Η αρχή έγινε το 2010 με τον Τζόναθαν Φράνζεν, στην «Ελευθερία» του οποίου αναφέρεται ξεκάθαρα η προβολή του «Δράκου» του Νίκου Κούνδουρου με πρωταγωνιστή τον Ντίνο Ηλιόπουλο. Η συνέχεια –ύστερα από ενδιάμεσους σταθμούς– δίνεται με τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, ο οποίος εμφανίζεται, έστω και ως… αιφνιδιαστικό lay-up, στο πρόσφατο μυθιστόρημα του Λουί Φιλίπ Νταλαμπέρ, υποψήφιου για βραβείο Γκονκούρ.

 Ο Γιάννης στο Μιλγουόκι

Στο μυθιστόρημα «Μιλγουόκι Μπλουζ» (εκδ. Καστανιώτη, μτφ. Ειρήνη Παπακυριακού) ο γάλλος συγγραφέας Λουί Φιλίπ Νταλαμπέρ δίνει φωνή σε πολλούς αυτόπτες μάρτυρες για να περιγράψουν τη ζωή του μαύρου Εμετ, ο οποίος πέθανε από ασφυξία κάτω από το γόνατο ενός αστυνομικού. Ολοι και όλες έχουν ως αναφορά τους το Φράνκλιν Χάιτς, προάστιο στα βόρεια του Μιλγουόκι.

Την ημέρα της κηδείας του συναντιούνται συγγενείς και φίλοι για να αποχαιρετήσουν την αθωότητα της αμερικανικής επαρχίας. Και εκεί, στο κεφάλαιο «Η επιλογή του Κυρίου», εμφανίζεται ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, ο οποίος φυσικά ανήκει, κατά έναν τρόπο, στο Μιλγουόκι: «Η πρώην μνηστή του Εμετ, από τα μακρινά πανεπιστημιακά χρόνια, ο προπονητής που τον είχε προπονήσει την ίδια περίοδο, η σύζυγός του και η μικρότερη κόρη τους, μια πανέμορφη τριαντάρα τώρα, έπαιρναν πρωινό στο εστιατόριο του ξενοδοχείου Hyatt Place, όπου διέμεναν, στο κέντρο του Μιλγουόκι. Είχαν έρθει από την προηγούμενη μέρα, ώστε ν’ αποφύγουν να ξυπνήσουν χαράματα τρέχοντας να προλάβουν το αεροπλάνο, να είναι στην ώρα τους για την κηδεία… Αυτός όμως δεν ήταν ο μοναδικός λόγος για την απόφασή τους. Οι Μπακς, η ομάδα μπάσκετ της πόλης, που είχε ρέντα τον τελευταίο καιρό, έπαιζε με τους Σικάγο Μπουλς εκείνο το βράδυ. Με αρχηγό έναν φλογερό Αντετοκούνμπο, η ομάδα του Μιλγουόκι θα μπορούσε να νικήσει την ομάδα του Σικάγο, που είχε γίνει η σκιά του εαυτού της, χωρίς πραγματικό αστέρι στις τάξεις της».

Ο Σταύρος Τορνές στο Παλέρμο

Το πεζογραφικό ντεμπούτο του Ιταλού Τζόρτζο Βάστα «Ο Χρόνος που δεν Είχα» (εκδ. Καστανιώτης, 2017, μτφ. Αμπυ Ράικου) διαδραματίζεται στη Ρώμη του 1978, την περίοδο που οι Ερυθρές Ταξιαρχίες κρατούσαν όμηρο τον χριστιανοδημοκράτη πρώην πρωθυπουργό Aλντο Μόρο. Τρία 11χρονα αγόρια στο Παλέρμο της Σικελίας αλλάζουν το όνομά τους, οργανώνουν απόπειρες και προκαλούν χάος στο σχολείο. Σε μία από τις συναντήσεις με «συντρόφους», οι οποίοι φέρνουν από τη Ρώμη ταινίες «σπάνιες, μαχητικές» για να τις παρακολουθήσουν, ακούγεται το όνομα του Σταύρου Τορνέ.

«Μας λέει (σ.σ: ο σπιτονοικοκύρης) ότι το “Κοάττι” είναι μια ταινία του σύντροφου Σταύρου Τορνέ… Λέει ότι ο Σταύρος είναι Ελληνας, αλλά έζησε πολλά χρόνια στην Ιταλία δουλεύοντας ως ηθοποιός κι εργάτης. Η ταινία του είναι γυρισμένη στη Ρώμη και παίζει ο ίδιος. Πρόκειται, συνεχίζει, για μια ταινία που μιλάει σπαρακτικά για τη σύγχρονη εποχή, για την ήττα και την ουτοπία, μια ταινία που στις πιο σκόπιμα παράδοξες στιγμές της, στις οποίες μπορούμε να αναγνωρίσουμε την γκροτέσκα παθητικότητα της χώρας μας, εναλλάσσει κοινωνιολογικές αναλύσεις με στιγμές έντονης κριτικής της πραγματικότητας, του αφοπλισμένου πλέον νοήματος και του θανάτου».

