Το 1989, η Σίρλεϊ Τεμπλ έδωσε μια συνέντευξη στο BBC για τα παιδικά της χρόνια ως σούπερ σταρ. Εκείνη την εποχή απολάμβανε ήδη μια αξιοσημείωτη δεύτερη καριέρα ως επίτιμη πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Τσεχοσλοβακία (από τις 23 Αυγούστου 1989 έως τις 12 Ιουλίου 1992) επί προεδρίας Τζορτζ Μπους, ενώ και στο παρελθόν επί προεδρίας Τζέραλντ Φορντ είχε υπηρετήσει ως πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Γκάνα (6 Δεκεμβρίου 1974 – 13 Ιουλίου 1976). Παρά το γεγονός, δε, ότι κάποτε ήταν η καλύτερα αμειβόμενη σταρ του Χόλιγουντ, έπρεπε να δουλεύει γιατί τα περισσότερα από τα εκατομμύριά της είχαν χαθεί προ πολλού, γράφει στο In History του BBC Culture η Εϊν Κουίν.

«Το μάθημα ήταν “ο χρόνος είναι χρήμα” και “είναι δουλειά και όχι παιχνίδι”. Και αυτό το έμαθα πριν γίνω σταρ», είπε στη συνέντευξή της η αμερικανίδα ηθοποιός και τραγουδίστρια, ένα από τα πιο επιτυχημένα παιδιά-ηθοποιούς στην Ιστορία του κινηματογράφου. «Σώσατε και την 20th Century Fox από τη χρεοκοπία, έτσι δεν είναι;» τη ρώτησε ο παρουσιαστής της εκπομπής, Τέρι Γουόγκαν – τότε ήταν γνωστή με το επίθετο του συζύγου της, Σίρλεϊ Τεμπλ-Μπλακ. Και εκείνη απάντησε «Ετσι νομίζω».

Το 1933, τα στούντιο Fox Movietone City ήταν σχεδόν χρεοκοπημένα. Η εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1915 από τον Γουίλιαμ Φοξ, άκμασε κατά την εποχή του βωβού κινηματογράφου. Αλλά τον καιρό της Μεγάλης Υφεσης, λειτουργούσε με ζημίες, χρωστούσε εκατομμύρια και οι τιμές των μετοχών είχαν πέσει κατακόρυφα. Η διάσωση ήρθε από ένα κοριτσάκι με σγουρά ξανθά μαλλιά.

Δύο εβδομάδες πριν υπογράψει το συμβόλαιό της με το στούντιο, η εξάχρονη Σίρλεϊ είχε πάρει τον ρόλο στο «Stand Up and Cheer!» της Fox δίπλα στον Τζέιμς Νταν, ο οποίος υποδυόταν τον πατέρα της. Αν και οι ρόλοι τους ήταν σχετικά μικροί, το ζευγάρι έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση, ώστε αμέσως ακολούθησαν και άλλες ταινίες στις οποίες έπαιζαν μαζί. Και η Σίρλεϊ Τεμπλ έγινε διάσημη.

Η μικρή ήρθε πρώτη φορά σε επαφή με τον χώρο του θεάματος όταν η μητέρα της την πήγε σε μαθήματα χορού, σε ηλικία δυόμισι ετών. Η ίδια δήλωσε στο BBC: «Είχα τόσο πολλή ενέργεια ώστε με έβαλε σε μια σχολή χορού της γειτονιάς που απείχε λιγότερο από δύο μίλια από το σπίτι μας. Και εκεί έκανα πρόβες, ξέρετε, μάθαινα ρούμπα και τανγκό».

Εκεί την ανακάλυψε ο σκηνοθέτης Τσαρλς Λαμόντ και την έβαλε να παίξει σε μια σειρά ταινιών μικρού μήκους με τίτλο «Baby Burlesks». Πληρωνόταν συνολικά 10 δολάρια για κάθε μέρα γυρισμάτων, αλλά οι πρόβες ήταν απλήρωτες και η Τεμπλ δεν ήταν καθόλου κολακευτική για την παραγωγή: «Δεν ήταν σπουδαίος παραγωγός. Ηταν ένας πολύ φτηνός παραγωγός. Ηταν μέρος μιας παρτίδας του Χόλιγουντ που ονομαζόταν “Poverty Row”», δήλωσε (αναφερόμενη στα μικρά στούντιο που γύριζαν  B movies, από τη δεκαετία του 1920 μέχρι τη δεκαετία του 1950).

