Η συζήτηση για την απαγόρευση των smartphones στα σχολεία έχει φουντώσει στην Ελλάδα –με αφορμή και την πρόσφατη εξαγγελία «το κινητό στην τσάντα» του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη– αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Οι απόψεις διίστανται, αλλά σε πρακτικό επίπεδο, αυτό που δείχνει να επικρατεί ως τάση είναι οι οδηγίες των χωρών και των τοπικών κυβερνήσεων να μένουν τα κινητά τηλέφωνα εκτός σχολικών τάξεων. 

Τα παιδιά ξεκινούν την ημέρα τους στο Bogaerts International School κοντά στις Βρυξέλλες βάζοντας τα smartphone τους σε ένα ντουλάπι. «Αν τους πιάσουμε με ένα τηλέφωνο, το κατάσχουμε και το δίνουμε πίσω στο τέλος της ημέρας», εξήγησε στο Politico ο διευθυντής του σχολείου, Ντέιβιντ Μπόγκαρτς. 

Εκατοντάδες σχολεία στις Βρυξέλλες και στη νότια περιοχή της Βαλονίας του Βελγίου πρόκειται να ακολουθήσουν το παράδειγμα του συγκεκριμένου σχολείου. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η νέα κυβέρνηση της γαλλόφωνης κοινότητας ανακοίνωσε σχέδια για την απαγόρευση των smartphones στα δημοτικά σχολεία και τα τρία πρώτα χρόνια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Πολλά σχολεία, ωστόσο, δεν περιμένουν καν να κατοχυρωθεί νομικά η απαγόρευση και την εφαρμόζουν ήδη. 

Η τάση δεν επικρατεί μόνο στο Βέλγιο: η Ολλανδία έχει ήδη απαγορεύσει τις συσκευές στα σχολεία, ενώ και οι υπουργοί Παιδείας στη Γαλλία και την Ιρλανδία δήλωσαν την περασμένη εβδομάδα ότι εξετάζουν επίσης την επιβολή του ίδιου μέτρου.

Η απαγόρευση των smartphones στην τάξη φαίνεται μια εύκολη λύση εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών ότι οι συσκευές αυτές αποτελούν αιτία διάσπασης της προσοχής των παιδιών και hotspot για διαδικτυακό εκφοβισμό.

Η επίδραση του υπερβολικού χρόνου έκθεσης στις οθόνες στην ψυχική υγεία των παιδιών έχει μπει για τα καλά στην πολιτική ατζέντα. Αναφέρθηκε ακόμη και από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο πρόγραμμά της για την επόμενη θητεία της.

«Τα παιδικά και τα εφηβικά χρόνια είναι κρίσιμα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και της προσωπικότητας και είναι επίσης περίοδοι ευπάθειας σε βλάβες από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τον υπερβολικό χρόνο έκθεσης των ατόμων στις οθόνες», έγραψε.

Τα σχολεία είναι πλέον το κύριο πεδίο αυτής της σύγκρουσης, με τους δασκάλους και τους διευθυντές να παρατηρούν όλο και περισσότερες εφαρμογές που αποσπούν την προσοχή των μαθητών από τα μαθήματα. Κάποιες, όπως το TikTok, είναι γνωστές.

Σύμφωνα με τον Μπόγκαρτς, το Snapchat, το οποίο διαθέτει λειτουργία ανταλλαγής μηνυμάτων, είναι επίσης πολύ δημοφιλές ανάμεσα στους εφήβους. Μια σχετικά νέα εφαρμογή είναι το TenTen, που μετατρέπεται σε ζωντανό walkie-talkie, το οποίο βοηθά τους μαθητές να συνομιλούν με φίλους τους σε άλλη τάξη.

Συρρίκνωση της προσοχής

Εφαρμογές σαν αυτές αναγκάζουν τα σχολεία να σκεφτούν «πώς να αποφύγουν τις καταχρήσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ομαλή λειτουργία των μαθημάτων», είπε η Ζεραλντίν Καμπς, εκπρόσωπος της γαλλόφωνης σχολικής ομοσπονδίας Wallonie-Bruxelles Enseignement (WBE).

Η σχολική ομοσπονδία έχει μια απόλυτη απάντηση: την πλήρη απαγόρευση των smartphones στα σχολεία.

Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι απαγορεύσεις επιβάλλονται επειδή προηγούμενες, λιγότερο δρακόντειες προσπάθειες ρύθμισης της χρήσης smartphones εντός των τάξεων, απέτυχαν.

«Υπήρξε η θεωρία ότι τα smartphones είναι μέρος της ζωής των παιδιών και θα μπορούσαν να έχουν θέση στα σχολεία, αρκεί να μάθουμε στα παιδιά πώς να το διαχειρίζονται», είπε στο Politicο ο Λίβεν Ντε Μάρεζ, καθηγητής στα Μέσα, την Τεχνολογία και την Καινοτομία στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης.

Ωστόσο, οι δάσκαλοι δυσκολεύτηκαν πολύ να επιβάλουν τους κανόνες, καθώς η παρόρμηση των μαθητών να χρησιμοποιούν smartphones ήταν πολύ ισχυρή.

Η πλήρης απαγόρευση έχει το πλεονέκτημα της σαφήνειας: «Θα φέρει ειρήνη στα σχολεία. Δεν θα υπάρχει εκφοβισμός στον κυβερνοχώρο, οι δάσκαλοι δεν θα μαγνητοσκοπούνται, το εύρος της προσοχής θα ελέγχεται», είπε ο Μάρεζ.

Αλλά η οριζόντια απαγόρευση έχει επίσης ένα μειονέκτημα, υποστήριξε, επειδή δεν διδάσκει στα παιδιά πώς ασχολούνται με smartphones μεταξύ των κρίσιμων ηλικιών 12 και 18, όταν διαμορφώνεται το τμήμα του εγκεφάλου που διαχειρίζεται την εστίαση και την προσοχή.

♦ Διαβάστε: Είναι η λύση τα σχολεία χωρίς κινητά;

Κάποιοι θεωρούν ότι οι εφαρμογές των smartphones θα μπορούσαν ακόμη και να διδάξουν στα παιδιά πώς να έχουν υγιή σχέση με τις συσκευές τους.

«Υπάρχουν συγκεκριμένες εφαρμογές μέσα στο smartphone για να ελέγξετε ποιες εφαρμογές χρησιμοποιούνται εντατικά, ή πόση ώρα είστε συνδεδεμένοι», είπε στο Politico ο Μάικλ Βάλρεϊβ, καθηγητής επικοινωνιακών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας.

Υποστήριξε ότι θα μπορούσαν να γίνουν συζητήσεις στην τάξη για το πώς οι τεχνικές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να κρατήσουν τους ανθρώπους κολλημένους στα τηλέφωνά τους.

Σε πολλά σχολεία, οι μαθητές χρησιμοποιούν ήδη φορητούς υπολογιστές κατά τη διάρκεια του μαθήματος, κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει τα παιδιά να πλοηγηθούν στον ψηφιακό κόσμο χωρίς μακροχρόνια έκθεση σε smartphones.

«Χρειάζονται το τηλέφωνο αν έχουν υπολογιστές; Οχι, καθόλου», κατέληξε ο Μπόγκαρτς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News