Την ώρα που ο Μπασάρ αλ Ασαντ έφτιαχνε τις βαλίτσες του και ετοιμαζόταν να φύγει από τη Δαμασκό, η συριακή κρατική τηλεόραση έπαιζε τη Λίμνη των Κύκνων, του Τσαϊκόφσκι. Το γραφείο του προέδρου έλεγε σε όποιον τον αναζητούσε ότι ήταν απασχολημένος με «συνταγματικά καθήκοντα». Ο ίδιος δεν φαινόταν να ανησυχεί, εξιστορούν οι λονδρέζικοι Times. Ο στρατός του είχε δεσμευτεί ότι θα υπερασπιζόταν την πρωτεύουσα μέχρι τέλους, ενώ οι υποστηρικτές του Ασαντ στη Ρωσία και το Ιράν ορκίστηκαν να μην εγκαταλείψουν έναν σύμμαχο που φαινόταν έτοιμος να πέσει πολεμώντας.

Μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής, ωστόσο, ο δικτάτορας, η βρετανίδα σύζυγός του, Ασμά, και τα παιδιά τους είχαν εξαφανιστεί. Ο Ασαντ κυβέρνησε τη Συρία επί 24 χρόνια. Χρειάστηκαν μόλις 24 ώρες για να πέσει.

Ηταν μια από τις πιο αιφνιδιαστικές ανατροπές καθεστώτος στην παγκόσμια Ιστορία. Μέσα σε λίγες ημέρες, ο κόσμος άκουσε ξανά για τους αντάρτες της Συρίας και τους είδε να διώχνουν τον Μπασάρ αλ Ασαντ και να καταλαμβάνουν την εξουσία. Οποιος είχε μάτια, έβλεπε, λένε τώρα ξένοι διπλωμάτες, επισημαίνοντας ότι η πτώση του Ασαντ ήταν απλώς θέμα χρόνου. Κανείς δεν περίμενε, όμως, ότι όλα θα γίνουν τόσο γρήγορα.

Μόλις μαθεύτηκε η είδηση της «απόδρασης» του Ασαντ, χιλιάδες κάτοικοι της Δαμασκού ξεχύθηκαν στους δρόμους. Σε σκηνές που θύμιζαν την πτώση του Μουαμάρ Καντάφι στη Λιβύη, το 2011, εισέβαλαν στο παλάτι του, φεύγοντας από αυτό με τρόπαια που περιλαμβάνουν από σερβίτσια μέχρι φωτογραφικά άλμπουμ των Ασαντ. Κρατούσαν φωτογραφίες από οικογενειακά ταξίδια στην παραλία, τον Ασαντ με μαγιό ή την Ασμά να κρατά τα νεογέννητα παιδιά τους.

Τα βίντεο δείχνουν πλήθη στο προεδρικό παλάτι Αl Rawda, με παιδιά να τρέχουν μέσα στα μεγάλα δωμάτια και άνδρες να σπρώχνουν ένα μεγάλο μπαούλο στο περίτεχνο πάτωμα. Κάποιοι άρπαξαν επίχρυσες καρέκλες για να τις πάρουν στο σπίτι τους, ως αναμνηστικό. Στο μεταξύ, στο παλάτι Μουχατζρίν, κάποιοι είχαν μείνει να κοιτούν άναυδοι την πολυτέλεια της διακόσμησης.

«Τα συναισθήματά μου είναι απερίγραπτα», είπε στους Times ο 29χρονος Ομάρ Νταχέρ, δικηγόρος από τη Δαμασκό. «Μετά τον φόβο υπό τον οποίο ο Ασαντ και ο πατέρας του μας ανάγκασαν να ζήσουμε επί πολλά χρόνια, τον πανικό και την κατάσταση τρόμου που βιώσαμε, δεν μπορώ να το πιστέψω».

