του επικοινωνιακού εγχειρήματος Τραμπ είναι, λοιπόν, η ρώμη που προβάλλει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, παραπέμποντας στον πρόεδρο Γουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ που έμεινε στη θέση του από το 1887 έως το 1901. Ο 25ος πρόεδρος των ΗΠΑ λάτρευε τους δασμούς και επέκτεινε την αμερικανική επικράτεια.

«Φαίνεται να βρίσκει σε αυτή την περίοδο όλα όσα του αρέσουν: δασμοί, αίσθηση πεπρωμένου, αρπαγή γης από τα ασθενέστερα έθνη, μερκαντιλισμός, σιδηρόδρομοι, μεταποίηση και λαϊκισμός» σημειώνει η νεοϋορκέζικη εφημερίδα για τον Τραμπ.

«Μπορείτε να καταλάβετε τι είδους συντηρητικός είναι ένας άνθρωπος ανακαλύπτοντας σε ποια χρονιά θέλει να γυρίσει πίσω. Για τον Τραμπ φαίνεται να είναι κάποια στιγμή μεταξύ 1830 και 1899 (…) Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς την έλξη. Ημασταν ένα ατίθασο, τυχοδιωκτικό έθνος εκείνη την εποχή, το οποίο έσφυζε από ενέργεια, κομπασμό και νέο χρήμα. Το 1840 υπήρχαν 3.000 μίλια σιδηροδρομικών γραμμών στην Αμερική. Μέχρι το 1900 υπήρχαν περίπου 259.000 μίλια σιδηροδρομικών γραμμών. Οι Αμερικανοί ήταν γνωστοί ως υλιστές, μηχανικοί και αχόρταγοι για ανάπτυξη» συνεχίζουν οι NYTimes.

Hταν μια εποχή που όντως σφραγίστηκε από την άγρια εμπειρία της επέκτασης προς τα δυτικά, της ζωτικότητας και της αδιαφορίας για την υψηλή κουλτούρα και τους ευγενικούς τρόπους. Ηταν η χρυσή εποχή της κομπορρημοσύνης και πολλοί Αμερικανοί πίστευαν ότι ο Θεός τούς είχε αναθέσει μια ιερή αποστολή, περίπου όπως ο Θεός έσωσε τον Τραμπ σε εκείνο το χωράφι της Πενσιλβάνια, ώστε να μπορέσει να ολοκληρώσει την ιερή αποστολή του. Ή τουλάχιστον έτσι πιστεύει ο ίδιος.

«Δεν υπάρχει αυτοπεποίθηση σαν την εφηβική αυτοπεποίθηση, για ένα άτομο ή μια χώρα. Μπορώ να καταλάβω γιατί αυτή η εικόνα μιας άγριας, ακατέργαστης, φιλόδοξης Αμερικής αρέσει στον Τραμπ» σημειώνουν οι New York Times. Και προσθέτουν ότι μπορείς να τραβήξεις μια ευθεία γραμμή από αυτή την περίπου μυθική εικόνα της Αμερικής μέχρι το κίνημα του οποίου ηγείται σήμερα ο αμερικανός πρόεδρος

«Ετσι μοιάζει ο λαϊκισμός» συνεχίζει η εφημερίδα: «Τα λαϊκιστικά κινήματα τείνουν να καθοδηγούνται από άνδρες που εκπέμπουν δύναμη, αρρενωπότητα και πλούτο. Και αξιοποιούν τη φυσική απέχθεια των Αμερικανών για τους κανόνες, τους κανονισμούς και τους γραφειοκράτες ηθικολόγους».

Τι θα μπορούσε όμως να πάει στραβά; Και πρέπει όντως να φοβάται τον Τραμπ η Ευρώπη; Σύμφωνα με τους New York Times, η σημερινή λαϊκιστική οργή δεν στρέφεται κατά των ευρωπαϊκών θεσμών και κρατών στην άλλη πλευρά του ωκεανού, αλλά εναντίον των αμερικανικών θεσμών στις ανατολικές και δυτικές ακτές.

«Οι Δημοκρατικοί κάνουν λάθος αν νομίζουν ότι μπορούν να αποκρούσουν τον Τραμπ ουρλιάζοντας τις λέξεις “φασισμός” ή “αυταρχισμός”. Αν συνεχίσουν τον πολιτιστικό πόλεμο μεταξύ των ψηλομύτηδων ελιτιστών και των μαζών, νομίζω ότι ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί το πράγμα» συνεχίζει ο Ντέιβιντ Μπρουκς, που υπογράφει το άρθρο. Και προσθέτει:

«Το πρόβλημα με τον λαϊκισμό και ολόκληρο το κυβερνητικό πλαίσιο του 19ου αιώνα είναι ότι δεν λειτούργησε. Μεταξύ 1825 και 1901 είχαμε 20 προεδρίες. Είχαμε μια σειρά από προέδρους μίας θητείας – οι ψηφοφόροι έδιωχναν διαρκώς τους εν ενεργεία προέδρους επειδή δεν ήταν ευχαριστημένοι με τον τρόπο που λειτουργούσε η κυβέρνηση. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες εκείνου του αιώνα είδαμε μια σειρά οικονομικών κρίσεων που συγκλόνισαν βαθιά τη χώρα. Η κυβερνήσεις δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τη διαδικασία της εκβιομηχάνισης».

