O παγκόσμιος Δείκτης Ευτυχίας φέρνει εδώ και επτά χρόνια σταθερά τη Φινλανδία στην πρώτη θέση των χωρών που οι πολίτες τους είναι ευτυχισμένοι. Οσο απίθανο κι αν φαίνεται σε όλους εμάς τους υπόλοιπους, οι 5,5 εκατομμύρια Φινλανδοί είναι πράγματι χαρούμενοι κι αυτό προκύπτει από έναν συνδυασμό συνθηκών, ανάμεσα στις οποίες και ο ασυνήθιστα υψηλός βαθμός εμπιστοσύνης που έχουν προς τους θεσμούς τους και ο ένας προς τον άλλον.

Η Φινλανδία, γράφουν οι Times, έχει μια ραχοκοκκαλιά από χάλυβα. Οι κάτοικοί της έχουν μια αίσθηση κοινής ιστορίας και ενός εθνικού σκοπού που τους ενώνει, μεγάλο μέρος της οποίας έχει τις ρίζες της στους πολύ σκληρούς πολέμους που έχει διεξάγει η Φινλανδία με τον τεράστιο και σκοτεινό γείτονά της, από τότε που κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Ρωσία το 1917.

Και έτσι, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να συμβιβαστεί με την κλίμακα και τις δυνατότητες της επιθετικότητας των Πούτιν, καθώς επανεξοπλίζει και επανεξετάζει εκ βάθρων το αμυντικό της δόγμα, πολλοί αναζητούν στη Φινλανδία το υπόδειγμα: Μια χώρα που έχει έναν τεράστιο για τα δεδομένα της και εξαιρετικά εκπαιδευμένο στρατό σε επιφυλακή, αλλά και τη βούληση που απαιτείται για να αμυνθεί.

Η στρατιωτική θητεία στη Φινλανδία είναι υποχρεωτική για τους άντρες και η εκπαίδευση σε συνθήκες μάχης γίνεται από την πρώτη στιγμή, ενώ ανανεώνεται διαρκώς με κλήσεις για επανεκπαίδευση.

«Οι Φινλανδία έχει απίστευτα υψηλή ανθεκτικότητα όσον αφορά τόσο το στρατό όσο και τους πολίτες της», λέει στους Times μια ανώτερη πηγή του ΝΑΤΟ. «Αυτή η νοοτροπία, να σκέφτεσαι πραγματικά την προοπτική του πολέμου και να σχεδιάζεις προσεκτικά για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, είναι κάτι που θα θέλαμε να σκέφτονται όλοι οι σύμμαχοί μας».

Οι νέοι Φινλανδοί εκφράζουν αβίαστα ένα αίσθημα πατριωτισμού και εθνικής αλληλεγγύης. Θυμούνται με νοσταλγία τις ημέρες που περνούν στο στρατό, οι οποίες είναι «σκληρές αλλά και διασκεδαστικές», όπως το θέτουν κάποιοι από αυτούς. «Οταν είσαι εκεί, σου φαίνεται λίγο βαρύ», λέει ένας 20χρονος φοιτητής. «Αλλά, σου αφήνει όμορφες αναμνήσεις. Κάνεις και καλούς φίλους».

Το φάσμα της ρωσικής επιθετικότητας δεν είναι το πρώτο πράγμα που έχουν στο μυαλό τους οι περισσότεροι νεαροί Φινλανδοί, οι οποίοι κατά βάσην είναι πολύ απασχολημένοι με την εύπορη ευρωπαϊκή ζωή τους. Αλλά ο κίνδυνος επίσης πάντα παρών. «Με τη Ρωσία, όταν κάτι συμβαίνει, συμβαίνει για τα καλά», λέει ένας φοιτητής στους Times. «Τότε απλά πρέπει να πας στο μέτωπο. Η Φινλανδία έχει πολύ καλό στρατό. Είμαστε σε καλά χέρια».