«Ανάθεμα την ψυχή του και την ψυχή ολόκληρης της οικογένειας Ασαντ», είπε ένας άλλος άνδρας. «Αυτή ήταν η προσευχή κάθε καταπιεσμένου ανθρώπου και ο Θεός απάντησε. Νομίζαμε ότι δεν θα το δούμε ποτέ, αλλά, δόξα τω Θεώ, το είδαμε».

Φάνηκαν, μάλιστα, ήδη τα πρώτα σκιρτήματα ενός μακροχρόνια καταπιεσμένου Τύπου. Η συριακή εφημερίδα Αl Watan, η οποία είναι ιστορικά φιλοκυβερνητική, έγραψε: «Βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα σελίδα για τη Συρία. Ευχαριστούμε τον Θεό που δεν χύθηκε άλλο αίμα. Πιστεύουμε ότι η Συρία θα είναι για όλους τους Σύρους».

Η εφημερίδα πρόσθεσε ότι οι δημοσιογράφοι δεν πρέπει να κατηγορηθούν για όσα έγραφαν την περασμένη δεκαετία: «Εκτελούσαμε οδηγίες και δημοσιεύαμε αυτά που μας έστελναν».

Τέτοιες σκηνές ήταν αδιανόητες και κανείς δεν περίμενε να τις ζήσει, ακόμη και όταν οι αντάρτες εισέβαλαν πρώτη φορά στο Χαλέπι από το προπύργιό τους, το Ιντλίμπ, την περασμένη εβδομάδα. Η ευκολία με την οποία κατέλαβαν τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας ήταν συγκλονιστική, συνεχίζουν οι Τimes.

Μέσα σε λίγες μέρες έπεσε και η Χάμα. Ακόμη και στο αποκορύφωμα του εμφυλίου πολέμου της Συρίας, οι αντάρτες δεν κατάφεραν ποτέ να καταλάβουν τη συγκεκριμένη πόλη. Ωστόσο, αυτό που επρόκειτο να συμβεί τελικά ήταν πέρα από κάθε υπολογισμό.

Οι αντάρτες, υπό τις διαταγές του Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, ο οποίος έχει στο παρελθόν διατελέσει διοικητής της Αλ Κάιντα, κατέλαβαν τη Δαμασκό, απελευθερώνοντας χιλιάδες κρατούμενους που κρατούνταν επί χρόνια στα μπουντρούμια του Ασαντ, ενώ τα πλήθη πανηγύριζαν.

Οι κακοπληρωμένοι στρατιώτες του συριακού στρατού προέβαλαν μικρή αντίσταση και οι αξιωματικοί του έβγαζαν τις στολές τους καθώς διαδίδονταν τα νέα για τους αντάρτες.

Δεν υπήρξαν ρωσικές αεροπορικές επιδρομές για να ενισχύσουν το ηθικό τους, ούτε ρωσική δύναμη εδάφους ούτε ρωσική επιχείρηση πληροφοριών. Ούτε μονάδες της Χεζμπολάχ εμφανίστηκαν για να υπερασπιστούν τον Ασαντ καθώς η Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ (HTS) και οι άλλες ομάδες της αντιπολίτευσης ξεχύνονταν από τον Βορρά προς τον Νότο.

Η Ρωσία και το Ιράν είχαν υποσχεθεί να στείλουν ενισχύσεις στον Ασαντ αλλά μέχρι να το κάνουν, ήταν πολύ αργά. Δεν υπήρξε κάποια μεγάλη μάχη για τη Δαμασκό και καμία αντίσταση εκ μέρους του Ασαντ, καθώς η πολιτική δυναστεία που κυβέρνησε τη Συρία για περισσότερα από 50 χρόνια εκπαραθυρώθηκε σε μια νύχτα.

«Δεν υπήρξαν πραγματικές μάχες», είπε στους Times ο Ντάνι Μέκι, σύρος δημοσιογράφος και αναλυτής που παρακολούθησε από κοντά τις τελευταίες ώρες του καθεστώτος στην πρωτεύουσα. «Μίλησα με ανθρώπους εκεί και μου είπαν ότι το καθεστώς απλώς έφευγε. Υπάρχουν βίντεο με στρατιώτες που τρέχουν αφήνοντας πίσω τα όπλα τους».

