Τα Γλυπτά του Λούβρου

Στο μεγαλύτερο μουσείο της Γαλλίας και ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου ξεχωρίζει η μετόπη της νότιας πλευράς του Παρθενώνα, η οποία απεικονίζει σκηνή από την Κενταυρομαχία, τον πόλεμο μεταξύ των μυθικών Κενταύρων και των Λαπιθών. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του ιδρύματος, αγοράστηκε το 1818, ενώ το τμήμα είχε εντοπίσει στην Ακρόπολη των Αθηνών το 1788 ο τότε πρόξενος των Γάλλων και  αριστοκράτης συλλέκτης Λουί Φρανσουά Σεμπαστιάν Φοβέλ. Το πρώτο μουσείο σε επισκεψιμότητα παγκοσμίως διαθέτει επίσης στις συλλογές του μέρος της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα, στην οποία απεικονίζονται δύο ανδρικές και έξι γυναικείες μορφές, διάφορα θραύσματα και μία αετωματική κεφαλή. Τμήμα μετόπης ανήκει και στις συλλογές του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου.

Ο «Αρπιστής» και τα άλλα κυκλαδικά

Ο τομέας του Μητροπολιτικού Μουσείου Νέας Υόρκης με τα ελληνορωμαϊκά εκθέματα εγκαινιάστηκε το 1909 και περιλαμβάνει περισσότερα από 35.000 έργα τέχνης. Εκτίθενται έργα από την συλλογή κυκλαδικής τέχνης, όπως ο «Αρπιστής», το «Αριστούργημα του Μπάστη», το «Σύμπλεγμα Πολεμιστή και Κενταύρου» κ.ά. Ειδικά ο «Αρπιστής» στην αίθουσα Robert and Renee Belfer είναι ένα αγαλματίδιο ύψους 29,21 εκατοστών που αναπαριστά έναν µουσικό καθήμενο σε καρέκλα (σύμφωνα με άλλη εκδοχή, θρόνο). Κρατάει το μπροστινό μέρος της άρπας και με τα δύο χέρια εναποθέτει το βάρος του μουσικού οργάνου πάνω στο δεξί του πόδι και τον δεξί του ώμο. Στην κορυφή της άρπας βρίσκεται ένα χαραγμένο διακοσμητικό, στο σχήμα του κεφαλιού ενός υδρόβιου πουλιού. Σύμφωνα με το Μητροπολιτικό Μουσείο, το αγαλματίδιο αποκτήθηκε από το ίδρυμα Fletcher το 1947. Θεωρείται ότι η προέλευσή του είναι το ακατοίκητο νησί των Μικρών Κυκλάδων, Κέρος (το «Ελντοράντο των αρχαιοκαπήλων», σαν να λέμε), ενώ άλλη εκδοχή υποδεικνύει τη λαθρανασκαφή του Φιώντα, νότια της Νάξου.

Τα θραύσματα της Κοπεγχάγης

Στο Εθνικό Μουσείο της Κοπεγχάγης φυλάσσονται τμήματα της τέταρτης μετόπης από τη νότια πλευρά του μνημείου, με άλλη μία παράσταση Κενταυρομαχίας, όπου διακρίνονται εν μέρει κεφαλή Κενταύρου και Λαπίθη. Και ενώ υπήρχε αισιοδοξία ότι τα θραύσματα αυτά θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο με τα ιταλικά, το δανέζικο Μουσείο ανακοίνωσε πέρυσι ότι δεν έκανε δεκτό το αίτημα του Μουσείου της Ακρόπολης με το οποίο ζητούσε την επιστροφή των γλυπτών στην Ελλάδα.

Τα δύο από τα τρία θραύσματα –δύο ανδρικές κεφαλές που προέρχονται από τις μετόπες με την απεικόνιση της Κενταυρομαχίας– βρέθηκαν στη Δανία περίπου το 1688 από τον αξιωματικό Μόριτζ Χάρτμαν, ο οποίος υπηρετούσε σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης και πιθανώς αγόρασε τις αρχαιότητες στην Αθήνα λίγο μετά τον βομβαρδισμό του Παρθενώνα από τον Μοροζίνι (όπως αναφέρει το Μουσείο της Κοπεγχάγης στις συνοδευτικές πληροφορίες).  Το τρίτο θραύσμα είναι μια οπλή αλόγου και η διαδρομή της από την Ελλάδα στη Δανία φέρεται να ξεκίνησε το 1835, όταν ο Κρίστιαν Τάσεν Φάλμπε, γενικός πρόξενος της Δανίας τότε, ανέλαβε τον «εκπατρισμό».

