Διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία συνεχίζεται η σημαντική απόκλιση αποδόσεων μεταξύ S&P500 (+25% από την αρχή του 2024) και Eurostoxx (+4%), καθώς επαναξιολογούνται οι εκτιμήσεις για ανάπτυξη, κερδοφορία, δασμούς και νομισματική πολιτική.

Αυτό συμβαδίζει με την επιφαινόμενη απαξίωση της Ευρώπης, οικονομικά και πολιτικά, πληθυσμιακά, αλλά και ως προς την ανάπτυξη διμερών σχέσεων με τις ΗΠΑ. Σε μια περίοδο, μάλιστα, που η ανάπτυξη διακρατικών σχέσεων θα έπρεπε να προσανατολίζεται και προς τις μεγάλες χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Ο τεράστιος πλούτος που διαθέτουν λίγες εταιρείες που ξεπερνούν το ΑΕΠ μιας μεσαίας χώρας και η παρέμβασή τους στη διακυβέρνηση του πλανήτη (Ελον Μασκ) αποτελούν πλέον τη νέα πραγματικότητα, στην οποία η Ελλάδα θα πρέπει όχι μόνο να προσαρμοστεί, αλλά και να πρωταγωνιστήσει.

Η φιλοσοφική διαχρονικά ανάλυση του καπιταλισμού μάλλον δίνει μια αδρή περιγραφή του πώς φθάσαμε στην τόσο μεγάλη διόγκωσή του, ώστε να συμβάλλει στη δημιουργία ολιγαρχών που θα ρυθμίζουν τις υποθέσεις των κρατών μέσα από τον τρομακτικό και ρυθμιστικό πλούτο που εδραιώνουν. Ας αναλογιστούμε ότι οι δασμοί που θα επιβάλει ο Τραμπ θα συγκλονίσουν τις επιχειρήσεις και, σε έναν βαθμό, και τις εθνικές οικονομίες.

Κατά μία έννοια τείνει να εγκαθιδρυθεί μια νέα πραγματικότητα, που προσδίδει νέο νόημα στην αποτελεσματικότητα και τη σχέση εισοδήματος-παραγόμενης αξίας, ενώ παράλληλα ξεπερνά και τους όρους του επονομαζόμενου νέου καπιταλισμού. Ενώ στον νέο καπιταλισμό τα υψηλά εισοδήματα είναι απαράδεκτα εάν δεν έχουν μια λογική σχέση με την παραγόμενη αξία και χωρίς να έχει αλλάξει κανένα παραγωγικό μοντέλο, εισερχόμαστε σε ένα νέο κεφάλαιο για την παγκόσμια οικονομία, όπου θα υπάρχουν τα υπερκέρδη των λίγων που δεν θα διανέμονται στους πολλούς, ή θα μοιράζονται μεταξύ τους και μεταξύ των λίγων εκλεκτών τους.

Αυτή η ανισορροπία οφείλει να αντισταθμισθεί, καθώς ο αντίκτυπος, εκτός από τις εθνικές οικονομίες, θα έχει και κοινωνικό χρώμα. Τα κέρδη θα είναι όχι μόνο σε πλούτο, αλλά σε κάθε μορφής εξουσία, και θα οξύνουν τις αντιθέσεις.

Ενα σημαντικό χαρακτηριστικό του νέου καπιταλισμού είναι η ανάδειξη της ισότητας σε ρόλο ίσο με την αποτελεσματικότητα, ή ίσως και ανώτερο από αυτόν, ως οδηγό πολιτικής. Αυτό δεν σημαίνει ότι στον νέο –ολιγαρχικό– καπιταλισμό θα παράγονται υλικά αποτελέσματα ανώτερα από πριν. Ούτε ότι οι νέοι κανονισμοί, το νέο εμπορικό καθεστώς, η νέα φορολογική δομή, θα ικανοποιήσουν άπαξ αυτούς που οδηγούν αυτές τις αλλαγές.

Σε κάθε περίπτωση, και ανεξάρτητα από κάθε μορφής δικαιωματισμό, καλό ή κακό, οφείλουμε να διαφυλάξουμε και να αυξήσουμε την ισότητα σε σχέση με την παραγωγικότητα, και η Ελλάδα να αναδιατυπώσει τις φορολογικές δομές της και να δώσει νέα έμφαση στη δικαιοσύνη, προκειμένου να μη σταθεί αμήχανη στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και την εξάλειψη της φτώχειας.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο κόσμος έχει αλλάξει, ότι ο καπιταλισμός όπως τον ξέραμε ακόμη και πριν από λίγα χρόνια δεν υπάρχει πια, και ότι χρειάζεται να μάθουμε πώς να λειτουργούμε proactively και πώς να αποτρέψουμε πρόσθετες, πιο δρακόντειες παρεμβάσεις στις αγορές, στην Ευρώπη και στο βιοτικό μας επίπεδο, αντί απλά να περιοριστούμε στην αποδοχή των εξελίξεων.

Οπως έχουν τώρα τα πράγματα, η πιο σημαντική ίσως συμβολή θα ήταν η ανάπτυξη νέων ρυθμιστικών εργαλείων και η εποπτική ρύθμιση, όπως τα κατάλληλα επίπεδα μόχλευσης και ανάληψης κινδύνων, μεγαλύτερη παρέμβαση σε μια σειρά από αποφάσεις που οι ρυθμιστικές αρχές δεν είναι τώρα σε θέση να λάβουν. Οσοι ευνοούν τις ελεύθερες αγορές, αλλά αναγνωρίζουν ότι εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή με άλλου είδους κινδύνους, πρέπει να αντιληφθούν ότι θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό να επινοηθούν κανόνες που να δίνουν σωστά κίνητρα και να διασφαλίζουν τα καλά κεκτημένα.

Ο καπιταλισμός πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε η δημοκρατία να αντεπιτεθεί ρυθμίζοντάς τον ή αναθεωρώντας τον και καθιστώντας τον λιγότερο επιρρεπή σε καταστροφές και στην kakistocracy.

---

Ο Γιώργος Κατοστάρης είναι επενδυτής κεφαλαίων με MBA, MSc in International Business

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News