Κανείς δεν περίμενε ότι ο Ασαντ θα έπεφτε αμαχητί. «Κανείς δεν το οραματιζόταν αυτό, ούτε καν η συριακή αντιπολίτευση» είπε ο Μέκι.

Ωστόσο, οι δυνάμεις που συγκεντρώθηκαν για να ανατρέψουν τον Ασαντ, καθώς εκείνος φαινόταν να έχει μεγαλύτερο έλεγχο στη χώρα από ό,τι εδώ και μια δεκαετία, είχαν ενισχυθεί και είχαν αυξηθεί εδώ και χρόνια.

Οι γραμμές του μετώπου είχαν παγώσει από το 2020, με τον Ασαντ να διατηρεί τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της χώρας, ενώ οι αντάρτες και η αντιπολίτευση περιορίζονταν στη βορειοδυτική επαρχία Ιντλίμπ και στα ανατολικά.

Ο Ασαντ, εν τω μεταξύ, ήταν απασχολημένος με τη διεθνή του αποκατάσταση· οι αραβικές κυβερνήσεις που τον είχαν εκδιώξει από τον Αραβικό Σύνδεσμο τον δέχτηκαν ξανά, υποστηρίζοντας ότι «ήταν ένα κακό με το οποίο έπρεπε να ζήσουν». Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη σκέφτονταν να άρουν τις κυρώσεις εναντίον της κυβέρνησής του, εν μέρει για να τον ενθαρρύνουν να διακόψει τους δεσμούς του με τους Ιρανούς, οι οποίοι μαζί με τη Ρωσία είχαν στηρίξει το καθεστώς του κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.

Ωστόσο, όλα τα σημάδια ήταν εκεί, είπε στους Times ανώτερος άραβας διπλωμάτης. «Αυτός που μπορούσε να διαβάσει, θα έπρεπε να τα είχε διαβάσει εδώ και πολύ καιρό», πρόσθεσε.

Η Αίγυπτος, άλλες αραβικές χώρες και η Τουρκία είχαν προτρέψει τον Ασαντ να ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις και να τα βρει με τις ομάδες της αντιπολίτευσης, αλλά εκείνος απέρριψε τις προτροπές. Του ζήτησαν, επίσης, να πατάξει την παραγωγή ναρκωτικών που πλημμύριζαν τις χώρες τους και εκείνος τους αγνόησε, καθώς τα έσοδα από τα ναρκωτικά έφερναν δισεκατομμύρια στα ταμεία του.

Εν τω μεταξύ, όσο εκείνος πλούτιζε, άφησε τον στρατό του να ρημάξει καθώς οι δυτικές κυρώσεις είχαν όλο και μεγαλύτερο αντίκτυπο.

«Εχει δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά δεν μπορούσε να διαθέσει μερικά εκατομμύρια για καύσιμα για τα τανκς του», είπε ένας άλλος άραβας διπλωμάτης που έχει εργαστεί στη Συρία.

Σε μια σουρεαλιστική ύστατη προσπάθεια να συσπειρώσει τα στρατεύματά του, ο Ασαντ διέταξε να δοθεί αύξηση στους μισθούς των αξιωματικών, που λάμβαναν μόλις 30 δολάρια τον μήνα. Η κίνηση ήρθε πολύ αργά. Οι αξιωματικοί είχαν αρχίσει να στέλνουν τους στρατιώτες τους στα σπίτια τους ώστε να εισπράττουν οι ίδιοι τους μισθούς τους, είπε στους Times ο Τζόσουα Λάντις, ο οποίος ηγείται του Κέντρου Μελετών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα.

