Περίπου τετρακόσιοι ιθαγενείς της Αμερικής προσέφεραν πολύτιμη υπηρεσία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, συμβάλλοντας σημαντικά, στην επικράτηση των Συμμαχικών Δυνάμεων στον Ειρηνικό Ωκεανό, χάρη σε απόρρητες πληροφορίες που μετέδιδαν κωδικοποιημένες στη γλώσσα ντινέ μπιζάντ, η οποία μιλιέται από το έθνος των Νάβαχο στις νοτιοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ της Αριζόνας και του Νέου Μεξικού. Ενας εκ των τελευταίων, ελάχιστων πλέον, ιθαγενών βετεράνων του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου άφησε την τελευταία του πνοή το περασμένο Σάββατο: το όνομά του ήταν Τζον Κίνσελ και ήταν 107 ετών.

Στη ζωή βρίσκονται ακόμη μόλις δύο: ο Τόμας Μπεγκέι και ο Πίτερ ΜακΝτόναλντ, αμφότεροι ηλικίας άνω των 90 ετών. Οταν θα εγκαταλείψουν και αυτοί τα εγκόσμια, θα χαθούν οι τελευταίοι πρωταγωνιστές ενός θρυλικού κατορθώματος στην στρατιωτική ιστορία των ΗΠΑ: οι 400 ιθαγενείς στα σχολικά βιβλία αναφέρονται ως «Navajo Code Talkers» (ομιλητές του κώδικα Νάβαχο) ενώ ευρέως γνωστοί είναι, εδώ και χρόνια, ως «windtalkers» (αυτοί που μιλούν με τον άνεμο), εκ του τίτλου της ταινίας που γύρισε για αυτούς ο Τζον Γου, το 2002, με πρωταγωνιστές τον Νίκολας Κέιτζ, τον Μαρκ Ράφαλο και τον Κρίστιαν Σλέιτερ.

Η ιστορία τους κρατήθηκε μυστική έως το 1968, χρονιά κατά την οποία αποχαρακτηρίστηκαν τα σχετικά έγγραφα. Ο Ρόναλντ Ρίγκαν τους τίμησε το 1982, ανακηρύσσοντας την 14η Αυγούστου «National Navajo Code Talkers Day» ενώ το 2001 ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος τους επιβράβευσε για την εξαιρετική προσφορά τους, απονέμοντας στους τελευταίους τέσσερις, περιλαμβανομένου και του Τζον Κίνσελ, το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου.

Στον απόηχο της ιαπωνικής επίθεσης στο Περλ Χάρμπορ, την 7η Δεκεμβρίου 1941, ήταν ο μηχανικός Φίλιπ Τζόνστον, γιος ιεραποστόλων που μεγάλωσε με τους Νάβαχο, αυτός που είχε την ιδέα της χρήσης της πολύπλοκης γλώσσας τους (την οποία ο ίδιος γνώριζε άπταιστα) για στρατιωτικούς σκοπούς.

Στην πραγματικότητα, όμως, η ιδέα του δεν ήταν ακριβώς πρωτότυπη, καθώς οι Αμερικανοί είχαν ήδη χρησιμοποιήσει, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου μια ιθαγενή γλώσσα, των Τσόκτο της Οκλαχόμα, για την κρυπτογράφηση μηνυμάτων. Γνωρίζοντάς το αυτό οι ναζιστές, στα τέλη της δεκαετίας του 1930 έστειλαν στις ΗΠΑ μερικούς φοιτητές για να μάθουν τη γλώσσα τον Τσόκτο καθώς και τις γλώσσες των Τσερόκι και των Κομάντσι.

Η γλώσσα των Νάβαχο, είχε επισημάνει ο Φίλιπ Τζόνστον, ήταν πιο σύνθετη: προφορική – χωρίς αλφάβητο ή σημεία – με συντακτικές και τονικές ιδιότητες ακατανόητες σε όσους δεν ήταν εξοικειωμένοι με τη γλώσσα από μικρή ηλικία. Οι πεζοναύτες δέχτηκαν και το 1942 άρχισαν ένα πιλοτικό πρόγραμμα με επικεφαλής τον Τζόνστον, στρατολογώντας τους πρώτους τριάντα (ένας αποσύρθηκε) Νάβαχο. Απεστάλησαν για εκπαίδευση στο Camp Elliott, μια βάση κοντά στο Σαν Ντιέγκο, όπου γεννήθηκε τελικά ο κώδικας Νάβαχο.