Η αλήθεια είναι, φυσικά, ότι ο Τορνές όντως έφυγε από την Ελλάδα της χούντας για να συμμετάσχει. μαζί με μια ομάδα άλλων εξορίστων, στον αγώνα κατά των συνταγματαρχών. Στη Ρώμη γύρισε το «Αντίο Ανατολή», το «Κοάττι» και το «Εξωπραγματικό» (με τη σύντροφό του Σαρλότ βαν Γκέλντερ), ενώ εμφανίστηκε σε ταινίες του Φραντσέσκο Ρόζι («Uomini Contro», «Ο Χριστός Σταμάτησε στο Εμπολι»), των αδελφών Ταβιάνι («Αλονζανφάν»), κ.ά. Μάλιστα, στην τηλεταινία «Ναυσικά», της Ανιές Βαρντά, είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ο «Δράκος» στη Μινεσότα

Η «Ελευθερία» του Τζόναθαν Φράνζεν (πρωτοκυκλοφόρησε το 2011 από την Ωκεανίδα, σε μετάφραση της Ρένας Χατχούτ, και το 2019 πέρασε στον Ψυχογιό, σε μετάφραση Γιώργου Ικαρου Μπαμπασάκη) είναι ένα από τα μεγάλα αμερικανικά μυθιστορήματα στις αρχές του 21ου αιώνα. Η οικογένεια, τα δεσμά, οι ματαιώσεις και τα αδιέξοδα περνούν μέσα από τις τραυματικές σχέσεις της Πάτι και του Γουόλτερ με τους γονείς τους.

Στο πρώτο ραντεβού τους ως φοιτητές οι δυο τους παρακολουθούν σε δωρεάν προβολή στο Πανεπιστήμιο του Αγίου Παύλου της Μινεσότα τον ασπρόμαυρο «Δράκο» του Νίκου Κούνδουρου, «περιστοιχισμένοι από άδεια καθίσματα». Η αναλογία γίνεται ξεκάθαρη αργότερα: όπως ο διοπτροφόρος λογιστής, τον οποίο ερμηνεύει ο Ντίνος Ηλιόπουλος, προσπαθεί να δώσει νόημα στη ζωή του, έτσι και το ζεύγος Μπέργκλαντ, χρόνια αργότερα, όταν τα παιδιά θα έχουν φύγει από το σπίτι, θα επιδιώξουν να κάνουν μια νέα αρχή μετακομίζοντας στην Ουάσινγκτον.

Η Αλίκη σε βρετανικό εξώφυλλο

Το 2011 η βρετανίδα συγγραφέας Αλι Σμιθ είχε γράψει στον Guardian ένα αυτοβιογραφικό κείμενο ενόψει του νέου τότε μυθιστορήματός της, «There but for Μe». Εκεί, εκτός άλλων, θυμόταν την ταινία «Η Αλίκη στο Ναυτικό» επειδή της έφτιαχνε το κέφι και τη βοηθούσε να αντιμετωπίσει την κατάθλιψη ύστερα από την απώλεια του πατέρα της. Το αποτέλεσμα ήταν να ψάξει τους στίχους από το τραγούδι «Τράβα μπρος» του Αλέκου Σακελλάριου (σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι) και να τους επαναλαμβάνει σε συνεντεύξεις της.

Δύο χρόνια αργότερα, στο εξώφυλλο της συλλογής δοκιμίων για την τέχνη με τίτλο «Artful» έβαλε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία της Αλίκης Βουγιουκλάκη από την ταινία «Κλωτσοσκούφι». Και το 2014 επανήλθε με ένα άρθρο στο περιοδικό «Port», όπου ξεκινούσε ως εξής: «Αλίκη Βουγιουκλάκη. Πείτε το όνομά της στο κέντρο της Αθήνας και είναι σαν να λέτε το όνομα της Σοφία Λόρεν στο κέντρο της Ρώμης, της Μέριλιν Μονρόε στο Λος Αντζελες και της Μπριζίτ Μπαρντό στο κέντρο του Παρισιού. Γιατί η Αλίκη Βουγιουκλάκη δεν ήταν μόνο μια μεγάλη σταρ. Ηταν η γυναίκα που εκπροσωπούσε τις ελπίδες ενός ολόκληρου έθνους».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News