Μια πολύ ιδιαίτερη δίκη ξεκίνησε στην Καλιφόρνια, μια δίκη ιστορικής αλλά και πολιτικής σημασίας, καθώς αντικείμενό της είναι τα προσωπικά ημερολόγια ενός κορυφαίου κινέζου αξιωματούχου, ο οποίος υπήρξε και προσωπικός γραμματέας του Μάο. Ο ίδιος παραχώρησε, πριν πεθάνει, τα χειρόγραφά του στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, αλλά η κινεζική κυβέρνηση τα ζητάει πίσω.

Τα ημερολόγια ανήκαν στον Λι Ρούι, πρώην γραμματέα του ιδρυτή της κομμουνιστικής Κίνας, Μάο Τσε Τουνγκ. Μετά τον θάνατο του Λι, το 2019, η χήρα του μήνυσε –όπως γράφει το BBC– το Στάνφορντ ζητώντας να επιστραφούν τα έγγραφα στο Πεκίνο, καθώς ισχυρίζεται ότι της ανήκουν. Το Στάνφορντ απαντά ότι ο Λι, ο οποίος ήταν επικριτής της κινεζικής κυβέρνησης, δώρισε τα χειρόγραφά του στο πανεπιστήμιο καθώς φοβόταν ότι θα καταστραφούν από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Τα ημερολόγια, τα οποία γράφτηκαν μεταξύ 1935 και 2018, καλύπτουν μεγάλο μέρος της ιστορίας του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ). Σε αυτές τις οκτώ ταραχώδεις δεκαετίες, η Κίνα βγήκε από την απομόνωση για να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες της παγκόσμιας οικονομίας.

«Εάν τα ημερολόγια επιστρέψουν στην Κίνα, θα απαγορευτούν. Η Κίνα δεν έχει καλό ιστορικό στο να επιτρέπει την κριτική των ηγετών της», είπε ο Μαρκ Λίτβακ, ένας από τους δικηγόρους του Στάνφορντ, στο BBC πριν από την έναρξη της δίκης.

Εξέχουσα προσωπικότητα του ΚΚΚ, γνωστός για τις μεταρρυθμιστικές του απόψεις, ο Λι τράβηξε από τα πρώτα του βήματα την προσοχή του Μάο, που τον έκανε έναν από τους προσωπικούς του γραμματείς στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Αλλά, η θέση ήταν βραχύβια. Οταν ο Λι επέκρινε τις απόψεις του Μάο σε μια πολιτική συνάντηση, εκδιώχθηκε από το κόμμα και πέρασε χρόνια στη φυλακή. Ηταν μεταξύ εκατοντάδων κομματικών στελεχών και δημοσίων προσώπων, συμπεριλαμβανομένων στενών συμμάχων του Μάο, οι οποίοι έπεσαν σε δυσμένεια επειδή κατέκριναν τον ηγέτη.

Ο Λι επέστρεψε στο προσκήνιο μετά τον θάνατο του Μάο, το 1976. Επέβλεπε το υπουργείο υδροηλεκτρικής ενέργειας και ένα τμήμα του ΚΚΚ που επέλεγε αξιωματούχους για βασικές θέσεις. Εντός του κόμματος, ήταν σύμμαχος με την πιο φιλελεύθερη φράξια που υποστήριζε τις μεταρρυθμίσεις.

Μετά τη συνταξιοδότησή του, συνέχισε να ασκεί πιέσεις στο κόμμα για μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, η σκληρή κριτική του προς τους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Σι Τζινπίνγκ -τον οποίο απέρριπτεε ως «χαμηλού μορφωτικού επιπέδου»- έκανε την κυβέρνηση να στραφεί εναντίον του. Τα γραπτά του λογοκρίθηκαν και τα βιβλία του απαγορεύτηκαν στην Κίνα.

Ως παλαιό μέλος του κόμματος, όμως, συνέχιζε να αντιμετωπίζεται με σεβασμό και απολάμβανε προνόμια. Οταν πέθανε, η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του και καθώς περιηγούνταν στα κλιμάκια της εξουσίας, ο Λι κατέγραφε σχολαστικά όσα έβλεπε και ζούσε τόσο στην ιδιωτική του ζωή όσο και στο κόμμα.

