Δεν θα σας πω ψέματα, το σκέφτηκα κι εγώ: «Η άλλη πήγε στην ορκωμοσία με το βυζί έξω». Η δεύτερη σκέψη μου ήταν εξίσου αυτόματη και εξίσου άδικη: «Ε, καλά, τι περιμένεις από την μπίμπο του Μπέζος;». Εάν με διαβάζει η κυρία Σάντσες, της ζητώ ειλικρινά συγνώμη. Η σκέψη μου ήταν πολλαπλά προβληματική, όπως εξάλλου είναι πολλαπλά προβληματικές και οι σφοδρές αντιδράσεις που προκάλεσε το ντεκολτέ της.

Το παράδοξο είναι ότι η σκέψη αυτή –όπως και οι αντιδράσεις, οι οποίες προήλθαν κυρίως από το προοδευτικό στρατόπεδο– δεν έχει ως αφετηρία τον συντηρητισμό· μάλλον το ακριβώς αντίθετο. Και δεν είναι απλώς εμπάθεια προς όσα αντιπροσωπεύει σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο η κυρία Σάντσες, ο κύριος Μπέζος και εν τέλει ο Τραμπ, στο team του οποίου εντάσσεται το ζεύγος. Ούτε ζήλια είναι, όπως θα μπορούσε, εύλογα, να υποθέσει κάποιος.

Είναι κάτι πιο βαθύ.

Είναι αυτό που λέει και ο τίτλος, τον οποίο αρχικά σκέφτηκα να κάνω «πολιτική και βυζιά», αλλά πήγα σε κάτι πιο κομψό. Αν και τι το κομψό υπάρχει, έτσι κι αλλιώς, όταν το ντεκολτέ –ή το μίνι ή οτιδήποτε στην εμφάνιση– μιας γυναίκας γίνεται αντικείμενο πολιτικού σχολιασμού και ανάλυσης; Ευτυχώς, από την άλλη, που δεν μιλάμε (ποτέ) για τα ανάλογα αντρικά σημεία του σώματος, σε μια τέτοια περίπτωση ο τίτλος θα με είχε δυσκολέψει πολύ περισσότερο…

Το γυναικείο στήθος, αλλά κυρίως ο τρόπος με τον οποίο «αποκαλύπτεται» σε κοινή θέα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις φάσεις της κοινωνίας.

Οι φεμινίστριες διεκδικούν το δικαίωμα να δείχνουν το σώμα τους όπως θέλουν, όμως αντιτίθενται στη σεξουαλικοποίησή του. Συνεπώς, η προσπάθεια μιας γυναίκας να αναδείξει το ντεκολτέ της με, ας τον πούμε αισθησιακό τρόπο, τις βρίσκει αντίθετες. Κι έτσι, με κάποιον τρόπο, αυτοαναιρούνται. Είναι το γνωστό «πού νομίζει ότι πάει, στα μπουζούκια;», ως μομφή. Διότι, τελικά, όλα αυτά ανάγονται σε ζητήματα αισθητικής, ενώ δεν θα έπρεπε να είναι.

Η σεξουαλικοποίηση του γυναικείου σώματος συνδέεται με την συντηρητικοποίηση της κοινωνίας. Και πολύ σωστά, διότι έχει να κάνει με τον τρόπο που μια κοινωνία βλέπει τις γυναίκες συνολικότερα. Ως ανθρώπους ή ως σκεύη ηδονής για τους άντρες.

Ετσι, όταν η κοινωνία περνάει πιο προοδευτικές φάσεις, επικρατεί η πιο απλή και καθημερινή αισθητική, τα ρούχα –αλλά και τα ίδια τα σώματα– γίνονται λιγότερο φανταχτερά και «σέξι», τα στήθη και τα οπίσθια μικραίνουν (ή, πάντως, δεν γιγαντώνονται τεχνητά) και η αποκάλυψή τους γίνεται σε ένα πλαίσιο πιο φυσικό και αυθόρμητο. Η γυναίκα διεκδικεί να την προσέχουν για άλλα πράγματα και όχι για το ντεκολτέ της. Και αν οι άντρες δεν το καταφέρνουν, αυτό είναι δικό τους πρόβλημα. Που είναι δικό τους πρόβλημα, έτσι κι αλλιώς, εκεί είναι το θέμα.

