Η Σουηδία και η Νορβηγία κάνουν πίσω στα σχέδιά τους για μια αγορά χωρίς μετρητά, όχι μόνο επειδή υπάρχουν πολλοί  που δεν θα μπορούν να προσαρμοστούν σε αυτήν, αλλά και λόγω του φόβου ότι τα πλήρως ψηφιακά συστήματα πληρωμών θα τις καταστήσουν ευάλωτες στις ρωσικές απειλές ασφαλείας.

Σύμφωνα με τον Guardian, η καλή κάλυψη υψηλών ταχυτήτων στο Διαδίκτυο, ο υψηλός ψηφιακός αλφαβητισμός, η αποκέντρωση και τα ταχέως αναπτυσσόμενα ψηφιακά τραπεζικά συστήματα, χτίζουν εδώ και μια δεκαετία τις βάσεις για ένα μέλλον χωρίς μετρητά στις δύο χώρες.

Το Swish, ένα σύστημα πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου που λανσάρισαν έξι τράπεζες το 2012, είναι πανταχού παρόν στη Σουηδία – από τις καφετέριες και τα καταστήματα ρούχων μέχρι τους πάγκους στις υπαίθριες αγορές. Το νορβηγικό αντίστοιχο, Vipps, το οποίο συγχωνεύτηκε με το δανέζικο MobilePay το 2022 για να σχηματίσει το Vipps MobilePay, είναι επίσης πολύ δημοφιλές στη χώρα.

Ο πρώην υποδιοικητής της κεντρικής τράπεζας της Σουηδίας προέβλεψε το 2018 ότι η χώρα πιθανότατα θα καταργούσε τα μετρητά μέχρι το 2025. Ωστόσο, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και την επακόλουθη αύξηση του διασυνοριακού υβριδικού πολέμου και των κυβερνοεπιθέσεων που αποδίδονται σε φιλορωσικές ομάδες, οι ιθύνοντες το ξανασκέφτονται.

Στο μεταξύ, η Σουηδία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ και η σουηδική κυβέρνηση έχει αναθεωρήσει πλήρως τη στρατηγική άμυνας και ετοιμότητας της, έχει καθιερώσει μια νέα μορφή στρατιωτικής θητείας και έχει ενεργοποιήσει εκ νέου την υπηρεσία ψυχολογικής άμυνας για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης από τη Ρωσία και άλλους αντιπάλους. Η Νορβηγία, απ’ την πλευρά της, έχει επιβάλει αυστηρότερους ελέγχους στα μέχρι προσφάτως διάτρητα σύνορά της με τη Ρωσία.

Η επανεκτίμηση των κανόνων ασφαλείας επεκτείνεται πλέον και στα θεμελιώδη στοιχεία του τρόπου με τον οποίο οι πολίτες πληρώνουν για αγαθά και υπηρεσίες. Με ένα φυλλάδιο με τίτλο «Εάν έρθει η κρίση, ή ο πόλεμος», που θα σταλεί σε όλα τα σουηδικά σπίτια τον επόμενο μήνα, το υπουργείο Αμυνας συνιστά στους πολίτες να χρησιμοποιούν τακτικά μετρητά, να διατηρούν στην κατοχή τους διάφορα χαρτονομίσματα και να δίνουν έμφαση στην ασφάλεια των ψηφιακών συναλλαγών.

Οπως αναφέρει ο Guardian, η σουηδική κυβέρνηση εξετάζει επίσης να περιχαρακώσει με νόμο την δυνατότητα πληρωμής με μετρητά για ορισμένα αγαθά. Τα μετρητά εξακολουθούν να κυκλοφορούν στη Σουηδία, αλλά τα καταστήματα και τα εστιατόρια μπορούν να επιβάλουν τη μη χρήση τους στις συναλλαγές τους, μέσω μιας απλής ειδοποίησης.