Η αναγκαστική στράτευση εισήχθη στη Φινλανδία το 1922. Η κλήση έρχεται για κάθε άνδρα το φθινόπωρο αφού κλείσει τα 18 του χρόνια, αν και το ένα τρίτο των στρατευσίμων επιλέγει την πολιτική θητεία αντί για τη στρατιωτική εκπαίδευση και εργάζονται σε σχολεία, νοσοκομεία ή βιβλιοθήκες. Η άρνηση να υπηρετήσει με κάποιον από τους δύο τρόπους μπορεί να οδηγήσει κάποιον σε 173 ημέρες φυλάκιση, αλλά οι περισσότεροι συμμορφώνονται πρόθυμα.

«Ποτέ δεν ξεχνάω τους φίλους που έκανα κατά τη διάρκεια της στράτευσης», λέει ο Σαούλι Νινίστο, ο οποίος παραιτήθηκε από πρόεδρος της Φινλανδίας πέρυσι, μετά από 12 χρόνια στην εξουσία. «Είναι μια πολύ δύσκολη εμπειρία που ενώνει ανθρώπους από εντελώς διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα. Ετσι δημιουργείται ένα κοινό αίσθημα, μια κοινή νοοτροπία».

Ο Νινίστο έβαλε τη Φινλανδία στο ΝΑΤΟ, τον περασμένο Απρίλιο. Μετά από δεκαετίες αμφιθυμίας, καθώς οι Φινλανδοί δεν επιθυμούσαν να ανταγωνιστούν τη Ρωσία και απολάμβαναν την απόλυτη ανεξαρτησία τους, η φινλανδική υποστήριξη για ένταξη στη συμμαχία εκτινάχθηκε μετά την επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία, το 2022. Τώρα είναι κοντά στο 80%. Η Φινλανδία μπορεί να έχει τη βούληση να υπερασπιστεί τον εαυτό της, αλλά δεν διαθέτει την κλίμακα των εξοπλισμών που απαιτούνται για να αποτρέψει τη Ρωσία, κάτι που μπορεί να της προσφέρει το ΝΑΤΟ.

Ο Νινίστο παραδέχεται στους Times ότι έμεινε «έκπληκτος» από την κλίμακα της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά δεν σοκαρίστηκε. Θυμάται μια παλιά φινλανδική παροιμία για τους Ρώσους, από τις πολλές που υπάρχουν: «Ο Κοζάκος θα πάρει ό,τι του είναι εύκολο».

«Εχουμε αυτή την εθνική μνήμη και αυτή ανακινήθηκε όταν η Ρωσία έκανε την κίνησή της στην Ουκρανία», λέει. «Ακόμη και για τη νέα γενιά, η εθνική μνήμη είναι πολύ ζωντανή, γι’ αυτό η κοινή γνώμη στράφηκε προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ή το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, πολλά άλλα έθνη εγκατέλειψαν την υποχρεωτική στράτευση, αλλά οι Φινλανδοί ακολούθησαν έναν διαφορετικό τρόπο».

Το Κρεμλίνο δεν ενθουσιάστηκε από την απόφαση της Φινλανδίας, η οποία επεκτείνει το ανατολικό μέτωπο και τα σύνορα της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ κατά 1340 χιλιόμετρα, βοηθώντας να περικυκλωθεί η Βαλτική Θάλασσα και να μετατραπεί σε αυτό που οι αναλυτές έχουν ονομάσει «λίμνη του ΝΑΤΟ».

Η Μόσχα απάντησε με απειλές: Η ρωσική συνοριακή περιοχή κοντά στη Φινλανδία μετονομάστηκε σε «στρατιωτική περιοχή του Λένινγκραντ», μια σκόπιμη υπενθύμιση των ημερών που οι δύο χώρες βρίσκονταν σε πόλεμο. Το φθινόπωρο, περίπου 1.300 αιτούντες άσυλο από μέρη όπως η Συρία, η Σομαλία και η Υεμένη εμφανίστηκαν στα σύνορα της Φινλανδίας.

Αυτό είναι που οι Ρώσοι αποκαλούν υβριδικό πόλεμο, η εργαλειοποίηση της ανθρώπινης δυστυχίας για την αποσταθεροποίηση των αντιπάλων τους. Η Φινλανδία απάντησε δριμύτατα κλείνοντας όλα τα σύνορα. Παραμένουν κλειστά, παρά τα εκατομμύρια Ρώσων που περνούσαν κάθε χρόνο φέρνοντας εμπόριο και τουρισμό, αγοράζοντας σολομούς και παιδικά ρούχα και περνώντας τα Σαββατοκύριακα στης λίμνη της Καρελίας. Ενας «έξυπνος» φράχτης κατασκευάζεται στα σύνορα για να αποκρούσει τυχόν μελλοντικές παρόμοιες κινήσεις.

