Κάποτε ανακαλύψαμε ότι το κάπνισμα βλάπτει την υγεία. Μέχρι τότε, στις πολεμικές ταινίες, βλέπαμε γκρο πλαν τον φαντάρο τραυματισμένο, ξαπλωμένο ανάσκελα, και τους διπλανούς του να του βάζουν ένα τσιγάρο στο στόμα… για να συνέλθει. Σήμερα που ξέρουμε τι προκαλεί το κάπνισμα, ποιος γονιός θα θεωρήσει φυσιολογικό να ανάψει ένα άφιλτρο το ανήλικο παιδί του στην ταβέρνα; Αδιανόητο…

Καθόλου αδιανόητη δεν είναι όμως η εικόνα ενός παιδιού 12 – 13 – 14 ετών που παραμένει βυθισμένο επί ώρα στην οθόνη του κινητού του τηλεφώνου. Στο σπίτι, στο σχολικό ή και στην ταβέρνα, με τον μπαμπά και την μαμά όχι απλά να μην αντιδρούν, αλλά να ανακουφίζονται κιόλας που δεν τους «ενοχλεί» και δεν τους λέει να φύγουν νωρίτερα επειδή βαρέθηκε. Πιο δίπλα, ένα άλλο παιδί προσχολικής ηλικίας, τρώει και βλέπει ένα παιδικό στο κινητό της μαμάς που είναι στηριγμένο πάνω στο παγουράκι με το νερό. Καμία επαφή με τους γύρω…

Ο εθισμός των παιδιών στις οθόνες και στη συνέχεια στα social media, ιδίως στο Instagram και το TikTok, προκαλεί σωματικές βλάβες (βλ. καθισιό αντί για δραστηριότητα), κυρίως όμως μπορεί να βλάψει σοβαρά την ψυχική και συναισθηματική τους υγεία. Και αυτό δεν βρίσκεται πλέον στη σφαίρα των υποθέσεων, είναι μια νέα πραγματικότητα που απασχολεί τους ειδικούς και τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο.

Εχουμε πρόβλημα και στην Ελλάδα; Οι περισσότεροι, κοιτώντας απλά γύρω σας, θα απαντούσατε «έχουμε, αφού το βλέπουμε». Υπάρχουν όμως και επιστημονικά στοιχεία. Οπως έγραψε η Δέσποινα Κουκλάκη στο Protagon, «πρόσφατη έρευνα του ΕΚΠΑ σε δείγμα 6.000 ελλήνων μαθητών 12-16 ετών έδειξε ότι ο συνολικός αριθμός των εφήβων που περνούν υπερβολικό χρόνο στις οθόνες υπερβαίνει το 80%».

⇒ Διαβάστε: Οι έφηβοι, τα social media, το κράτος και οι γονείς

Οπως δηλώνει στο ίδιο ρεπορτάζ ο Γεράσιμος Α. Κολαΐτης, Ομότιμος Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος ΔΣ του Ελληνικού Ινστιτούτου Μελέτης Τραύματος και Προαγωγής Ψυχικής Υγείας «συχνά ο εθισμός στο Διαδίκτυο λειτουργεί όπως η κατάχρηση ουσιών». Ο καθηγητής επισημαίνει πως «οι γονείς είναι οι θεματοφύλακες της σχέσης των παιδιών τους με το Διαδίκτυο. Ομως έχει ευθύνη και η Πολιτεία, όπως έχουν ευθύνες και οι πάροχοι των υπηρεσιών του διαδικτύου, στην προστασία των ανηλίκων».

Η φωνή των ελλήνων ειδικών προστίθεται σε αυτή των συναδέλφων τους από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα του κόσμου. Ετοιμη απάντηση και ιδανικό μείγμα μέτρων για αυτό το πρόβλημα δεν υπάρχει. Τα ερωτήματα πολλά: περιορισμός ή απαγόρευση; Σε κάθε περίπτωση, όλοι συμφωνούν ότι κάτι πρέπει να γίνει. Η απραξία αφήνει την ψυχική υγεία των παιδιών στα χέρια ιδιωτικών εταιρειών που με σκοπό το κέρδος χρησιμοποιούν έναν επιθετικό αλγόριθμο για να τα κρατούν κολλημένα στις οθόνες όσο γίνεται περισσότερο.

Τη λειτουργία του αλγορίθμου την αντιλαμβάνεται πια ο κάθε ενημερωμένος (ενήλικος) χρήστης. Γιατί παγιδεύεται και ο ίδιος που υποτίθεται ότι έχει μεγαλύτερες αντιστάσεις από ένα μικρό παιδί. Πολλοί ενήλικές παρακολουθούν πλέον σειρές και ταινίες σαν να ακούν θέατρο στο ραδιόφωνο. Με τα μάτια κολλημένα στο κινητό. Οτι όμως για εμάς καταντά αποβλάκωση, για τα παιδιά μπορεί να είναι επικίνδυνο. Οπως τα πρότυπα «τελειότητας» του Instagram για τα νεαρά κορίτσια ή η προτροπή στη βία από τους τράπερ του TikTok.

Τον Νοέμβριο η Αυστραλία αποφάσισε να απαγορεύσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών. Μέτρα έλαβαν ακόμη η Ισπανία, η Γαλλία και η Ιαπωνία. Κανένας δεν ισχυρίζεται ότι βρήκε μια οριστική απάντηση στο πρόβλημα.

⇒ Διαβάστε: Η βία των ανηλίκων, ο αλγόριθμος και ο Μητσοτάκης

Ο έλληνας Πρωθυπουργός έθεσε το θέμα στην ομιλία του στον ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. «Καθημερινά, παιδιά σε όλο τον κόσμο εκτίθενται σε περιεχόμενο που επιδεινώνει τα αισθήματα μοναξιάς και προάγει μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς (…) Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενισχύονται διαρκώς από την τεχνητή νοημοσύνη, ώστε τα παιδιά να παραμένουν προσκολλημένα στο διαδίκτυο για το μέγιστο δυνατό χρονικό διάστημα, μακριά από τον πραγματικό κόσμο του παιχνιδιού χωρίς επίβλεψη. Ολα αυτά με σκοπό το οικονομικό όφελος» είχε πει τότε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εξηγώντας πώς λειτουργούν οι τεχνολογικές εταιρείες που κατέχουν τα social media.

Την Δευτέρα, 30 Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση αντέδρασε με πράξεις στο παγκόσμιο αυτό πρόβλημα. Παρουσίασε την Εθνική Στρατηγική Προστασίας των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο και παράλληλα δύο νέα  εργαλεία γονικού ελέγχου, το Parco.Gov.Gr και το kids wallet που, όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης, θα μπορούσε να έχει και ευρωπαϊκή εφαρμογή (αναλυτικά εδώ).

Με τη σπουδή του για την αξιοποίηση της τεχνολογίας σε ένα ευαίσθητο θέμα, ο Πρωθυπουργός θύμισε σε κάποιους τον παλαιότερο εαυτό του, την περίοδο της πανδημίας. Οταν και πάλι δεν υπήρχαν έτοιμες λύσεις και έπρεπε να εφευρεθούν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News