Οι επιστήμονες αρέσκονται να δίνουν ονόματα σε αυτά που ανακαλύπτουν ή παρατηρούν. Το οικονομικό σύστημα στο οποίο ζούμε, δηλαδή ο καπιταλισμός, βαφτίστηκε έτσι το 1850 από τον γάλλο πολιτικό, ιστορικό και δημοσιογράφο Λουί Μπλάν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πατέρας της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης, Ανταμ Σμιθ, στο έργο του για τον «Πλούτο των Εθνών», που κυκλοφόρησε το 1776, δεν χρησιμοποιεί τον όρο καπιταλισμός.

Στον σύγχρονο καπιταλισμό έχουν δοθεί αρκετές ονομασίες, άλλοτε στα σοβαρά και άλλοτε στα αστεία (και περιπαικτικά). Ιδού μερικά: μονοπωλιακός καπιταλισμός, ολιγαρχικός καπιταλισμός, κρατικο-διευθυνόμενος, διευθυντικός (managerial), επιχειρηματικός, πολιτικός, χρηματοπιστωτικός (finance capitalism), παραφουσκωμένος (too much stuff capitalism), κ.ά.

Μια άλλη ονομασία του καπιταλισμού, που υπό μίαν έννοια φαίνεται να αποδίδει ικανοποιητικά ορισμένα χαρακτηριστικά του, είναι ο «καπιταλισμός της παρέας» (crony capitalism, από την ελληνική λέξη χρόνιος).

Ο καπιταλισμός της παρέας περιγράφει τις στενές σχέσεις και επαφές μεταξύ σημαντικών παραγόντων της οικονομίας (τραπεζίτες, βιομηχάνους, μεγαλεμπόρους κ.τλ.) και κυβερνητικών αξιωματούχων (προέδρων, πρωθυπουργών, υπουργών κ.τλ.). Σκοπός της «παρέας» είναι η διαμόρφωση οικονομικών πολιτικών που εξυπηρετούν και τις δύο ομάδες. Η κυβέρνηση υιοθετεί οικονομική πολιτική που εξυπηρετεί  τα συμφέροντα των οικονομικών παραγόντων και αυτοί ανταποδίδουν με οικονομική και πολιτική στήριξη. Εξυπακούεται, βέβαια, ότι η διαφθορά είναι μέρος των συναλλαγών της εκάστοτε παρέας.

Οι συναλλαγές μεταξύ των δύο μερών δεν είναι φανερές. Μέχρι τώρα ήταν μυστικές ή υπό την κάλυψη των ομάδων πίεσης. Αδιάψευστη και εκκωφαντική περίπτωση του καπιταλισμού της παρέας είναι η κοινή εμφάνιση του δισεκατομμυριούχου Ελον Μασκ με τον Ντόναλντ Τραμπ σε προεκλογική συγκέντρωση του τελευταίου και τα εκατομμύρια που έδωσε για τον προεκλογικό του αγώνα. Ο άλλος δισεκατομμυριούχος, ο Τζεφ Μπέζος , ιδιοκτήτης της Washington Post, απαγόρευσε στην εφημερίδα του να πάρει θέση και επέβαλε ουδετερότητα. Η Washington Post είναι η Δημοκρατική εφημερίδα που έριξε τον πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον, κακέκτυπο του οποίου είναι ο Τραμπ. Είναι φανερό ότι η κίνηση αυτή ευνοεί τον Τραμπ.

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 5 Νοεμβρίου ενισχύει την εγκυρότητα της άποψης που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο καπιταλισμό ως καπιταλισμό της  παρέας.

---

Ο Θεόδωρος Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο πρόσφατο βιβλίο του «Το Μέλλον του Καπιταλισμού» (εκδ. Παπαζήση) αναλύονται ζητήματα του καπιταλισμού και του μέλλοντός του.  

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News