Σκοτεινά σύννεφα

Ο Λαμόντ, μαζί με τον παραγωγό Τζακ Χέις δούλευαν για την εταιρεία Educational Films Corporation. Η μόλις τριών ετών Σίρλεϊ Τεμπλ πρωταγωνίστησε σε οκτώ ταινίες, αλλά το πλατό δεν ήταν ένα ευχάριστο μέρος για τα παιδιά-ηθοποιούς . Στη συνέντευξή της, υπογραμμίζει στο BBC Culture η Εϊν Κουίν, περιέγραψε την τιμωρία που επέβαλαν στα  άτακτα παιδιά: «Στο δικό μας πλατό υπήρχαν δύο ηχεία. Το ένα από αυτά είχε μέσα ένα μεγάλο κομμάτι πάγου, και όταν κάποιος από εμάς συμπεριφερόταν άσχημα, μας έστελναν έναν-έναν στο μαύρο κουτί για να ηρεμήσουμε και να το σκεφτούμε. Στο σκοτάδι, με την πόρτα κλειστή» είπε. Και πρόσθεσε: «Πονούσαν πολύ τα αυτιά μου, έβγαζα πολλά κριθαράκια στα μάτια, είχα πολλά προβλήματα από αυτό. Μπήκα στο κουτί αρκετές φορές».

Οι γονείς δεν επιτρεπόταν να είναι στο πλατό μαζί με τα παιδιά τους. Αλλά η μητέρα της Τεμπλ έραβε κοστούμια, της έκανε μαθήματα υποκριτικής και τύλιγε τα μαλλιά της μικρής κάθε βράδυ για να έχει αυτές τις χαρακτηριστικές μπούκλες.

Η Τεμπλ περιέγραψε τις ταινίες ως «μιμήσεις ταινιών για ενήλικες». Το περιεχόμενό τους, δε, φαίνεται, σήμερα, απίστευτα ακατάλληλο. Ενας από τους πρώτους χαρακτήρες που έπαιξε ονομαζόταν «Morelegs Sweet Trick», ένα λογοπαίγνιο για τη σταρ Μαρλένε Ντίτριχ. Στο «War Babies» έβαλαν την τρίχρονη Σίρλεϊ ντυμένη με μια μπλούζα που άφηνε γυμνούς τους ώμους της και μια πάνα στερεωμένη με μια κωμικά μεγάλη παραμάνα, να χορεύει για άλλα παιδιά που υποδύονταν τους στρατιώτες, πάλευαν γι’ αυτήν και της έδιναν γλειφιτζούρια.

Και στο «Polly Tix in Washington», έκανε μια «πόρνη» που την έστειλαν να αποπλανήσει έναν «γερουσιαστή». Στην πρώτη της σκηνή, φοράει σουτιέν και λιμάρει τα νύχια της. Αργότερα εμφανίζεται στο γραφείο του γερουσιαστή φορώντας σειρές με μαργαριτάρια και λέει στο αγοράκι που παίζει τον γερουσιαστή ότι την έστειλαν για να τον «διασκεδάσει». Η Τεμπλ έγραψε στα απομνημονεύματά της, «Child Star: An Autobiography», ότι οι ταινίες ήταν «μια κυνική εκμετάλλευση της παιδικής μας αθωότητας» και επίσης ότι «περιστασιακά ήταν ρατσιστικές ή σεξιστικές».

Το επόμενο βήμα ήταν ένα συμβόλαιο με τον παραγωγό, σεναριογράφο και σκηνοθέτη Τζακ Χέις για μια σειρά από μικρούς ρόλους. Οταν ο Χέις χρεοκόπησε, ο πατέρας της εξαγόρασε το συμβόλαιό της, έχοντας συνειδητοποιήσει πόσο κακό ήταν εξαρχής. Λίγο αργότερα, έναν τραγουδοποιός που εργαζόταν για τη Fox εντόπισε την Τεμπλ να χορεύει σε ένα λόμπι. Της ζητήθηκε να περάσει από οντισιόν για την ταινία «Stand Up and Cheer!» που γυριζόταν εκείνη την περίοδο και πήρε έναν μικρό ρόλο, που σήμαινε αμοιβή δύο εβδομάδων.

