Θα μπορούσε η ανθρώπινη όσφρηση να είναι μια κρυφή υπερδύναμη; Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει κάτι απροσδόκητο: η όσφρησή μας μπορεί να είναι πιο γρήγορη και πιο ισχυρή από ό,τι πιστεύαμε ποτέ. Και αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε, ίσως, να αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας.

Η μελέτη δείχνει ότι οι άνθρωποι μπορούν να αναγνωρίζουν ορισμένες μυρωδιές μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, σε ταχύτητες που μπορούν να ανταγωνιστούν, αν όχι να ξεπεράσουν, την ταχύτητα με την οποία επεξεργαζόμαστε εικόνες και ήχους. Ενώ παλαιότερα θεωρούσαμε ότι η όσφρηση είναι μια πιο αργή αίσθηση, τώρα οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο εγκέφαλός μας μπορεί να επεξεργάζεται οσμές σχεδόν στιγμιαία, ίσως ακόμη πιο γρήγορα από τα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα.

Πώς μπορεί αυτή η ταχεία αναγνώριση των οσμών να επηρεάσει την καθημερινή ζωή;

Η ταχύτερη επεξεργασία της οσμής θα μπορούσε να προσφέρει πρακτικά οφέλη, ειδικά σε καταστάσεις όπου η οσμή μπορεί να λειτουργήσει ως προειδοποιητικό σήμα. Φανταστείτε, για παράδειγμα, ότι η μυρωδιά του καπνού φτάνει στον εγκέφαλό μας πριν καν την επεξεργαστούμε συνειδητά, προκαλώντας άμεση αντίδραση. Αυτή η ταχύτητα μπορεί να εμπνεύσει νέες μεθόδους ασφάλειας, ιδιαίτερα σε βιομηχανικούς χώρους ή σε επαγγέλματα όπως η πυροσβεστική.

Αλλάζει αυτή η ανακάλυψη τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη σύνδεση της οσμής με τη μνήμη;

Ξέρουμε ήδη ότι η όσφρηση είναι ένας ισχυρός «διακόπτης» για τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα, αλλά η μελέτη αυτή υποδηλώνει ότι η σύνδεση μπορεί να είναι ακόμη πιο άμεση από ό,τι είχαμε φανταστεί. Αν η επεξεργασία της οσμής είναι τόσο γρήγορη, αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί κάποιες μυρωδιές μάς μεταφέρουν σχεδόν ακαριαία πίσω στον χρόνο ή προκαλούν έντονη συναισθηματική αντίδραση, συχνά χωρίς να το καταλαβαίνουμε.

Θα μπορούσε να επηρεάσει την κατανόηση της συναισθηματικής μας υγείας;

Πολύ πιθανόν. Εφόσον η όσφρηση μπορεί να έχει έναν μοναδικό, στιγμιαίο αντίκτυπο στον εγκέφαλο, ανοίγεται η δυνατότητα εξερεύνησης οσφρητικών θεραπειών για συναισθηματική ρύθμιση. Αν συγκεκριμένες μυρωδιές μπορούν να προκαλέσουν χαλαρωτικές ή τονωτικές αντιδράσεις σχεδόν ακαριαία, οι ειδικοί ψυχικής υγείας μπορεί να χρησιμοποιήσουν την όσφρηση ως εργαλείο για τη διαχείριση του άγχους ή του στρες, ενδεχομένως προσφέροντας άμεση ανακούφιση.

Γιατί οι άνθρωποι έχουν αυτήν τη γρήγορη αίσθηση της όσφρησης; Δεν βασίζονται κυρίως τα ζώα σε αυτήν;

Αν και τα ζώα φημίζονται για την οξεία όσφρησή τους, η έρευνα υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι μπορεί να διατηρούν μια εξαιρετικά ευαίσθητη οσφρητική αντίδραση, ίσως κατάλοιπο αρχαίων μηχανισμών επιβίωσης. Οι πρόγονοί μας πιθανόν βασίζονταν στην όσφρηση για να ανιχνεύουν τροφή ή απειλές, και αυτές οι γρήγορες ικανότητες επεξεργασίας των οσμών ίσως έχουν διατηρηθεί στον εγκέφαλό μας.

Θα μπορούσε να ανοίξει νέες ερευνητικές κατευθύνσεις;

Ναι, είναι πιθανό αυτή η ανακάλυψη να προκαλέσει νέα ερευνητικά ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα, οι επιστήμονες μπορεί να διερευνήσουν πώς η όσφρηση επηρεάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά και τις αποφάσεις μας σε πραγματικό χρόνο, δεδομένης της ταχύτητάς της. Ενας άλλος υποσχόμενος τομέας είναι η οσφρητική θεραπεία για την ψυχική υγεία, όπου συγκεκριμένες μυρωδιές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να προκαλέσουν άμεσες αντιδράσεις χαλάρωσης ή βελτίωσης της διάθεσης.

Ποιο είναι το βασικό μήνυμα; Γιατί αυτή η ανακάλυψη είναι σημαντική;

Διότι αμφισβητεί την πολυετή άποψη ότι η όσφρηση είναι μία από τις λιγότερο αναπτυγμένες ανθρώπινες αισθήσεις. Αντίθετα, αποκαλύπτει μια κρυφή πολυπλοκότητα και ταχύτητα που θα μπορούσαν να έχουν βαθιές συνέπειες – από την ενίσχυση της ασφάλειας μέχρι την προσφορά νέων εργαλείων για τη συναισθηματική υγεία. Με αυτή τη νέα οπτική, οι επιστήμονες πιθανόν να μελετήσουν πιο διεξοδικά πώς η όσφρηση επηρεάζει την αντίληψη και τη συμπεριφορά μας, αποκαλύπτοντας δυνατότητες που μόλις αρχίζουμε να κατανοούμε.

Δηλαδή, είναι η όσφρησή μας πραγματικά μια υπερδύναμη;

Ισως να είναι! Αν και ο όρος «υπερδύναμη» ακούγεται δραματικός, αυτή η ανακάλυψη δείχνει μια κρυφή δύναμη στην ανθρώπινη αντίληψη. Οι μύτες μας μπορεί να επεξεργάζονται τον κόσμο γύρω μας ταχύτερα από όσο νομίζαμε, προσθέτοντας μια εντελώς νέα διάσταση στις ικανότητες των αισθήσεών μας.

---

Η Μαρία Μπελιβάνη είναι ιατρός-βελονίστρια, μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Ιατρών Βελονιστών (BMAS), επιστημονική συνεργάτις στην Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΧΕΠΑ)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News