Οι λαϊκιστές πίστευαν ότι θα μπορούσαν να άρουν τα εμπόδια στην πορεία της εκβιομηχάνισης αν έβρισκαν τους κακούς συνωμότες που ήταν υπεύθυνοι για κάθε κακό που συνέβαινε. Οι διαγνώσεις τους ήταν όμως απλοϊκές, η ρητορική τους υπερβολική και οι προτάσεις τους εκτός πραγματικότητας. «Σας θυμίζει κάτι;» ρωτούν οι NYTimes φωτογραφίζοντας τον Τραμπ.

Τελικά οι ΗΠΑ ανέκαμψαν τον 20ό αιώνα, όταν τα μέλη του προοδευτικού κινήματος δούλεψαν πάνω στα προβλήματα για τα οποία οι λαϊκιστές ήταν δικαίως θυμωμένοι και δημιούργησαν τους θεσμούς που απαιτούνταν για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους – όπως ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων και η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου. Οι λαϊκιστές δεν ήθελαν να σκέφτονται θεσμικά. Οι προοδευτικοί, που ήταν καλά εκπαιδευμένοι και αηδιασμένοι από τη διαφθορά, δεν είχαν αυτό το πρόβλημα.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να οικοδομήσουν μια ισχυρότερη κεντρική κυβέρνηση και μια ηγετική τάξη αν επρόκειτο να αναλάβουν την ευθύνη για την εγκαθίδρυση μιας ειρηνικής και ασφαλούς παγκόσμιας τάξης» τονίζει ο Μπρουκς.

«Οι Αμερικανοί έχουν ένα διαρκές πρόβλημα με την εξουσία, αλλά για ένα διάστημα –από το 1901 έως περίπου το 1965– δημιούργησαν δομές εξουσίας τις οποίες εμπιστεύονταν οι ψηφοφόροι. Τώρα ζούμε εν μέσω μιας άλλης κρίσης εξουσίας. Το σύστημά μας δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τις άγριες ανισότητες που δημιούργησε η εποχή της πληροφορίας – ιδίως μεταξύ των μορφωμένων, με πτυχίο από το πανεπιστήμιο, και των λιγότερο μορφωμένων. Οι λαϊκιστές είναι και πάλι αγανακτισμένοι και διαδηλώνουν. Αλλά, όπως και πριν, δεν έχουν καμία συναρπαστική θεωρία αλλαγής των πραγμάτων προς το καλύτερο» συνεχίζει ο αρθρογράφος.

Ο ίδιος υποστηρίζει, πάντα στους NYTimes, ότι το πολύχρωμο πλήθος των ανθρώπων που απαρτίζουν το προτεινόμενο υπουργικό συμβούλιο του Τραμπ έχει ένα κοινό: στόχος τους είναι να «κάψουν» τα συστήματα και τις υπάρχουσες δομές. Αλλά κατά τον Μπρουκς «η αποδιοργάνωση είναι μια χαρά στον ιδιωτικό τομέα. Αν ο Μασκ θέλει να ιδρύσει μια εταιρεία αυτοκινήτων και αποτύχει, τότε το μόνο που χάθηκε είναι τα χρήματα των επενδυτών και μερικές θέσεις εργασίας. Αλλά αν υποθέσουμε ότι κάνεις άνω κάτω ή διαλύεις το υπουργείο Αμυνας ή το δικαστικό σύστημα ή τα σχολεία, πού υποτίθεται ότι θα πάνε οι πολίτες;».

Η κεντρική ιδέα του άρθρου του Μπρουκς είναι πως τελικά ο Τραμπ, όντας απολύτως αντιθεσμικός, «δημιουργεί μια εκλογική μοναρχία (electoral monarchy), ένα σύστημα στο οποίο όλη η εξουσία βρίσκεται στα χέρια του. Αυτή είναι μια συνταγή για στρεβλές ροές πληροφοριών, διαφθορά, αστάθεια και διοικητική ανικανότητα. Οπως έχουμε δει ξανά και ξανά στο πέρασμα των αιώνων, υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των ανθρώπων που λειτουργούν με το πνεύμα της αποδιοργάνωσης και εκείνων που λειτουργούν με το πνεύμα της μεταρρύθμισης».

Με άλλα λόγια, παρότι ο Τραμπ έχει εντοπίσει με ακρίβεια τα προβλήματα σε θέματα όπως ο πληθωρισμός, τα σύνορα και οι επιπτώσεις από τη woke κουλτούρα, δεν μπορεί να οικοδομήσει τις δομές για την αντιμετώπισή τους. Επομένως, γράφει ο Μπρουκς, «ο άνθρωπος είναι απλά άτυχος και ανίκανος». Ισως, λοιπόν, υπό αυτό το πρίσμα, το καλύτερο που έχει να κάνει η ΕΕ είναι να παραμείνει ψύχραιμη. Και να περιμένει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News