Τα μοτίβα στις ψηφοφορίες και τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων από το περασμένο έτος υποδηλώνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση οδεύει προς μια πιο εθνοτική, κλειστή και ξενοφοβική κατανόηση της «ευρωπαϊκότητας», η οποία θα μπορούσε τελικά να δυναμιτίσει το ευρωπαϊκό εγχείρημα, σύμφωνα με μια νέα έκθεση.

Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Ιδρύματος (ECF) εντοπίζει τρία βασικά «τυφλά σημεία» σε ολόκληρο το μπλοκ και υποστηρίζει ότι η τομή τους κινδυνεύει να διαβρώσει ή να αλλάξει ριζικά την ουσία της ΕΕ, όπως γράφει o Guardian.

Η έκθεση, την οποία δημοσιεύει κατ’ αποκλειστικότητα ο Guardian, υποστηρίζει ότι η προφανής «λευκότητα» της πολιτικής της ΕΕ, η ισχνή εμπλοκή των νέων με την πολιτική και ο περιορισμένος φιλοευρωπαϊσμός στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα ευρωπαϊκό αίσθημα που θα έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις αρχικές βασικές αξίες της Ενωσης.

«Ο Μάριο Ντράγκι κυριάρχησε στη συζήτηση στις Βρυξέλλες, εστιάζοντας στην ανάγκη αναζωογόνησης της οικονομίας του μπλοκ, η οποία χάνει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα» είπε ο Πάβελ Ζέρκα, συντάκτης της έκθεσης και ανώτερος συνεργάτης της ECFR.

«Αλλά αν η οικονομία είναι η κινητήρια δύναμη της ΕΕ, τότε το “ευρωπαϊκό αίσθημα” θα πρέπει να θεωρείται το καύσιμό της. Και αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή με το ευρωπαϊκό αίσθημα απαιτεί επείγουσα προσοχή, διαφορετικά κινδυνεύουμε να ξεμείνουμε από καύσιμα ή να κινούμαστε με νοθευμένο καύσιμο» συμπλήρωσε.

Ο Ζέρκα ορίζει το «ευρωπαϊκό αίσθημα» ως την αίσθηση τού να ανήκεις σε έναν κοινό χώρο, να μοιράζεσαι ένα κοινό μέλλον και να προσυπογράφεις κοινές αξίες, τις οποίες προσδιορίζει ως την οικουμενικότητα, την ισότητα και την κοσμικότητα. Υποστηρίζει, όμως, ότι αυτές αμφισβητούνται όλο και περισσότερο.

Παρά τον έναν χρόνο πολέμων και εκλογών, η έκθεση –βασισμένη σε ανάλυση δεδομένων και έρευνα κοινωνικών και πολιτικών επιστημόνων σε όλη την Ευρώπη, και μόλις η τρίτη του είδους της– ανέφερε ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά ότι μεγάλος αριθμός πολιτών σχεδόν σε κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ συνεχίζουν να εμπιστεύονται την Ενωση, είναι αισιόδοξοι για το μέλλον της και αισθάνονται δεμένοι μαζί της.

Το ισχυρό ευρωπαϊκό αίσθημα αποδεικνύεται επίσης από τη συγκριτικά υψηλή συμμετοχή (51%) στις φετινές εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των 27 εθνικών κυβερνήσεων παραμένει φιλοευρωπαϊκή σε προοπτικές και πολιτικές.

Ωστόσο, στην έκθεση τονίζεται επίσης ότι αυξανόμενος αριθμός πολιτών αισθάνονται «αποκλεισμένοι», «απογοητευμένοι» ή «αδιάφοροι» για την ΕΕ, ιδίως έγχρωμοι και μουσουλμάνοι, άνθρωποι στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και νέοι ψηφοφόροι που θεωρούν, αντίστοιχα, ότι η Ενωση είναι «πολύ λευκή», «υπερβολικά Δυτική» ή «πολύ παλιακή».

Οι έγχρωμοι Ευρωπαίοι έχουν εκτεθεί σε ένα τεράστιο κύμα ξενοφοβικών αφηγημάτων μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, επισημαίνει η έκθεση, με τους μουσουλμάνους να νιώθουν συχνά αποξενωμένοι λόγω της υποστήριξης πολλών κυβερνήσεων προς το Ισραήλ.

Οι πρωτιές ακροδεξιών κομμάτων στις ευρωπαϊκές εκλογές στη Γαλλία, στην Ιταλία, στο Βέλγιο, στην Αυστρία και στην Ουγγαρία, και οι ισχυρές επιδόσεις τους στην Ολλανδία και στη Γερμανία, είχαν επίσης τροφοδοτήσει μια απότομη αύξηση του αντιμεταναστευτικού λόγου.

Η έκθεση αναφέρεται στη συζήτηση που γίνεται στη Γερμανία για ένα ακροδεξιό σχέδιο απέλασης αιτούντων άσυλο και γερμανών πολιτών ξένης καταγωγής, τη χρήση αντιμουσουλμανικών συνθημάτων από πολιτικούς σχηματισμούς όπως το AfD και η ιταλική Λέγκα, και τη σταδιακή ενσωμάτωση μιας «ξενοφοβικής κοσμοθεωρίας».