Οταν οι αντάρτες άρχισαν να προελαύνουν, συνάντησαν υποβαθμισμένες και χωρίς ηθικό δυνάμεις, που τράπηκαν σε φυγή αφήνοντας πίσω τους τα όπλα και τις στολές τους. Αρκετές χιλιάδες από αυτούς μπήκαν σε φορτηγά και κατέφυγαν στο Ιράκ. Αλλοι, απλώς, πήγαν στα σπίτια τους.

Η προέλαση αιφνιδίασε τους Ρώσους και τους Ιρανούς. Η Ρωσία είχε αρκετά αεροσκάφη στη χώρα, έχοντας εκτρέψει τη δύναμη πυρός της στην Ουκρανία.

Το Ιράν είχε χτυπηθεί στη Συρία από ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές τον περασμένο χρόνο, και η Χεζμπολάχ στον Λίβανο προσπαθεί να επουλώσει της πληγές της από τον καταστροφικό πόλεμο με το Ισραήλ που τελείωσε μόλις αυτόν τον μήνα.

Η Χεζμπολάχ συγκέντρωσε βιαστικά μερικές εκατοντάδες ενόπλους στη Συρία για να πολεμήσουν δίπλα στις δυνάμεις του Ασαντ, αλλά μαζί με τους Ρώσους και τους Ιρανούς δεν άργησαν να συνειδητοποιήσουν ότι δεν υπήρχε επίσημος στρατός για να πολεμήσουν δίπλα του. Σε προφανή αντίποινα για την υποστήριξή της Τεχεράνης στο καθεστώς, οι αντάρτες εισέβαλαν στην ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό, την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου.

«Οι αξιωματικοί πληρώνονταν 30 δολάρια τον μήνα και οι στρατιώτες έβγαζαν 10 δολάρια τον μήνα», είπε ο Λάντις. «Κανείς, φυσικά, δεν μπορούσε να θρέψει την οικογένειά του με αυτή την αμοιβή. Οι στρατιώτες έπαιρναν χρήματα από εμπόρους και άλλους στα σημεία ελέγχου, επειδή η Δαμασκός δεν τους πλήρωνε και οι αξιωματικοί έστελναν τους άνδρες τους στο σπίτι για να πάρουν εκείνοι τα χρήματά τους».

Σε ορισμένες περιοχές, όπως η Νταράα έξω από το προπύργιο του Ασαντ, τη Δαμασκό, και στο παράκτιο προπύργιο της μειονότητάς του Αλαουιτών, κυριαρχούσαν ένοπλες ομάδες συμμαχικές προς την κυβέρνησή του. Τους είχε επιτραπεί να κρατήσουν ελαφρύ οπλισμό και επανακινητοποιήθηκαν καθώς περισσότερα εδάφη έπεφταν στα χέρια των ανταρτών.

Η ελίτ «Δύναμη Τίγρης» του Ασαντ, μια πολιτοφυλακή αποτελούμενη κατά κύριο λόγο από Αλαουίτες, είχε τοποθετηθεί στη Χομς, αλλά ήταν περισσότερο επικεντρωμένη στην προστασία της κοινότητας των Αλαουιτών. Αλλες μειονότητες που είχαν υποστηρίξει κάποτε τον Ασαντ, όπως οι Σιίτες Ισμαηλίτες και οι Δρούζοι, άλλαξαν στρατόπεδο, με τους τελευταίους να καταλαμβάνουν τη νότια πόλη Σουνβεΐντα το Σαββατοκύριακο.

«Ηταν ένα αλαζονικό κάθαρμα», είπε ο Λάντις. «Επρεπε να συμβιβαστεί με τους Κούρδους. Οι ΗΠΑ ακούνε τους Κούρδους, έπρεπε να βρει υποστηρικτές. Δεν βοήθησε τους Δρούζους, ούτε τους Ισμαηλίτες. Το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι δεν είχε καμία απήχηση στον συριακό λαό».

