Η στιγμή που ο Τζέσε Οουενς ξεπερνούσε τα οκτώ μέτρα και εξασφάλιζε το χρυσό στο άλμα εις μήκος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο ναζιστικό τότε Βερολίνο ήταν από μόνη της ιστορική. Αλλά απέκτησε και πολιτική χροιά όταν ο Λουζ Λονγκ –ο μεγαλύτερος αντίπαλός του– πήδηξε στο σκάμμα στο Βερολίνο για να τον αγκαλιάσει και να τον συγχαρεί.

Λίγη ώρα αργότερα, σε μια εντυπωσιακή αντίφαση με τη ρατσιστική αντίληψη της ναζιστικής Γερμανίας, και δεκαετίες πριν το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα πυροδοτήσει ριζικές αλλαγές στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι δυο αθλητές έκαναν μαζί τον γύρο του θριάμβου μέσα στο στάδιο. Οι περισσότεροι θεατές χειροκροτούσαν – όχι όμως και ο Φίρερ, που παρακολουθούσε βλοσυρός από ψηλά.

Ανεβασμένοι στο βάθρο, με τον Λονγκ να τηρεί τον απαιτούμενο ναζιστικό χαιρετισμό και τον Οουενς να στέκεται προσοχή μπροστά στην αστερόεσσα –το σύμβολο μιας χώρας που δεν ήταν ακόμα έτοιμη να τον αποδεχθεί, λόγω του χρώματος της επιδερμίδας του– κανείς από τους δύο δεν γνώριζε τι θα ακολουθούσε στο μέλλον τους. Το BBC κάνει μια αναδρομή στα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτή την ιστορική Ολυμπιακή στιγμή, αλλά και στα επακόλουθά της.

Γεννημένοι και οι δύο το 1913, ο Οουενς και ο Λονγκ βρίσκονταν στο απόγειο των εκατέρωθεν αθλητικών τους επιδόσεων όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι στο Βερολίνο. Αλλά το ταξίδι και η διαδρομή τους μέχρι εκεί ήταν διαμετρικά αντίθετα.

Η ιστορία του Οουενς είναι πιο γνωστή. Εγγονός πρώην σκλάβων και το μικρότερο από τα 10 παιδιά μιας οικογένειας αγροτών από την Αλαμπάμα, ο Τζέσε μάζευε βαμβάκι μαζί με τα υπόλοιπα αδέλφια του, αλλά η αθλητική του ικανότητα έγινε σαφής όταν η οικογένειά του μετακόμισε στο Κλίβελαντ του Οχάιο και γράφτηκε στο σχολείο, σε ηλικία εννέα ετών.

Τον φώναζαν JC (Τζέι Σι), συντομογραφία των δύο ονομάτων του, Τζέιμς και Κλίβελαντ, αλλά όταν ο δάσκαλός του τον άκουσε λάθος, καταχωρήθηκε ως Τζέσε και το όνομα έμεινε. Κέρδισε αθλητική υποτροφία στο πανεπιστήμιο του Οχάιο, όπου υπό την καθοδήγηση του προπονητή Λάρι Σνάιντερ έγινε ένας από τους μεγαλύτερους σπρίντερ στην Ιστορία.

Σε μια συνάντηση στίβου στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν το 1935 ο Οουενς κατέρριψε τρία παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε άλλο ένα –μέσα σε διάστημα μίας ώρας– θέτοντας τον πήχη για το άλμα εις μήκος στα 8 μέτρα και 13 εκατοστά, ρεκόρ που θα παρέμενε επί 25 χρόνια.

Σε αντίθεση με τον αντίπαλό του, ο Λονγκ μεγάλωσε με ανέσεις και προνόμια, γεννημένος σε μια μεσοαστική οικογένεια στη Λειψία. Ο πατέρας του, Καρλ, είχε ένα φαρμακείο στο κέντρο της πόλης, ενώ η μητέρα του, Γιοχάνα, ήταν καθηγήτρια αγγλικών. Καταγόταν από μια αξιοσέβαστη ακαδημαϊκή οικογένεια η οποία περιλάμβανε τον επιστήμονα Τζούστους φον Λίμπιγκ, γνωστό ως «ιδρυτή της οργανικής χημείας».

Ο Καρλ Λούντβιχ Χέρμαν Λονγκ, που έγινε γνωστός με το χαϊδευτικό «Λουζ», μεγάλωσε με τα τέσσερα αδέλφια του στην ύπαιθρο, έξω από την πόλη. Διοργάνωναν οικογενειακά πρωταθλήματα στίβου στον μεγάλο κήπο τους. Εντάχθηκε στο Αθλητικό Κλαμπ Λειψίας το 1928, όπου υπό την καθοδήγηση του προπονητή Γκεόργκ Ρίχτερ ανέπτυξε μια τεχνική χρήσης του αέρα στα άλματά του – σε αντίθεση με τον Οουενς, ο οποίος βασιζόταν σχεδόν αποκλειστικά στην ταχύτητά του.

Η συνεργασία με τον Ρίχτερ αποδείχθηκε καρποφόρα, καθώς ο Λονγκ κατέρριψε το γερμανικό ρεκόρ στο άλμα εις μήκος το 1933 και έγινε πρωταθλητής Γερμανίας σε ηλικία μόλις 20 ετών. Λίγους μήνες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου σημείωσε νέο ευρωπαϊκό ρεκόρ με 7,82 μ.