Οι καταγραφές του και οι παρατηρήσεις του περιλαμβάνουν την αφήγηση του για τη σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν, την οποία είδε από ένα μπαλκόνι με θέα στην πλατεία και την επισήμανε ως «Black Weekend» (Μαύρο Σαββατοκύριακο) στα αγγλικά στο ημερολόγιό του. Τα επεισόδια της Τιενανμέν είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα που σπάνια συζητείται στην Κίνα.

Η κόρη του, Λι Νανιάνγκ, άρχισε να δωρίζει τα έγγραφά του, συμπεριλαμβανομένων των ημερολογίων, στο Ιδρυμα Χούβερ του Στάνφορντ το 2014, όταν εκείνος ήταν ακόμα ζωντανός. Το 2019, μετά το θάνατό του, η Λι είπε στο BBC Chinese ότι εκπλήρωσε με αυτόν τον τρόπο την επιθυμία του πατέρα της.

Την ίδια χρονιά η χήρα του Λι, Ζανγκ, υπέβαλε μήνυση κατά της θετής κόρης της στην Κίνα.

Η Ζανγκ, η οποία ήταν η δεύτερη σύζυγος του Λι, υποστήριξε ότι ήθελε να αποφασίσει η ίδια, ως νόμιμη κληρονόμος του, ποια από τα έγγραφά του θα δημοσιοποιηθούν και ότι δόθηκαν παράνομα στο Stanford.

Η χήρα του Λι είπε ότι τα ημερολόγια περιείχαν «βαθιά προσωπικές και ιδιωτικές στιγμές» της ζωής της με τον Λι. Καθώς τα ημερολόγια είναι προσβάσιμα από το κοινό στο Στάνφορντ, είπε ότι η εμφάνισή τους της προκάλεσε «προσωπική αμηχανία και συναισθηματική αγωνία».
Δικαστήριο του Πεκίνου αποφάσισε υπέρ της κυρίας Ζανγκ και διέταξε να της παραδοθούν τα ημερολόγια.

Το Στάνφορντ απέρριψε αυτή την απόφαση. Οι δικηγόροι του υποστήριξαν ότι «τα κινεζικά δικαστήρια δεν είναι αμερόληπτα σε πολιτικά φορτισμένες υποθέσεις όπως αυτή» και ότι δεν δόθηκε στο πανεπιστήμιο η ευκαιρία να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Η δίκη που ξεκίνησε στην Καλιφόρνια τη Δευτέρα είναι για μια άλλη αγωγή, που κατατέθηκε από το πανεπιστήμιο κατά της κυρίας Ζανγκ στις ΗΠΑ. Το Στάνφορντ ζητά από το δικαστήριο της Καλιφόρνια να κηρύξει το πανεπιστήμιο ως νόμιμο κάτοχο των ημερολογίων.

Οι δικηγόροι του υποστηρίζουν ότι ο Λι Ρούι ήθελε να δωρίσει τα χαρτιά του στο Στάνφορντ επειδή «καταλάβαινε ότι το καθεστώς θα επιδίωκε να καταστείλει την αφήγηση του για τη σύγχρονη κινεζική ιστορία» και «φοβόταν ότι τα υλικά θα καταστραφούν».

Το Στάνφορντ έχει επιτραπεί να κρατήσει αντίγραφα των ημερολογίων, αλλά υποστηρίζει ότι θα κρατήσει και τα πρωτότυπα έγγραφα, για να συμμορφωθεί με τις επιθυμίες του Λι.

«Ο Λι Ρούι ήθελε τα ημερολόγιά του, συμπεριλαμβανομένων των πρωτοτύπων του, στο Χούβερ», είπε ο Λίτβακ. «Γι’ αυτό βρίσκονται ακόμη στο Χούβερ και παλεύουμε να τα κρατήσουμε στο Χούβερ».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News