Οπως εξηγεί σε ανταπόκρισή της από τη Νέα Υόρκη η Αννα Λομπάρντι της ιταλικής εφημερίδας La Repubblica, λέξεις της γλώσσας των Νάβαχο αντιστοιχούσαν σε φράσεις κλειδιά ή σε τακτικές. Οποιος λάμβανε το μήνυμα άκουγε μια σειρά από λέξεις, τις μετέφραζε στα αγγλικά και μετά χρησιμοποιούσε το πρώτο γράμμα για να σχηματίσει άλλες λέξεις. Για παράδειγμα οι όροι «wol-la-chee» (ant στα αγγλικά, δηλαδή μυρμήγκι), «be-la-sana» (apple: μήλο) και «tse-nill» (axe: τσεκούρι) αντιπροσώπευαν όλες το γράμμα «a». Οι λέξεις των Νάβαχο είχαν αντιστοιχιστεί με 450 στρατιωτικούς όρους: το «besh-lo» (σιδερένιο ψάρι) αντιστοιχούσε στο «υποβρύχιο» ενώ το «dah-he-tih-hi» (το πουλί κολιμπρί – κολίβριο) στο «μαχητικό αεροπλάνο». Το σύστημα επέτρεπε να μεταφραστούν στα αγγλικά τρεις αράδες μέσα σε 20 δευτερόλεπτα ενώ οι μηχανές αποκρυπτογράφησης εκείνης της εποχής χρειάζονταν κατά μέσο όρο 30 λεπτά για να κάνουν την ίδια δουλειά.

Στο πεδίο, οι ιθαγενείς πεζοναύτες έλαβαν μέρος σε όλες τις μεγάλες μάχες των ΗΠΑ στον Ειρηνικό – Γουανταλκανάλ, Ταράουα, Πελελίου, Ιβο Τζίμα – από το 1942 έως το 1945 ενώ οι Ιάπωνες δεν μπόρεσαν ποτέ να αποκρυπτογραφήσουν τον κώδικά τους. Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Ιβο Τζίμα, η οποία διήρκεσε σχεδόν ένα μήνα, έξι γνώστες του κώδικα μετέδωσαν, δίχως κανένα λάθος, περισσότερα από 800 μηνύματα.

Ενας εξ αυτών ήταν ο Τζον Κίνσελ, ο οποίος δεν ανήκε μεν στον αρχικό πυρήνα των 29, αλλά διδάχτηκε από αυτούς. Οσο για τα αγγλικά, τα είχε μάθει καταναγκαστικά και κάτω από τις χειρότερες συνθήκες. Γεννημένος το 1917 στο Κόουβ της Αριζόνα, ως παιδί αναγκάστηκε να φοιτήσει σε ένα από τα πολλά σχολεία που είχαν ιδρυθεί από χριστιανούς ιεραποστόλους για τον «εκπολιτισμό» των παιδιών των γηγενών Αμερικανών, τα οποία πρακτικά καταναγκάζονταν να ξεχάσουν τη δική τους κουλτούρα. Επρόκειτο για άθλια ιδρύματα, αναμορφωτήρια στην πραγματικότητα, όπου η σεξουαλική κακοποίηση ήταν συχνή και τα παιδιά πέθαιναν από πείνα και ασθένειες.

Το 1942 εντάχθηκε στο Σώμα Πεζοναυτών ενώ κατά τη διάρκεια του πολέμου μετέδωσε κρυπτογραφημένα μηνύματα από το Γκουάμ, το Μπουγκενβίλ και την Ιβο Τζίμα, όπου τραυματίστηκε κιόλας. «Επί δεκαετίες κανένας δεν γνώριζε, ούτε το έθνος μου ούτε η οικογένειά μου», είχε αναφέρει σχετικά ο ίδιος στο παρελθόν.

«Hταν ένας περήφανος πολεμιστής που υπηρέτησε άξια τη χώρα, υποστηρίζοντας πάντα τις αξίες του πολιτισμού του. Είθε η μνήμη του να εμπνέει τις μελλοντικές γενιές», δήλωσε, με αφορμή το θάνατό του, εκπρόσωπος του Συμβουλίου του Εθνους των Νάβαχο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News