Είναι 17 Δεκεμβρίου 1916. Στην καρδιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ενώ η Ρωσία βρισκόταν σε κοινωνικό αναβρασμό, ο πιο μισητός άνθρωπος στη χώρα έπεφτε νεκρός. Το πτώμα του ανασύρθηκε από τον ποταμό Νέβα της Αγίας Πετρούπολης. Ο νεκρός είχε δηλητηριαστεί, μαχαιρωθεί και πυροβοληθεί πριν καταλήξει στα παγωμένα νερά. Ο Ρασπούτιν, ο άνθρωπος που συνέβαλε στην πτώση της δυναστείας των Ρομανόφ ύστερα από περισσότερους από τρεις αιώνες που κυβερνούσαν τη Ρωσία, ήταν εκείνος που οι ίδιοι οι Ρομανόφ κρατούσαν δίπλα τους επειδή πίστευαν ότι ήταν ο μόνος που μπορούσε να σώσει τη δυναστεία.

Ο Νικόλαος Β΄, εκείνος που έμελλε να είναι ο τελευταίος τσάρος της Ρωσίας, ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο στα 26 του χρόνια, το 1894, σε μία εποχή που οι κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Η Ρωσία όμως παρέμενε μία αχανής χώρα, με έκταση που αντιστοιχούσε περίπου στο 1/6 της Γης, όπου ζούσαν δεκάδες εθνότητες, με την εκβιομηχάνιση να έχει καθυστερήσει συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρώπης, ενώ συνέχισε να κυβερνάται απολυταρχικά από ένα και μόνο πρόσωπο, τον Τσάρο. Και ο συγκεκριμένος Τσάρος φάνηκε από πολύ νωρίς ότι ήταν παντελώς ακατάλληλος για αυτή τη θέση. Ανίκανος να κατανοήσει τα σημεία των καιρών και όντας όχι μόνο απροετοίμαστος αλλά και αποκομμένος από την πραγματικότητα, ο Νικόλαος έκανε το ένα λάθος μετά το άλλο.

Ύστερα από οκτώ χρόνια γάμου, ο Νικόλαος και η σύζυγός του Αλεξάνδρα της Έσσης είχαν αποκτήσει τέσσερα παιδιά – και τα τέσσερα όμως κορίτσια. Το αυτοκρατορικό ζεύγος ήξερε ότι χρειαζόταν οπωσδήποτε ένα γιο για να εξασφαλιστεί η διαδοχή και η συνέχιση της δυναστείας. Όταν τελικά το καλοκαίρι του 1904 γεννήθηκε ο πολυπόθητος γιος, ο Τσάρεβιτς Αλεξέι, ο ενθουσιασμός και η ανακούφιση περίσσευαν. Μέσα σε λίγες μέρες όμως η χαρά μετατράπηκε σε τρόμο και πανικό, όταν διαπίστωσαν ότι το παιδί έπασχε από αιμορροφιλία. Η ασθένεια αυτή, που προκαλεί αδυναμία πήξης του αίματος σε περίπτωση αιμορραγίας οδηγώντας σε πρόωρο θάνατο, τότε ήταν ανίατη. Ο μικρός Αλεξέι την είχε κληρονομήσει από την μητέρα του, που ήταν εγγονή της βασίλισσας Βικτωρίας. Η συγκεκριμένη ασθένεια μάλιστα, επειδή είχε πλήξει μέσω των απογόνων της Βικτωρίας αρκετούς βασιλικούς οίκους, ονομάστηκε «βασιλική ασθένεια».

Με τους γιατρούς ανίκανους να βοηθήσουν τον μικρό τσάρεβιτς, οι απελπισμένοι γονείς του στράφηκαν στον Γκριγκόρι Ρασπούτιν, έναν μυστικιστή από τη Σιβηρία, που είχε υπάρξει επί χρόνια περιπλανώμενος μοναχός. Καθώς φαίνεται, ο Ρασπούτιν κατάφερνε να ηρεμεί το παιδί και να σταματά τη αιμορραγία, με αποτέλεσμα οι έκπληκτοι γονείς να αποκτήσουν σταδιακά μία σχέση εξάρτησης μαζί του. Θεωρούσαν ότι τον Ρασπούτιν τον είχε στείλει ο Θεός για να προστατεύει τον τσάρεβιτς και ότι η ζωή του μικρού εξαρτιόταν αποκλειστικά από εκείνον.

