Είναι ήδη μυθιστορηματικό –τολστοϊκό κατά μία έννοια– το να ξεκινάς έναν πόλεμο σήμερα εισβάλλοντας σε μια χώρα που θέλει να επιλέξει το μέλλον της. Αλλά πλησιάζει το γκραν κινιόλ, το γκροτέσκο και τον σουρεαλισμό. Ενίοτε, μάλιστα, γυρίζει μπούμερανγκ, όπως δείχνει η πρόσφατη αντεπίθεση της Ουκρανίας στην περιοχή του Κουρσκ. Σαν εκείνες τις σκηνές των μυθιστορημάτων με τη μεγάλη ανατροπή. Αλλά πριν ο Πούτιν μεταφέρει το γκροτέσκο στην πραγματικότητα, είχε γίνει ο ίδιος μυθιστορηματικός χαρακτήρας.

Χάρη στη φαντασία του 51χρονου ελβετοϊταλού συγγραφέα Τζουλιάνο ντα Εμπολι, ο οποίος σπούδασε Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες, διετέλεσε αντιδήμαρχος Πολιτισμού στη Φλωρεντία και πολιτικός σύμβουλος του Ματέο Ρέντσι επί πρωθυπουργίας του δεύτερου. Ο «Μάγος του Κρεμλίνου» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέδρος, μτφ. Τούλα Τόλια) είναι το πρώτο του μυθιστόρημα και σε αυτό κυριαρχεί η παρουσία του Βαντίμ Μπαράνοφ, σκηνοθέτη και τηλεοπτικού παραγωγού, ο οποίος φτάνει να γίνει πολιτικός σύμβουλος του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Αυτός είναι ο «μάγος» του τίτλου και χρησιμοποιεί όλη τη δεξιοτεχνία του για να στηρίξει την επονομασία του «Τσάρου». O ίδιος ο συγγραφέας αποκάλυψε σε συνέντευξή του ότι στήριξε τον χαρακτήρα του στον περιβόητο Βλαντίσλαβ Σουρκόφ, τον μέχρι πρότινος ιδεολογικό καθοδηγητή του ρώσου προέδρου και έναν από τους αρχιτέκτονες του συγκεντρωτικού μοντέλου εξουσίας που ασκεί ο Πούτιν. Διόλου τυχαία, λοιπόν, ο Μπαράνοφ πιστεύει ότι η Δύση ζει την παρακμή της, οι ΗΠΑ θέλουν να «γονατίσουν» τη Ρωσία και οι Ρώσοι προτιμούν τους «πατερούληδες» που αναλαμβάνουν να χτίσουν τον μύθο της ισχυρής και απόμακρης χώρας.

Κάποια στιγμή, όμως, ο Μπαράνοφ παραιτείται και τα ίχνη του χάνονται. Μέχρι τη νύχτα που αποφασίζει να διηγηθεί την ιστορία του στον αφηγητή του μυθιστορήματος. Ο τελευταίος, μάλιστα, ξεκινάει την εξιστόρηση με μια οικεία στους έλληνες αναγνώστες λεπτομέρεια: «Αλλοι διαβεβαίωναν ότι είχε αποσυρθεί σε ένα μοναστήρι του Αθω για να προσευχηθεί ανάμεσα στις πέτρες και στις σαύρες, άλλοι ότι τον είχαν δει σε μια βίλα του Σοτογκράντε».

Στην αφήγηση του σύγχρονου Ρασπούτιν η σύγχρονη ολιγαρχία της Ρωσίας συναντά την ιστορία των τσάρων, την κομμουνιστική κυριαρχία και την περίοδο μετά την πτώση της πρώην ΕΣΣΔ. Και είναι σαν να μην πέρασε μια μέρα: «Το μόνο που μετράει στη Ρωσία είναι τα προνόμια, η εγγύτητα με την εξουσία. Ολα τα άλλα είναι δευτερεύοντα» λέει ο Μπαράνοφ. «Ετσι ήταν επί τσάρου, και στα κομμουνιστικά χρόνια ακόμη περισσότερο. Το σοβιετικό σύστημα ήταν βασισμένο στο καθεστώς. Το χρήμα δεν μετρούσε».