Οι νορβηγοί πελάτες λιανικής, απ’ την άλλη, είχαν πάντα το δικαίωμα να πληρώνουν με μετρητά, αλλά δεν το εξασκούσαν, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια ένας αυξανόμενος αριθμός εμπόρων λιανικής να μην δέχονται πλέον χαρτονομίσματα. Αυτή η τακτική, αποκλείει μια ομάδα περίπου 600.000 πολιτών, κυρίως μεγάλης ηλικίας, που δεν έχουν πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες.

Με νομοθετική πρωτοβουλία της νορβηγικής κυβέρνησης, πρόστιμα και κυρώσεις μπορούν πλέον να επιβληθούν σε όσους λιανοπωλητές δεν δέχονται μετρητά. Το υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Ασφάλειας ανακοίνωσε ότι «συνιστά σε όλους να έχουν κάποια μετρητά στη διάθεσή τους, λόγω των ευπάθειας των ψηφιακών πληρωμών, της διεθνούς αστάθειας, και του πολέμου στην Ουκρανία».

Η υπουργός Δικαιοσύνης και Εκτάκτων Αναγκών της χώρας, Εμιλι Εγκερ Μελ, δήλωσε πρόσφατα: «Εάν κανείς δεν πληρώνει με μετρητά και κανείς δεν δέχεται μετρητά, τα μετρητά δεν θα είναι πλέον μια πραγματική λύση έκτακτης ανάγκης εάν προκύψει μια κρίση». Η ίδια συμπλήρωσε ότι παρατεταμένες διακοπές ρεύματος, βλάβες συστημάτων, ή ψηφιακές επιθέσεις σε συστήματα πληρωμών και τράπεζες, ίσως καταστήσουν τα μετρητά ως «τη μοναδική βιώσιμη εναλλακτική».

Ο Μαξ Μπρίμπεργκ, ερευνητής στην κεντρική τράπεζα της Σουηδίας, αναφέρει στον Guardian ότι η απομάκρυνση των πολιτών από τα μετρητά οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον ιδιωτικό τομέα. Πολλές από τις τράπεζες της χώρας κατάργησαν τα μετρητά σε τοπικά υποκαταστήματά τους πριν από λίγο καιρό, γεγονός που έκανε τις υπηρεσίες ψηφιακών πληρωμών πιο εύκολα διαθέσιμες σε ένα, ούτως ή άλλως, πολύ πρόθυμο κοινό.

Το ποσοστό των αγορών με μετρητά σε φυσικά καταστήματα μειώθηκε από σχεδόν 40% το 2012 σε περίπου 10% τα τελευταία χρόνια – και ο Μπρίμπεργκ ισχυρίζεται πως υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι σύντομα τα μετρητά θα καταστούν παρωχημένα ως μέθοδος συναλλαγής. «Θεωρούμε αυτό το ενδεχόμενο επικίνδυνο – τόσο για όσους δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει την ψηφιακή οικονομία, όσο και για την πιθανότητα μια επίθεσης εναντίον της Σουηδίας, ή μιας γειτονικής χώρας», εξηγεί στον Guardian.

Καθώς όλα τα σουηδικά συστήματα πληρωμών αποτελούν τμήματα ενός ενιαίου οικονομικού οικοσυστήματος, μια ένοπλη, ή ψηφιακή επίθεση, θα προκαλούσε σειρά αδιεξόδων στην κοινωνία. Η σουηδική κεντρική τράπεζα εξετάζει τη δημιουργία και την έκδοση μιας «ηλεκτρονικής» κορώνας (σ.σ. του εθνικού νομίσματος της Σουηδίας), που θα λειτουργούσε ως ψηφιακό συμπλήρωμα των μετρητών – αλλά η εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου απαιτεί πολιτική νομοθετική πρωτοβουλία.

Αναλυτές των οικονομικών συστημάτων και της αμυντικής ασφάλειας, όμως, εκφράζουν την αμφιβολία τους σχετικά με τη λειτουργικότητα των μετρητών σε περίπτωση σύγχρονης ασύμμετρης απειλής. Υποδεικνύουν την περίπτωση της Ουκρανίας, όπου τα ψηφιακά συστήματα έχουν αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για την ανθεκτικότητά της χώρας εν μέσω πολέμου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News