Μοιραία, ο Ρασπούτιν απέκτησε σταδιακά τεράστια επιρροή και εξουσία, χάρη στην πολύ στενή σχέση του με το αυτοκρατορικό ζεύγος. Αυτό, όπως είναι φυσικό, είχε σαν αποτέλεσμα να αποκτήσει και πολλούς εχθρούς, τόσο στους κόλπους της Ρωσικής Εκκλησίας όσο και ανάμεσα σε πολιτικά πρόσωπα της εποχής. Την κατάσταση επιδείνωναν οι φήμες που οργίαζαν σχετικά με την άστατη και ακόλαστη ερωτική ζωή του ανθρώπου που βρισκόταν πιο κοντά στον Τσάρο και την Τσαρίνα απ’ ότι οποιοσδήποτε άλλον. Τα κουτσομπολιά έδιναν κι έπαιρναν και δεν άργησαν να αποτυπωθούν σε χιλιάδες φυλλάδια που κυκλοφορούσαν στους δρόμους της Αγίας Πετρούπολης, αναπαριστώντας τον Ρασπούτιν με την τσαρίνα Αλεξάνδρα σε σεξουαλικές περιπτύξεις. Έτσι μόνο μπορούσαν να εξηγήσουν τη συνεχή παρουσία του διαβόητου για την αχαλίνωτη σεξουαλικότητά του Ρασπούτιν στα ανάκτορα, δεδομένου ότι η ασθένεια του τσάρεβιτς Αλεξέι παρέμενε μυστικό…

Το 1914 ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βρήκε τη Ρωσία αντιμέτωπη με τη Γερμανία – την πατρίδα της τσαρίνας Αλεξάνδρας, η οποία ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα αγαπητή στον ρωσικό λαό, αλλά μετά το ξέσπασμα του πολέμου είχαν αρχίσει να την αντιμετωπίζουν με καχυποψία και λόγω της καταγωγής της. Όταν ο Νικόλαος αποφάσισε να αναλάβει επικεφαλής του στρατού και η μία αποτυχία διαδεχόταν την άλλη, τις χρεωνόταν βέβαια ο ίδιος ως προσωπικές του αποτυχίες. Παράλληλα, η χώρα είχε μείνει να κυβερνιέται από την τσαρίνα Αλεξάνδρα, που ήταν πλήρως εξαρτημένη από τις συμβουλές και την καθοδήγηση του Ρασπούτιν.

Λαός και στρατός είχαν φτάσει στα όριά τους με αυτή την κατάσταση, όταν μέλη της ρωσικής αριστοκρατίας αποφάσισαν να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους.

Θεώρησαν ότι εάν σκότωναν τον Ρασπούτιν θα έσωζαν τη δυναστεία, καθώς θα έπαυε το αυτοκρατορικό ζεύγος να βρίσκεται υπό την καταστροφική του επιρροή.

Έτσι, το βράδυ της 17^ης Δεκεμβρίου 1916 (π.η), ο Φέλιξ Γιουσούποφ, ρώσος αριστοκράτης που ήταν παντρεμένος με την ανιψιά του τσάρου, κάλεσε τον Ρασπούτιν στο σπίτι του. Εκεί, του πρόσφερε δηλητηριασμένο κρασί και γλυκό, αλλά ο Ρασπούτιν δεν φάνηκε να παθαίνει τίποτα. Τότε ο Γιουσούποφ τον πυροβόλησε, αλλά ο Ρασπούτιν κατάφερε να βγει τρέχοντας στην αυλή, όπου τον κυνήγησαν και άδειασαν ολόκληρο πιστόλι πάνω του. Τέλος, τον μαχαίρωσαν και τον πέταξαν στα παγωμένα νερά του ποταμού Νέβα.

Σύντομα όμως αποδείχθηκε ότι ο θάνατος του Ρασπούτιν δεν θα άλλαζε τίποτε. Η Ρωσία ήταν ένα καζάνι έτοιμο να εκραγεί, και η Επανάσταση βρισκόταν προ των πυλών. Δύο μήνες μετά τη δολοφονία του Ρασπούτιν, ο Τσάρος Νικόλαος αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το θρόνο, με τον υπόλοιπο κόσμο να παρακολουθεί συγκλονισμένος την κατάρρευση της άλλοτε κραταιάς Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Οκτώ μήνες αργότερα ακολούθησε η Οκτωβριανή Επανάσταση, ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 20^ου αιώνα, που θα άλλαζε ριζικά την πορεία του κόσμου για τις επόμενες δεκαετίες. Όσο για την αυτοκρατορική οικογένεια, εκτελέστηκε εν ψυχρώ τον Ιούλιο του 1918, ενώ βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό στο Εκατερίνμπουργκ.

Ο θρύλος του Ρασπούτιν εξακολουθεί να ζει μέχρι σήμερα, με το όνομά του να έχει ταυτιστεί με τη διαστροφή και τη δολοπλοκία, ενώ η εικόνα του – μ’ εκείνο το διαπεραστικό βλέμμα – να προκαλεί ανατριχίλα εκατό και πλέον χρόνια μετά το επεισοδιακό του τέλος.

Κάθε γωνιά, μια ιστορία. Το podcast της Ελένης Λετώνη

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News