Πώς μπορεί, όμως, να μοιάζει ο Πούτιν ως μυθιστορηματικός χαρακτήρας; Πρέπει να φανταστούμε κάτι που θυμίζει Νταρθ Βέιντερ ή Βόλντεμορτ; Μπα, στην πρώτη εμφάνισή του –στα γραφεία των Μυστικών Υπηρεσιών– θυμίζει μάλλον δημόσιο υπαλληλάκο. «Μας οδήγησαν σε ένα γραφείο που θα μπορούσε να είναι ο χώρος εργασίας ενός προϊσταμένου του υπουργείου Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Ο κάτοχός του, ένας χλομός ξανθός άντρας με ξεπλυμένα χαρακτηριστικά και μπεζ ακρυλικό κοστούμι, είχε ύφος δημοσίου υπαλλήλου, με ένα αδιόρατο ίχνος σαρκασμού… Εκείνη την εποχή ο Τσάρος δεν ήταν ακόμα ο Τσάρος: οι κινήσεις του δεν απέπνεαν την άκαμπτη αυταρχικότητα που απέκτησαν στη συνέχεια και, παρότι στο βλέμμα του διέκρινες ήδη αυτή τη μεταλλική λάμψη που μας είναι γνωστή σήμερα, τότε ήταν κατά κάποιο τρόπο καλυμμένη από τη συνειδητή προσπάθειά του να την κρατήσει υπό έλεγχο».

Σύμφωνα με μία άλλη εύστοχη παρατήρηση, ανήκει στην κάστα των μεγάλων ηθοποιών: «Στον ηθοποιό που σκηνοθετεί ο ίδιος τον εαυτό του, που δεν έχει ανάγκη να παίξει, γιατί έχει μπει τόσο πολύ στο πετσί του ρόλου, που η υπόθεση του έργου έχει γίνει η δική του ιστορία, κυλά στις φλέβες του». Αφήστε που έχει τον λαό με το μέρος του. «Δύο πράγματα απαιτούν οι Ρώσοι από το κράτος: εσωτερική τάξη και εξωτερική ισχύ». Αυτό δηλώνει ο φανταστικός Πούτιν.

Οταν ο συγγραφέας παρέδιδε το χειρόγραφο του βιβλίου στον εκδοτικό οίκο Gallimard, πριν από τη ρωσική εισβολή, δεν είχε υψηλές προσδοκίες. Και όμως, το 2022 ο «Μάγος του Κρεμλίνου» ήταν το πέμπτο βιβλίο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στη Γαλλία (430.000). Κέρδισε μάλιστα το Μεγάλο Βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας, ενώ έχασε το Γκονκούρ για μόλις μία μόλις ψήφο στη μαραθώνια ψηφοφορία των 14 γύρων.

Κατά τα άλλα, καταγράφοντας τις εσωτερικές λειτουργίες της κυβέρνησης Πούτιν, ο αφηγητής διασταυρώνεται με πραγματικούς παράγοντες του Κρεμλίνου, όπως ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο ιδρυτής και αρχηγός της διαβόητης μισθοφορικής Ομάδας Βάγκνερ, με τον οποίο στήνει διάφορες «φάρμες τρολ» για τη διάδοση της παραπληροφόρησης στη Δύση.

Αλλά να που η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία: ο Πριγκόζιν, ως γνωστόν, οργάνωσε ένα αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Πούτιν τον Ιούνιο του 2023 και τον Αύγουστο βρέθηκε νεκρός ύστερα από συντριβή του αεροσκάφους στο οποίο επέβαινε. Αυτό ποιος συγγραφέας θα μπορούσε να το φανταστεί;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News