Ο κύριος αντίπαλος του Ασαντ, ο Τζολάνι, υιοθέτησε την αντίθετη τακτική, γράφουν οι Times. Επέστρεψε για να πολεμήσει στη Συρία κατόπιν εντολής του Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκνταντί, αρχηγού του ISIS, προτού στραφεί εναντίον του και στη συνέχεια κόψει τους δεσμούς του με την οργάνωση.

Η σημερινή του ομάδα, η HTS, έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και άλλες χώρες, και τώρα επιδιώκει να κατευνάσει τους φόβους τους, και εκείνους των μειονοτήτων, ότι θα επιβάλει μια τζιχαντιστική κυβέρνηση. Οι προσπάθειές του φαίνεται να έχουν αποδώσει, τουλάχιστον στο εγχώριο κοινό του.

«Ο Τζολάνι έκανε εξαιρετικές προσαρμογές, ξεφορτώθηκε τους τζιχαντιστές και καθησύχασε τους χριστιανούς. Ο Ασαντ δεν είχε κάνει τίποτα από όλα αυτά», είπε ο Λάντις.

Η σύνθεση των ανταρτών –ισλαμιστές, Κούρδοι που υποστηρίζονται από την Αμερική και πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από την Τουρκία– μπορεί να ακούγεται σαν η απόλυτη συνταγή για περαιτέρω εσωτερική σύγκρουση, αλλά πολλοί Σύροι ελπίζουν ότι όλοι αυτοί θα συνεργαστούν μεταξύ τους για μια προσωρινή κυβέρνηση και μετά για εκλογές.

Ο Ανάς Σαλκαντί, διοικητής των ανταρτών, ο οποίος εμφανίστηκε στην τηλεόραση, είπε: «Η Συρία είναι μια χώρα για όλους, χωρίς εξαιρέσεις. Η Συρία είναι για τους Δρούζους, τους Σουνίτες, τους Αλαουίτες και όλα τα δόγματα. Δεν θα αντιμετωπίσουμε τους ανθρώπους όπως έκανε η οικογένεια Ασαντ».

«Νομίζω ότι οι Σύροι είναι πραγματικά κουρασμένοι ύστερα από 13 χρόνια», είπε ο Γιασέρ Αλχατζί, επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της Συριακής Προσωρινής Κυβέρνησης, μιας από τις αντιπολιτευόμενες ομάδες. «Ολοι θα κάνουν παραχωρήσεις για να λειτουργήσουν τα πράγματα. Δεν έχουμε άλλη επιλογή».

Σύροι εξόριστοι σε όλο τον κόσμο και όλων των πλευρών, Σουνίτες Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί, Αλαουίτες και κοσμικοί, χάρηκαν για το τέλος μιας δικτατορίας που είχε καταδιώξει και εκδιώξει τις οικογένειές τους.

Ο δρόμος από τη Βηρυτό στη Δαμασκό γέμισε με ζητωκραυγάζοντες πρόσφυγες, που έλεγαν ότι επιτέλους θα μπορούσαν να επιστρέψουν σπίτι τους. «Ηρθα εδώ για να γιορτάσω», είπε ο 19χρονος Μοχάμεντ Αχμέντ Κατίμπ, ο οποίος έχει γεννηθεί στο Χαλέπι αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εξόριστος στον Λίβανο. «Δόξα τω Θεώ, που μας λύτρωσε από αυτόν τον σκύλο, τον Ασαντ». είπε.

Ενας άλλος άνδρας, ο 40χρονος Μοχάμεντ Χασάν, πήγε στα σύνορα με ένα ανοιχτό φορτηγό, λέγοντας ότι είναι πρόθυμος να πάρει όποιον ήθελε να έρθει μαζί του. «Θέλουμε να τους πάρουμε όλους μαζί μας», είπε. «Αυτή είναι μια υπέροχη μέρα και μερικοί άνθρωποι δεν έχουν αυτοκίνητα για να επιστρέψουν στη χώρα τους. Τους θέλουμε όλους μαζί μας».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News