Η πρωτεύουσα των Δωδεκανήσων ήταν, φαίνεται, ο τόπος των εφετινών θερινών διακοπών του διευθυντή της Repubblica Μαουρίτσιο Μολινάρι. Αυτό τουλάχιστον δείχνει ένα σχοινοτενές «ταξιδιωτικό κείμενο» που φέρει την υπογραφή του και βρίθει θετικών εντυπώσεων περί «συνύπαρξης αντιθέτων». Το ότι οι ανά τον κόσμο «επώνυμοι δημοσιογράφοι» αδυνατούν να καθίσουν ήσυχοι και χαλαροί ακόμη και στα μπάνια τους είναι ένα δεύτερο συμπέρασμα, επιβεβαιωτικό της εγνωσμένης αλήθειας ότι στο συγκεκριμένο σινάφι το χούι φεύγει με την ψυχή. Βέβαια, το κείμενο είχε πρωτίστως πολιτικό στόχο: θέλησε να δείξει ότι στον σύγχρονο «παγκοσμιοποιημένο» κόσμο είναι γενικώς εφικτό και ωφέλιμο το κράμα των θρησκειών, των αντιλήψεων, των συνηθειών, κ.λπ. Οι αφορμές που έλαβε ο Μολινάρι για το γενικό συμπέρασμά του ήταν, ωστόσο, ειδικές, ειδικότατες, αποκλειστικά τουριστικές. Τις άντλησε από το ξενοδοχείο πολυτελείας όπου προφανώς κατέλυσε και ο ίδιος και είδε Ισραηλινούς και Λιβανέζους, εβραίους, χριστιανούς και μουσουλμάνους, να γλεντούν χωρίς πρόβλημα δίπλα στην πισίνα.

Η Ρόδος χρησιμοποιήθηκε σαν κλασικό παράδειγμα συνύπαρξης στο ρεπορτάζ του, αν και η ιστορία της λέει τα ακριβώς αντίθετα (λόγου χάρη, επί ιταλοκρατίας οι μελανοχίτωνες συμπατριώτες του Μολινάρι είχαν απαγορεύσει τη διδασκαλία των ελληνικών στα σχολεία, την κυκλοφορία ελληνικών εντύπων, κ.ά.). Ο Μολινάρι δεν έγραψε καμία αράδα για τα πεπραγμένα των ιταλών φασιστών, όμως χαρακτήρισε τη Ρόδο «συνοριακή γη [terra di confine στο πρωτότυπο], σε έναν μικρό θαλάσσιο χώρο στο Αιγαίο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, που έχει στα σπλάχνα της την κληρονομιά μιας συνύπαρξης μεταξύ θρησκειών εδραιωμένη σε παραδόσεις, φαγητά και μουσική που αναμειγνύονται και επικαλύπτονται, κάνοντας κάποιον να αντιληφθεί πώς η Μεσόγειος είναι και παραμένει μια μεγάλη ανθρώπινη κοινότητα, παρά την ατελείωτη βία και τους πολέμους που τη διαλύουν». Φυσικά, ούτε ο διακαής πόθος των Δωδεκανησίων για απελευθέρωση των ελληνικών νησιών από τον τουρκικό ζυγό πέρασε στις αράδες του. Ηταν άλλες εποχές τότε… (Εξάλλου το 1912 στα Δωδεκάνησα ζούσαν 131.332 Ελληνες σε σύνολο πληθυσμού 143.482 ατόμων – λεπτομέρειες.) Ακολουθούν αποσπάσματα του κειμένου του Μολινάρι.

«Ο νεαρός διευθυντής ενός μεγάλου ξενοδοχείου στη Ρόδο καλωσόρισε στα εβραϊκά μια ισραηλινή οικογένεια, ενώ πίσω τους, στην ουρά για το check-in, ήταν ένα ζευγάρι Λιβανέζων που μόλις έφθασε από τη Βηρυτό. Καλώς ήρθατε στη Ρόδο, στο ελληνικό νησί στα ανοικτά των τουρκικών ακτών, που ήταν μια συνοριακή γη από την εποχή των Ιπποτών της Μάλτας, η οποία σήμερα είναι μια γωνιά της Ευρώπης σκαρφαλωμένη στη Μέση Ανατολή, όπου εκείνοι που ανταγωνίζονται άγρια μεταξύ Βηρυτού και Ιερουσαλήμ μπορεί να περάσουν τις διακοπές τους σχεδόν παρέα. Η συνύπαρξη μεταξύ εχθρών είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της Μέσης Ανατολής που οι Δυτικοί έχουν τη μεγαλύτερη δυσκολία να κατανοήσουν. Στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ οι Αρμένιοι, οι χριστιανοί, οι εβραίοι και οι μουσουλμάνοι συνυπάρχουν χωρίς να αγαπιούνται, παρά το γεγονός ότι είναι ένα από τα επίκεντρα της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης, όπως ακριβώς συμβαίνει κατά μήκος του δρόμου που διασχίζει τη λιβανέζικη κοιλάδα Μπεκάα όπου συναντώνται σουνιτικά, σιιτικά και χριστιανικά χωριά. Για να ζήσετε από κοντά τη συνύπαρξη μεταξύ εχθρών, πρέπει να μπείτε στην αίθουσα πρωινού του ξενοδοχείου στη Ρόδο.

