Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο επανεκλεγείς Πρόεδρος των ΗΠΑ, επιλέγει ως Υπουργό Υγείας τον αντιεμβολιαστή Ρόμπερτ Κένεντι και ως Υπουργό Ενέργειας τον Κρις Ράιτ που θεωρεί μύθο την κλιματική κρίση και δηλώνει «φίλος» των ορυκτών καυσίμων. Αναθέτει στον δισεκατομμυριούχο Έλον Μασκ τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της Κυβέρνησής του. Ανακοινώνει τα σχέδιά του για την προσάρτηση της Γροιλανδίας, του Παναμά και του Καναδά ως την 51^η πολιτεία των ΗΠΑ. Θέτει στο στόχαστρό του το ελεύθερο εμπόριο και τη νόμιμη μετανάστευση.

Είναι φανερό ότι ο Τραμπ επέστρεψε όπως έφυγε. Χωρίς καμία διάθεση να υπερασπιστεί τις αξίες του φιλελευθερισμού, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Ακόμα χειρότερα, οι ιστορικές κατακτήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου του είναι παγερά αδιάφορες.

Ένα είναι βέβαιο. Η επιστροφή του προμηνύει τεκτονικές αλλαγές στο παγκόσμιο σκηνικό. Αλλαγές που η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει. Αντίθετα, δείχνει να βυθίζεται σε ένα φαύλο κύκλο εσωστρέφειας, όπου το αφήγημα  αντιευρωπαϊκών δυνάμεων περιχαρακώνει όλο και περισσότερο τα κράτη-μέλη γύρω από ένα κακώς νοούμενο εθνικό συμφέρον.

Πόσο όμως αυτό μπορεί να συνεχιστεί; Ίσως η επιστροφή του Τραμπ να αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για γενναίες αποφάσεις. Η Ευρώπη σήμερα καλείται να ενηλικιωθεί, να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά της και να απαντήσει, επιτέλους, στις προκλήσεις. Να περιορίσει την καθηλωτική γραφειοκρατία που πάει χέρι-χέρι με την αναβλητικότητα στα πιο κρίσιμα και ζωτικά ζητήματα.

Ο Μάριο Ντράγκι, στην πολυσυζητημένη έκθεσή του, θέτει το πρόβλημα καθαρά και χωρίς περιστροφές. Μιλάει για «υπαρξιακή πρόκληση». Κρούει τον κώδωνα κινδύνου λέγοντας ότι «Αν δεν αναλάβουμε δράση, θα πρέπει να θέσουμε σε κίνδυνο είτε την ευημερία μας, είτε το περιβάλλον, είτε την ελευθερία μας».

Η έκθεση απαντά στο τέλμα που έχει περιέλθει η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ενώ το 2008 οι οικονομίες ΗΠΑ και Ευρωζώνης ήταν σχεδόν ίσες σε μέγεθος, σήμερα η αμερικανική οικονομία είναι διπλάσια, χωρίς στην Ευρώπη να καταγράφονται τάσεις ανάκαμψης. Για να αλλάξει αυτό, χρειάζονται ρηξικέλευθες αποφάσεις που θα επιτυγχάνουν τη περαιτέρω ενιαιοποίηση κανόνων και ρυθμιστικών πλαισίων και όχι απλά, αδρές μεν επιμέρους δε, ενέσεις ρευστότητας στα κράτη μέλη. Η ενοποίηση των κεφαλαιαγορών, ο κεντρικός συντονισμός της αγοράς ενέργειας, η δημιουργία κοινού ταμείου για την άμυνα είναι μεταρρυθμίσεις που θα ενδυναμώσουν τη διακυβέρνηση της ΕΕ και θα ενισχύσουν τον ρυθμιστικό της ρόλο. Έτσι θα διαμορφωθούν οι συνθήκες ώστε όχι απλά το συμφέρον της Ευρώπης να αντανακλά το συμφέρον κάθε κράτους-μέλους της αλλά ο πολίτης της να νοιώθει ότι οι ανάγκες του αποτυπώνονται στον κοινό ευρωπαϊκό σχεδιασμό.

Η Ευρώπη έχει πολύ πρόσφατα αποδείξει ότι στις δυσκολίες βρίσκει τα μέσα για να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις. Ας μη ξεχνάμε την ταχύτητα δημιουργίας και το μέγεθος του Ταμείου Ανάκαμψης. Σήμερα όμως το διακύβευμα έχει αλλάξει και αφορά την ίδια την επιβίωση της Ευρώπης σε ένα εχθρικό διεθνές περιβάλλον. Ζητούμενο δεν είναι μόνο η εύρεση πόρων για τις επιμέρους οικονομίες της αλλά και η εύρεση θέλησης για ουσιαστικότερη ενοποίηση σε συλλογικό ρυθμιστικό, ενεργειακό και αμυντικό επίπεδο.

Σύντομα θα έρθει η ώρα της ενηλικίωσης. Ο Τραμπ έχει ήδη μιλήσει για αύξηση των αμυντικών δαπανών, για μετεξέλιξη του ΝΑΤΟ από Βορειοατλαντική σε Παγκόσμια Δυτική Συμμαχία, για το τέλος του πολέμου στη Ουκρανία, για την απόσυρση στρατευμάτων και όπλων από το ευρωπαϊκό έδαφος, για επιβολή δασμών στις εισαγωγές από την ΕΕ.

Η απάντηση δεν είναι ο κατευνασμός και οι υποχωρήσεις. Είναι η αύξηση της ισχύος της Ευρώπης σε όλα τα επίπεδα. Ένα είναι βέβαιο: για να επιβιώσει η Ευρώπη ως κοιτίδα δημοκρατίας, δικαιοσύνης και ευημερίας για τους λαούς της, πρέπει να εξελιχθεί άμεσα και γρήγορα. Όχι εξαναγκαζόμενη, αλλά δημιουργώντας τα δικά της δεδομένα, θωρακίζοντας την οικονομία της, ενισχύοντας την ενότητα της και υπερασπιζόμενη τα σύνορά της.

Η επιστροφή του Τραμπ στο Λευκό Οίκο ίσως αποτελέσει τον καταλύτη αυτής της εξέλιξης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News