Σημειώνει επίσης την «περιορισμένη ποικιλομορφία εντός των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων», καθώς μόλις το 3% των ευρωβουλευτών προέρχονται από φυλετικές και εθνοτικές μειονότητες, έναντι 10% στον γενικό πληθυσμό της ΕΕ, και ότι πολλές χώρες απέτυχαν να συμπεριλάβουν υποψήφιους που δεν ήταν λευκοί.

«Η “λευκότητα” του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έρχεται σε αντίθεση με τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα ποδοσφαίρου, τους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες ή τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision», παρά τις αντιδράσεις της Ακροδεξιάς εναντίον, για παράδειγμα, της τραγουδίστριας Αγια Νακαμούρα, έγραψε ο Ζέρκα.

Ο χλιαρός φιλοευρωπαϊσμός στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη συνιστά επίσης ένα αυξανόμενο ανησυχητικό δεδομένο, αναφέρει η έκθεση, με τη συμμετοχή των ψηφοφόρων στις ευρωπαϊκές εκλογές να είναι κάτω από το 40% σε επτά από τις 11 χώρες της περιοχής. Αυτό αντικατοπτρίζει έναν «ψυχρό ενθουσιασμό» για την Ευρώπη.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένοι πολίτες από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη είναι απογοητευμένοι με τα πραγματικά οφέλη της ένταξης των χωρών τους στην ΕΕ, ενώ τα εκλογικά αποτελέσματα σε χώρες όπως η Σλοβακία, η Τσεχία και η Κροατία έδειξαν άνοδο του ευρωσκεπτικισμού.

Ομοίως, αν και οι έρευνες δείχνουν σταθερά ότι οι νεότεροι ψηφοφόροι είναι πιο φιλοευρωπαϊστές και ανεκτικοί από τις παλαιότερες γενιές, οι νέοι έδειξαν περιορισμένο ενδιαφέρον για τις ευρωπαϊκές εκλογές, ενώ αρκετοί από όσους ψήφισαν προτίμησαν τη ριζοσπαστική Δεξιά ή Αριστερά.

Το AfD ήρθε οριακά δεύτερο μεταξύ των νεαρών γερμανών ψηφοφόρων στις φετινές ευρωπαϊκές εκλογές, ενώ στην Πολωνία η ριζοσπαστική Δεξιά κέρδισε την ψήφο των νέων με περίπου 30%. Στη Γαλλία το ένα τρίτο των νέων ψήφισε υπέρ του ακροδεξιού συνασπισμού της Λεπέν (RN).

Ο Ζέρκα επισημαίνει ότι αυτό αντικατοπτρίζει την αίσθηση των νέων ότι δεν εκπροσωπούνται από καθιερωμένες πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες συχνά θεωρούνται «παλιακές», και προειδοποίησε ότι η πεποίθηση ότι «δεν έχουν φωνή» πιθανόν να τους οδηγήσει στο να απεμπλακούν ή ακόμα και να απορρίψουν την ΕΕ.

Η έκθεση, με τίτλο «Welcome to Barbieland» –μια αναφορά στην ανακάλυψη της Μπάρμπι ότι το σπίτι της δεν είναι η ουτοπία που νόμιζε πως ήταν– καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η βασική απειλή για το ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι η ολίσθηση προς μια «εθνοτική» αντίληψη περί ευρωπαϊκότητας, στην οποία η ξενοφοβία ανθίζει ανεξέλεγκτα «στη γλώσσα, στις πολιτικές και στις προοπτικές της ΕΕ».

Ο Ζέρκα είπε ότι για να αντιμετωπίσουν την πρόκληση, τα κόμματα πρέπει να διαφοροποιήσουν επειγόντως τη βάση των ψηφοφόρων και τα μέλη τους. Οι χώρες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Αυστρίας, του Βελγίου και της Γερμανίας, μειώνοντας την ηλικία ψήφου, ενώ οι πολιτικοί οφείλουν να συζητήσουν πολύ περισσότερο με τους νέους πολίτες.

Οι φιλοευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει «να αντισταθούν στον πειρασμό να παραμείνουν σιωπηλοί στα θέματα μετανάστευσης και διαφορετικότητας, μόνο και μόνο για να αποκομίσουν βραχυπρόθεσμο εκλογικό κέρδος», πρέπει να μιλήσουν για την ξενοφοβία και να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους ότι ορισμένες συμπεριφορές μπορεί να υπονομεύσουν την κοινωνική ειρήνη.

Η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει την ταυτότητά της, εξηγώντας ότι είναι μια «δύναμη για θετική αλλαγή» και ανταποκρινόμενη σε ζητήματα όπως η οικονομία, η ασφάλεια, η κλιματική αλλαγή, αλλά και οι ανησυχίες σχετικά με τη μετανάστευση, υποστήριξε ο Ζέρκα.

Εάν ένας αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ ούτε τους εκπροσωπεί ούτε αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες και τις αξίες τους, το αίσθημα της ΕΕ θα μπορούσε να καταρρεύσει εντελώς, προειδοποίησε. Εναλλακτικά, θα μπορούσε «να ανθίσει, αλλά σε μια κλειστή, ξενοφοβική μορφή».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News