»Υπάρχει κεντρικός μπουφές με κάθε είδους φαγητό. Υπάρχουν αλμυρά πιάτα με μπέικον, με φέτες χοιρινού και άλλα ‘‘λευκά κρέατα’’. Οι πελάτες, μουσουλμάνοι Λιβανέζοι και Ισραηλινοί, προσεγγίζουν προσεκτικά και αμέσως απομακρύνονται υπακούοντας στους κοινούς γαστρονομικούς κανόνες που απαγορεύουν την κατανάλωση χοιρινού. Ομως οι πιο κοσμικοί από τους Ισραηλινούς το τρώνε, όπως και οι χριστιανοί Λιβανέζοι. Ολοι πίνουν λεμονάδες, μια συνήθεια των ανθρώπων της ερήμου, οι οποίοι γνωρίζουν τη σημασία του να συντηρούνται με νερό, ζάχαρη και λεμόνι. Είναι το πιο υγιεινό και δροσιστικό ποτό. Οταν μπαίνεις στην πισίνα βλέπεις Λιβανέζους χριστιανούς με σταυρικά τατουάζ και μαγιό, άνδρες και γυναίκες, ενώ από τις οικογένειες των Λιβανέζων μουσουλμάνων κάνουν μπάνιο μόνο οι άνδρες και τα αγόρια, αφού οι γυναίκες, σύζυγοι και μητέρες, είναι αραχτές στις ξαπλώστρες, σκεπασμένες με ανοιχτόχρωμα πέπλα, και δεν αγγίζουν ποτέ το νερό. Στην άκρη της πισίνας Ισραηλινοί με κιπά κάνουν ηλιοθεραπεία και νεαρά κορίτσια με αλυσίδες στο λαιμό τους, που θυμίζουν τους ομήρους που συνέλαβε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, λούζονται μαζί με τους Αραβες. Ολοι τους ακούν τι λένε οι άλλες παρέες, όμως αδιαφορούν.

»Ξέρουν ότι υπάρχει ένας εχθρός λίγα εκατοστά μακριά τους, όμως η αδιαφορία είναι το κλειδί της συνύπαρξης. Γύρω στο μεσημέρι είδα δύο νεαρές Ισραηλινές. Η μία εμφανώς αιθιοπικής καταγωγής, η άλλη με γαλακτώδες χρώμα. Αναδύθηκαν από τα νερά της πισίνας ακριβώς μπροστά στις ξαπλώστρες μιας λιβανέζικης οικογένειας που μόλις είχε φτάσει από τη Βηρυτό με πτήση της ΜΕΑ. Ο χριστιανός πατέρας μιλάει με δυνατή φωνή τα αραβικά και είναι αδύνατον να μην τον ακούσεις. Απευθύνεται στους δύο γιους του. Αστειεύονται μεταξύ τους, ενώ οι δύο Ισραηλινές είναι λίγα εκατοστά μακρύτερα. Αυτές μιλούν στα εβραϊκά για τα αγαπημένα τους ναυτικά χόμπι, χωρίς να νοιάζονται για ό,τι τι συμβαίνει γύρω τους. Ετσι όλοι γίνονται πρωταγωνιστές ενός χώρου ελευθερίας με στεγανά διαμερίσματα, ο οποίος τους επιτρέπει να αποσπαστούν από τον πόλεμο πετώντας μόνο μία ώρα μακριά από αυτόν. Η Ρόδος είναι το νησί όπου η κληρονομιά της συνύπαρξης βρίσκεται παντού. Οι οθωμανοί σουλτάνοι καλωσόρισαν τους εβραίους που τράπηκαν σε φυγή μετά την εκδίωξη από την Ισπανία που διατάχθηκε από την Ισαβέλλα το 1492, δημιουργώντας συνύπαρξη μεταξύ μουσουλμάνων και εβραίων.

»Καθισμένος σε μια γωνιά της αρχαίας εβραϊκής συνοικίας που φέρει το τουρκικό όνομα του ψυχρού ανέμου, που είναι ένα από τα πιο δροσερά μέρη μέσα στα τείχη, ο 94χρονος Σαμί Μοντιάνο ο οποίος γλίτωσε από τη φρίκη του Αουσβιτς θυμάται ότι στα νιάτα του ζούσε σε μια πόλη όπου όλοι ζούσαν μαζί με όλους τους άλλους, οι Ιταλοί, οι Ελληνες και οι Τούρκοι, οι εβραίοι, οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι, μιλώντας πολλές γλώσσες σε κάθε οικογένεια, σπουδάζοντας και ζώντας μαζί. Η Ρόδος είναι μια συνοριακή γη, σε έναν μικρό θαλάσσιο χώρο στο Αιγαίο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, που έχει στα σπλάχνα της την κληρονομιά μιας συνύπαρξης μεταξύ θρησκειών εδραιωμένη σε παραδόσεις, φαγητά και μουσική που αναμειγνύονται και επικαλύπτονται, κάνοντας κάποιον να αντιληφθεί πώς η Μεσόγειος είναι και παραμένει μια μεγάλη ανθρώπινη κοινότητα, παρά την ατελείωτη βία και τους πολέμους που τη διαλύουν.

»Είναι όλα κομμάτια της μεσογειακής ζωής. Γι’ αυτό ο μικρόκοσμος της Ρόδου μάς θυμίζει ότι, σήμερα όπως και στο παρελθόν, υπάρχει μια γωνιά της Μεσογείου όπου μπορούν να συνυπάρχουν όσοι μισούν ο ένας τον άλλον. Κολυμπώντας στην ίδια πισίνα και τρώγοντας σουσάμι. Κάνοντας τη δυναμική της ζωής να κυριαρχήσει, να κατακτήσει και να απολαύσει κάθε στιγμή ηρεμίας, γνωρίζοντας ότι ο επόμενος πόλεμος αργά ή γρήγορα έρχεται».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News