Σήμερα, πολλά από τα καταστήματα στη φινλανδική πλευρά των συνόρων είναι κλειστά ή αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. «Δεν περιμένουμε να επιστρέψουν οι Ρώσοι», λέει η Μίρκα Ράχμαν, διευθύντρια τουρισμού της Λαπενράντα, μιας μεγάλης συνοριακής πόλης της οποίας ολόκληρη η κεντρική πλατεία ειναι ένα νεκροταφείο «ηρώων» που περιέχει τους τάφους των στρατιωτών που πέθαναν πολεμώντας τους Ρώσους.

«Είμαστε πολύ απογοητευμένοι με τη Ρωσία. Είχαμε μεγάλες ελπίδες το 2011, με τη Ρωσία και την ΕΕ να φιλοξενούν συνόδους κορυφής για την καινοτομία», θυμάται. «Ο Πούτιν ήρθε εδώ και κάθισε μπροστά μου, θα μπορούσα να του είχα χαϊδέψει το φαλακρό κεφάλι. Τα πράγματα ήταν φυσιολογικά για λίγο. Τώρα έχουν επιστρέψει στην παλιά κανονικότητα».

Αυτή η «παλιά κανονικότητα» είναι μια αναφορά στους πολυάριθμους πολέμους που διεξήχθησαν μεταξύ Φινλανδίας και Ρωσίας τους τελευταίους έξι αιώνες, πολλοί από αυτούς κατά μήκος του Ισθμού της Καρελίας που συνδέει τη Σκανδιναβία με την Αγία Πετρούπολη.

Κεντρικό επεισόδιο στην ιστορία της Φινλανδίας είναι ο «Χειμερινός Πόλεμος» του 1939, όταν μια τεράστια και πολύ κακά σχεδιασμένη σοβιετική εισβολή αποτράπηκε από την πονηριά και την ανθεκτικότητα των σκληροτράχηλων Φινλανδών. Τελικά, αυτή η αντίσταση ανατράπηκε εν μέρει από το τεράστιο βάρος των σοβιετικών δυνάμεων και υπογράφηκε μια συνθήκη ειρήνης που έδινε στον Στάλιν ένα κομμάτι της Καρελίας. Ομως, η σκληρότητα της άμυνας, που αψήφησε τις πιθανότητες, μνημονεύεται στη λέξη που χρησιμοποιούν οι Φινλανδοί για να εκφράσουν τον εθνικό τους χαρακτήρα: sisu, που σημαίνει σκληρότητα και ικανότητα να αντέχουν τον πόνο.

Αυτές οι έντονες αναμνήσεις κράτησαν τον φινλανδικό στρατό στην πρώτη γραμμή της δημόσιας ζωής, εμπνευσμένο από μια άλλη εθνική παροιμία: «Ο Ρώσος είναι πάντα Ρώσος, ακόμα κι αν τον τηγανίσεις στο βούτυρο». Συναλλάσσονταν με τον γείτονά τους αλλά δεν ξέχασαν ποτέ.

«Η Φινλανδία δεν έχει αμυντική δύναμη, η Φινλανδία είναι ολόκληρη μια αμυντική δύναμη», λέει στους Times ο Πέκα Τοβέρι, βουλευτής και απόστρατος στρατηγός. «Υπάρχουν καταφύγια για 900.000 ανθρώπους στο Ελσίνκι. Οταν θέλουμε να φτιάξουμε μια γέφυρα πρέπει να την προετοιμάσουμε για δολιοφθορά. Εχουμε έξι μήνες αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου. Είμαστε σαν σκαντζόχοιρος: δύσκολο να τον καταπιείς».