Η υπόθεση της ταινίας είναι ότι η Μεγάλη Υφεση είναι αποτέλεσμα της έλλειψης «αισιοδοξίας», οπότε γίνονται οντισιόν για να βρεθούν διασκεδαστές, που θα φτιάξουν τη διάθεση του κόσμου. Η Τεμπλ και ο Νταν έπαιζαν μαζί σε μια χορευτική σεκάνς. Δεν υπήρχε αρκετός χρόνος για να μάθει η μικρή τη νέα χορογραφία, οπότε δίδαξε εκείνη στον παρτενέρ της έναν χορό που είχε μάθει για μια άλλη παράσταση.

Αμέσως μετά τα γυρίσματα, της προσφέρθηκε συμβόλαιο ενός έτους, με πιθανή ανανέωσή του για  επτά χρόνια, με αμοιβή 150 δολάρια την εβδομάδα, ενώ η μητέρα της πληρωνόταν επίσης για να τη συνοδεύει στα γυρίσματα. Υπέγραψαν το συμβόλαιο στις 21 Δεκεμβρίου 1933. Στην αυτοβιογραφία της, η Τεμπλ το αποκάλεσε «το πρώτο σε μια σειρά από σύννεφα που θα αιωρούνταν σκοτεινά από πάνω τα επόμενα επτά χρόνια».

Η επόμενη ταινία της Τεμπλ και του Νταν ήταν το «Baby, Take a Bow», που έκανε πρεμιέρα τον Απρίλιο του 1934. Η Fox υπενοικίαζε, δε, τη μικρή ηθοποιό και σε άλλα στούντιο για χιλιάδες δολάρια, πολύ περισσότερα από αυτά που κέρδιζε η ίδια. Αργότερα την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το «Bright Eyes», που γράφτηκε ειδικά για την Τεμπλ και τον Νταν. Στην ταινία ακουγόταν, μάλιστα, το «On the Good Ship Lollipop», ένα τραγούδι, που θα γινόταν το σήμα κατατεθέν της.

Το 1934, μη μπορώντας να συνέλθουν μετά το μεγάλο Κραχ του χρηματιστηρίου του 1929, τα Fox Studios συγχωνεύτηκαν με την 20th Century Pictures και δημιουργήθηκε η 20th Century Fox. Σύμφωνα με το Vanity Fair, ένα στέλεχος της Fox, ο παραγωγός Γουίνφιλντ Σίαν, δήλωσε: «Δεν αγόρασαν το στούντιο Fox, αγόρασαν τη Σίρλεϊ Τεμπλ».

Φτιάχνοντας τα κέφια του μαραζωμένου κοινού

Τον πρώτο χρόνο της συνεργασίας της με τη νέα εταιρεία, η Τεμπλ εμφανίστηκε σε δέκα ταινίες. Εκείνη η χρονιά ήταν τόσο αξιοσημείωτη ώστε στα Οσκαρ του 1935 τής απονεμήθηκε το πρώτο Βραβείο Καλύτερου Νεαρού Καλλιτέχνη (Academy Juvenile Award). Εξακολουθεί, δε, να είναι το νεαρότερο άτομο που έχει βραβευτεί ποτέ από την Ακαδημία.

Η Τεμπλ αποδείχθηκε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία και ιδανική για να προσελκύσει το κοινό, που ήθελε να δει αισιόδοξες και χαρούμενες ταινίες, την εποχή της Μεγάλης Υφεσης. Ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούζβελτ δήλωσε για την Σίρλεϊ Τεμπλ: «Κατά τη διάρκεια αυτής της οικονομικής κρίσης, είναι υπέροχο το γεγονός ότι με μόλις 15 σεντς ένας Αμερικανός μπορεί να πάει σε μια ταινία και να ξεχάσει τα προβλήματά του βλέποντας το χαμογελαστό πρόσωπο ενός μωρού».