Ενας ιππέας στη Βιέννη

Το πρώτο θραύσμα του Παρθενώνα, που φυλάσσεται στο Μουσείο Ιστορίας Τέχνης, στη Βιέννη (Kunsthistorisches Museum, Wien), προέρχεται από τη βόρεια ζωφόρο και απεικονίζει τις κεφαλές δύο γενειοφόρων ανδρών αριστοκρατικής καταγωγής που συμμετέχουν στην εορταστική πομπή των Παναθηναίων (κρατώντας στα χέρια τους κλαδιά ελιάς, τους θαλλούς). Αν πρέπει να ξετυλίξει κανείς τον μίτο προς τα πίσω, οι εικασίες δείχνουν ότι το μαρμάρινο τμήμα «έφυγε» από την Αθήνα ως αναμνηστικό που πήρε μαζί του ένας στρατιώτης, αλλά αποκτήθηκε κάποια στιγμή από τον μαρκήσιο Τομάζο ντέλι Ομπίτσι για την προσωπική του συλλογή. Στη συνέχεια θα πέρασε στην κατοχή  της αυστριακής βασιλικής οικογένειας.

Το δεύτερο θραύσμα, που φυλάσσεται δίπλα, προέρχεται από τον Λίθο 35, επίσης της βόρειας ζωφόρου. Εδώ απεικονίζεται κεφαλή έφηβου ιππέα, μέρος του κορμού του και τμήμα της κεφαλής του ίππου. Η κλίση της κεφαλής του ίππου προς τα κάτω αποδίδει την ένταση και τη δυναμική του καλπασμού, ενισχύοντας την αίσθηση της κίνησης και της ταχύτητας.

Ενας Κένταυρος στο Βίρτσμπουργκ

Μία ακόμη κεφαλή Κενταύρου, από την πέμπτη μετόπη της νότιας πλευράς του Παρθενώνα, βρίσκεται «εξόριστη» στο Πανεπιστήμιο του Βίρτσμπουργκ, στο βόρειο άκρο της Βαυαρίας, όπου φιλοξενείται το Μουσείο Μάρτιν φον Βάγκνερ. Το όνομα δεν είναι τυχαίο, καθώς ο τελευταίος ήταν ο μυστικοσύμβουλος του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α’ (πατέρα του Οθωνα της Ελλάδας). Αυτός φέρεται να απέκτησε το επίμαχο γλυπτό και αργότερα δώρισε τη συλλογή του στο πανεπιστήμιο. Σημειώνεται ότι επί γερμανικού εδάφους, και συγκεκριμένα στις συλλογές της Γλυπτοθήκης του Μονάχου, έχει εντοπιστεί θραύσμα από τη δυτική ζωφόρο.

Η Υδρία του Μειδία στο Βρετανικό

Η Υδρία του Μειδία είναι ερυθρόμορφο αγγείο του 420 π.Χ., σύγχρονο δηλαδή του Παρθενώνα, με μυθολογικές παραστάσεις του Κάστορα, του Πολυδεύκη και του Ηρακλή. Από το Βρετανικό Μουσείο βγήκε μόλις για πρώτη φορά πέρσι, μετά από 250 χρόνια, ως ένα από τα κεντρικά εκθέματα της έκθεσης «Νοήματα» στο Μουσείο της Ακρόπολης (Δεκέμβριος 2023 – Απρίλιος 2024). Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Παρίσι, όπου παρουσιάστηκε σε έκθεση του Λούβρου. Το αγγείο είχε αγοραστεί από τον βρετανό επιτετραμμένο στη Νάπολη το 1760 και περιήλθε στην κατοχή του Βρετανικού Μουσείου αργότερα.

Αφροδίτη της Ταυρίδας

Βρίσκεται στο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, ανάμεσα στις συνολικά 30.000 ελληνικές αρχαιότητες. Το άγαλμα δημιουργήθηκε τον 3ο ή 2ο αιώνα π.Χ. και μέχρι πρότινος θεωρούνταν αντίγραφο του περίφημου έργου του Πραξιτέλη, της Κνιδίας Αφροδίτης (4ος π.Χ.), η οποία στη διάρκεια της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου φέρεται να αντιγράφηκε περισσότερο από κάθε άλλο γλυπτό. Νεότερες έρευνες, πάντως, υπέδειξαν ότι πρόκειται για αρχαίο ελληνικό έργο. Αποκτήθηκε το 1719 από την αγορά της Ρώμης έναντι 200 ασημένιων νομισμάτων από τον Ποτέμκιν για λογαριασμό του Μεγάλου Πέτρου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News