Είναι δύσκολο, γράφουν οι Times, να φανταστεί κανείς ότι η Ρωσία πρόκειται να επιλέξει να πολεμήσει με το ΝΑΤΟ, αν και κανείς δεν μπορεί να ξέρει πού θα σταματήσει η πολεμική μηχανή του Πούτιν. Την περασμένη εβδομάδα, ωστόσο, οι ευρωπαίοι ηγέτες προειδοποίησαν ότι η Ρωσία μπορεί να έχει την ικανότητα να επιτεθεί σε ένα κράτος του ΝΑΤΟ εντός δέκα ετών, τονίζοντας ότι η αεράμυνα της Ευρώπης είναι επικίνδυνα υπονομευμένη. Σε αυτό το πλαίσιο, ίσως τα άλλα κράτη της ηπείρου μπορούν να μάθουν πολλά από τους Φινλανδούς.

Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο περισσότεροι από 200 βρετανοί στρατιώτες από την Πολωνία και 16 βρετανικά ελικόπτερα συγκεντρώθηκαν στο Νινισάλο τον περασμένο μήνα για τις ασκήσεις Arrow 24 του ΝΑΤΟ. Συμμετείχαν επίσης στρατιώτες από την Εσθονία, τη Λετονία, τη Σλοβακία, την Πολωνία και την Ουκρανία: Μια ευρεία συμμαχία όσων ανησυχούν σοβαρά για τον Πούτιν.

Ενώ οι βρετανοί στρατιώτες ήταν επαγγελματίες, οι περισσότεροι Φινλανδοί ήταν 19χρονοι στρατεύσιμοι. Στη Φινλανδία οι έφηβοι μαθαίνουν να πολεμούν από την πρώτη μέρα, παίρνοντας μεγαλύτερο ρίσκο στην εκπαίδευση ώστε να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους στο πεδίο της μάχης.

Η Φρίντα Στόλτζμαν, η οποία μόλις έκλεισε τα 21, είναι μία από 1.000 ή περισσότερες γυναίκες που κατατάσσονται εθελοντικά κάθε χρόνο στη Φινλανδία. Παρά το γεγονός ότι έμεινε μόλις ένα χρόνο στον στρατό, βρέθηκε σε μια απομακρυσμένη μονάδα πολέμου της οποίας οι επιχειρήσεις είναι μυστικές.

«Είμαι νέα, υγιής και ικανή, ένιωσα ότι ήταν ευθύνη μου να καταταγώ», είπε στους Times. «Οι Φινλανδοί έχουμε αυτή την κουλτούρα που μόνο εμείς καταλαβαίνουμε, πραγματικά. Εχουμε αυτή τη γλώσσα που κανείς άλλος δεν μπορεί να μιλήσει. Ελπίζω πραγματικά να μην χρειαστεί να πάω σε πόλεμο, αλλά ξέρουμε στη Φινλανδία ότι αυτό δεν είναι απίθανο και θα ήθελα να κάνω αυτό που μου αναλογεί».

Στις ασκήσεις συμμετέχει ένας φινλανδός στρατιώτης με βαριά βρετανική προφορά. Ο Αξελ Κλαρκ μετακόμισε στη Φινλανδία -τη χώρα καταγωγής της μητέρας του- από το Χάντερσφιλντ όταν ήταν 11 ετών.

«Ακόμα δεν μιλάω πολύ καλά φινλανδικά», λέει στους Times. «Αλλά ξέρω όλες τις σημαντικές βρισιές». Οι πρώτες μέρες του στο στρατό ήταν δύσκολες. «Είχε μείον 20 κάθε μέρα. Ολοι αρρώστησαν, εγώ είχα βρογχίτιδα για έξι εβδομάδες. Κάνουμε πολύ τρέξιμο και γυμναστική, οπότε τώρα είμαι η καλύτερεη εκδοχή του εαυτού μου».

Ο Στίβεν Μπόιλ, ο βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος στη Φινλανδία είναι εντυπωσιασμένος με το φινλανδικό στρτό και παραδέχεται ότι ζηλεύει. «Υπάρχει μια εντυπωσιακή συνοχή και αλληλοεμπιστοσύνη σε αυτή τη χώρα και το φινλανδικό μοντέλο στρατολόγησης είναι ένα μεγάλο μέρος της», λέει στους Times. «Υπάρχει η αίσθηση ότι αυτή είναι μια κοινωνία για την οποία αξίζει να πολεμήσεις». Ισως αυτό, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι που η υπόλοιπη Ευρώπη μπορεί να κατανοήσει και να μάθει από τους Φινλανδούς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News