Αντιθέτως, σε περιόδους συντηρητικοποίησης, όπως αυτή που περνάμε τώρα, η εστίαση επανέρχεται στην εμφάνιση: το καπέλο της Μελάνια, το σουτιέν της Σάντσες, το μπότοξ της μιας και το μαλλί της άλλης. Πέρα από αυτό, όμως, στην εμφάνιση επικεντρώνεται και ο γενικότερος ρόλος της γυναίκας: Ελάχιστοι ενδιαφέρονται τι κάνει η κυρία Σάντσες στη ζωή της, το βιογραφικό της γράφει «η σέξι γκόμενα του Μπέζος». Και εκείνη κάνει ό,τι μπορεί για να πληροί την περιγραφή, συντηρώντας έτσι και τη γενικότερη εντύπωση ότι γι’ αυτό την «προσέλαβε» ο ιδιοκτήτης της Amazon.

Η αντίληψη ότι οι γυναίκες πρέπει να τηρούν έναν πολύ συγκεκριμένο ενδυματολογικό κώδικα, ο οποίος τις καθορίζει και ως άτομα ή επαγγελματίες, είναι προφανώς βαθιά πατριαρχική και συντηρητική. Ο Γιάνης Βαρουφάκης πήγαινε στη Βουλή με χαβανέζικα πουκάμισα και ναι μεν τον κορόιδευαν κάποιοι, αλλά αυτό δεν ήταν καθοριστικό για την πολιτική πορεία του, άλλα ήταν.

Αντιθέτως, οι γυναίκες στιγματίζονται για τις ενδυματολογικές επιλογές τους, με τρόπο συχνά χυδαίο και ακόμη συχνότερα καθοριστικό: Ακόμη και η πρώην πρωθυπουργός της κοινωνικά φιλελεύθερης Φινλανδίας, Σάνα Μάριν, είχε σχολιαστεί πολύ περισσότερο για τα οπίσθιά της και τα κολάν με τα οποία τα έντυνε, παρά για τις πολιτικές της. Ξέρω αρκετούς πολιτικούς με συμπαθέστατα οπίσθια, αλλά δεν έχω διαβάσει ποτέ σχόλιο για αυτά, ακόμη και όταν τα βγάζουν στη φόρα με κολάν γυμναστικής ή πάρα πολύ στενά παντελόνια.

Το θέμα είναι ότι παρά την πρόοδο που σημειώνεται κατά καιρούς –αν και όχι γραμμική– η κοινωνία δεν έφτασε ακόμη ποτέ στο σημείο να μην ασχολείται καθόλου με την εμφάνιση των γυναικών ως πρωταρχικό χαρακτηριστικό τους. Αρα, κάθε φορά που γίνεται μια οπισθοδρόμηση, είναι σαν να ξεκινάμε πάλι από την αρχή: πόσο βυζί έδειξε και πόσο τσιτωμένη ήταν. Οχι τι έργο κάνει και πόσο αξιόλογη είναι. Ποια είναι, εν τέλει.

Για να διεκδικήσεις την εκτίμηση –κυρίως των αντρών, αλλά όχι μόνο– πρέπει να γίνεις «αφανής» εμφανισιακά. Και αν είσαι όμορφη, να το «πνίξεις», προκειμένου να μη γίνεις πρωτοσέλιδο για τους λάθος λόγους, ή να μη δεις κάποια συνέντευξή σου με τίτλο: «Η δίμετρη καλλονή που ανακάλυψε το φάρμακο για τον καρκίνο». Για να διεκδικήσεις, από την άλλη, απλώς την προσοχή των αντρών, αρκεί να μεγαλώσεις και να εκθέσεις τα φυσικά προσόντα σου και δεν εννοώ το IQ σου.

Προφανώς πολλές γυναίκες παίζουν οι ίδιες, συνειδητά ή ασυνείδητα, αυτό το παιχνίδι. Οποια έρευνα και αν διαβάσεις, θα σου πει ότι οι «όμορφοι» άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να ευνοηθούν σε δουλειές, θέσεις κ.λπ. Οι όμορφες γυναίκες και για άλλους λόγους, πέραν του αυστηρά αισθητικού, συγκεκριμένα τις προσδοκίες κάποιων εργοδοτών. Και αυτό πατριαρχικό είναι, σε αυτό το καζάνι βράζουμε παρέα τα φύλα.

Και τα ΜΜΕ. Πολύ τα ΜΜΕ. Τα οποία συντηρούν στο φουλ τα στερεότυπα, διότι τα στερεότυπα πουλάνε και κάθε παραβίασή τους δημιουργεί ένα πολύ όμορφο «σκάνδαλο» και επίσης έναν πολύ βολικό αντιπερισπασμό.

Σήμερα, η Αμερική ασχολείται με το στήθος της κυρίας Σάντσες.

Και όσο πολλοί μετράνε το μέγεθος του σουτιέν της, ο Τραμπ υπογράφει διατάγματα…   

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News