Στο μεταξύ, καθώς οι ταινίες της γίνονταν όλο και πιο επικερδείς, αυξανόταν και η αμοιβή της, μέχρι που έγινε η πιο καλοπληρωμένη σταρ στο Χόλιγουντ. Kαι όλα αυτά στην ηλικία των 10 ετών, όπως έγραψε το Atlantic. Το πρόγραμμα της δουλειάς της μπορεί να ήταν έντονο, αλλά ως ενήλικη το θυμόταν με αγάπη. Εξάλλου μετά την υπογραφή του συμβολαίου με τη Fox, η μητέρα της ήταν πάντα μαζί της στα γυρίσματα. Η στενή σχέση της, δε, με τους γονείς της διαχώριζε την Τεμπλ από άλλα παιδιά-σταρ που δεν είχαν τη δική της τύχη. Αφιέρωσε, μάλιστα, την αυτοβιογραφία της στη «στοργική μητέρα» της.

Αλλά οι γονείς της δεν κατάφεραν να προστατεύσουν τα έσοδά της νεαρής ηθοποιού. Ο πατέρας της, που είχε δουλέψει σε τράπεζα, έγινε μανατζέρ της. Οπως, όμως, είπε στη συνέντευξή της στο BBC, δεν είχε τις απαραίτητες γνώσεις. «Είχε σταματήσει το σχολείο στην έβδομη τάξη» και παρασύρθηκε να κάνει κακές επενδύσεις. Ετσι, «από τα 3.200.000 δολάρια που είχα κερδίσει από τα πάντα –πωλήσεις κούκλας, βιβλίων, ρούχων και ούτω καθεξής– μου είχαν μείνει 44.000 δολάρια σε ένα καταπίστευμα», είπε η Τεμπλ.

Να σημειωθεί ότι το 1939 η Καλιφόρνια ψήφισε τον νόμο Κούγκαν, ένα  νομοσχέδιο για παιδιά ηθοποιούς, που πήρε το όνομα του Τζάκι Κούγκαν. Ο Κούγκαν είχε γεννηθεί 13 χρόνια πριν από την Τεμπλ και ήταν ένα από τα πρώτα παιδιά-σταρ στην Ιστορία του Χόλιγουντ χάρη στον «Αλητάκο» (1921), όπου έπαιξε δίπλα στον Τσάρλι Τσάπλιν. Κέρδισε εκατομμύρια δολάρια, που τα ξόδεψαν όμως η μητέρα και ο πατριός του, τους οποίους μήνυσε το 1938. Η δικαστική διαμάχη οδήγησε στην ψήφιση του νομοσχεδίου που καθόριζε τις συνθήκες εργασίας στην Καλιφόρνια και εξασφάλιζε ότι το 15% των αμοιβών ενός παιδιού ηθοποιού θα έμπαινε στην άκρη σε έναν λεγόμενο «λογαριασμό Κούγκαν».

Η Τεμπλ δήλωσε ακόμη στο BBC ότι, ενώ εκείνη και ο Μπιλ «Bojangles» Ρόμπινσον ήταν οι πρώτοι διαφυλετικοί χορευτές στην οθόνη, οι σκηνές στις οποίες ακουμπούσαν μεταξύ τους, συχνά κόβονταν. Εκτός οθόνης, όμως, το Χόλιγουντ ήταν συχνά ένα δυσοίωνο μέρος για τους νεαρούς ηθοποιούς. Πολύ καιρό μετά το τέλος της κινηματογραφικής της καριέρας, η Σίρλεϊ Τεμπλ αποκάλυψε την αρπακτική συμπεριφορά που υπέστη όταν ήταν μόλις 12 ετών.

Αποσύρθηκε, τελικά, από τον κινηματογράφο σε ηλικία 22 ετών. Η τελευταία ταινία της ήταν η κωμωδία «A Kiss for Corliss» (1949). Δεν σήμανε όμως και το τέλος της ενδιαφέρουσας καριέρας της. Συνέχισε να εργάζεται στις διεθνείς σχέσεις και υπηρέτησε στην κυβέρνηση των ΗΠΑ. Μάλιστα στη συνέντευξή της στο BBC, η Τεμπλ είπε ότι το αξίωμα της πρέσβειρας στην Γκάνα «ήταν η καλύτερη δουλειά ολόκληρης της ζωής μου».

Και όταν ο Τέρι Γουόγκαν τη ρώτησε: «Εχετε βαρεθεί το τραγούδι “Good Ship Lollipop”;» η Τεμπλ απάντησε «Οχι. Με έχει πάει πολύ μακριά»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News