Καθώς οι δυο τους ανέπτυσσαν τη δυναμική τους εντός στίβου, βρίσκονταν αντιμέτωποι με το πολιτικό σκηνικό που επικρατούσε εκτός του. Στις ΗΠΑ αυξανόταν η πίεση για μποϊκοτάζ των Αγώνων του Βερολίνου μετά από κάποιες αποκαλύψεις σχετικά με τη μεταχείριση των Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς.

Ο Οουενς αρχικά τάχθηκε υπέρ του μποϊκοτάζ λέγοντας, σύμφωνα με πληροφορίες, στην ακτιβιστική Εθνική Ενωση για την Προώθηση των Εγχρώμων (NAACP) ότι «αν υπάρχουν μειονότητες στη Γερμανία που υφίστανται διακρίσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αποσυρθούν».

Τελικά συμφώνησε να συμμετάσχει μετά από εκκλήσεις του προπονητή του και διαβεβαιώσεις της Ολυμπιακής Επιτροπής των ΗΠΑ, η οποία είχε στείλει αντιπροσωπεία στη Γερμανία για να αξιολογήσει τις συνθήκες και να συζητήσει την πολιτική των οικοδεσποτών για τη συμμετοχή εβραίων αθλητών. Προκειμένου να μη χάσουν τη συμμετοχή των ΗΠΑ, οι Ναζί έκαναν υποχωρήσεις και απέσυραν προσωρινά τα αντιεβραϊκά σύμβολα από το Βερολίνο.

Στη Γερμανία οι πολιτικές πιέσεις που ασκούνταν στους αθλητές από το κράτος ολοένα αυξάνονταν. «Οι αθλητές ήταν εκπρόσωποι του γερμανικού Ράιχ, τόσο εντός όσο και εκτός του σταδίου» λέει στο BBC η μοναδική εγγονή του Λουζ, Τζούλια Κέλνερ-Λονγκ. Ο άλτης γνώρισε την καταξίωση στην εθνική ομάδα το 1933 – χρονιά που ο Χίτλερ διορίστηκε καγκελάριος.

Ο Λουζ έβλεπε καθημερινά στις προπονήσεις του ένα πανό που έγραφε: «Αθλητές του στίβου, σκεφθείτε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 – δεν πρέπει να απογοητεύσουμε τον ηγέτη μας Αδόλφο Χίτλερ».

Ο Φίρερ ήταν παρών στο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου όταν οι Οουενς και Λονγκ αγωνίζονταν σε έναν από τους μεγαλύτερους τελικούς του άλματος εις μήκος στην Ιστορία των Αγώνων. Μετά από μάχη άλμα προς άλμα, ο Λονγκ ισοφάρισε στην προτελευταία του προσπάθεια τα 7,87 μ. του Οουενς, προς τέρψιν του γερμανικού κοινού.

Ο Οουενς, όμως, κρατούσε την καλύτερη επίδοσή του για το τέλος. Ετσι, στο προτελευταίο του άλμα σημείωσε 7,94 μ. και πήρε την πρώτη θέση. Το τελευταίο άλμα του Λονγκ, που ακολούθησε, ήταν άκυρο, οπότε περιορίστηκε στο αργυρό μετάλλιο – το πρώτο στο άλμα εις μήκος στην Ιστορία της Γερμανίας.

Με το χρυσό εξασφαλισμένο, ο Οουενς έγραψε εκ νέου ιστορία, με το τελευταίο του άλμα να «πετάει» στα 8,06 μ. – Ολυμπιακό ρεκόρ που παρέμεινε ακατάρριπτο για 24 χρόνια. Αφήνοντας στην άκρη τη δική του απογοήτευση, ο Λονγκ πήδηξε ενστικτωδώς στο σκάμμα για να συγχαρεί τον αντίπαλό του.

Σε αυτή την ιστορική στιγμή, αγκαλιασμένοι μπροστά σε περισσότερους από 100.000 θεατούς που τους επευφημούσαν, ο Οουενς ψιθύρισε στο αυτί του Λονγκ: «Με ανάγκασες να δώσω τον καλύτερό μου εαυτό». Στη διάρκεια του αγώνα τους οι δυο τους είχαν σπάσει το προηγούμενο Ολυμπιακό ρεκόρ πέντε φορές.

Η παρορμητική αντίδραση του Λονγκ τράβηξε την προσοχή των γερμανικών Αρχών. Λίγο μετά το τέλος των Αγώνων η μητέρα του σημείωσε στο ημερολόγιό της μια προειδοποίηση του Ρούντολφ Ες, τότε αναπληρωτή Φίρερ του Ναζιστικού Κόμματος. Η Γιοχάνα έγραψε: «Ο γιός μου έλαβε εντολή από την ανώτατη Αρχή της χώρας να μην τολμήσει να αγκαλιάσει ξανά μαύρο άτομο». Το καθεστώς θεωρούσε τον Λονγκ «μη φυλετικά συνειδητοποιημένο» αθλητή…

Η αγκαλιά εξόργισε τους Ναζί, καθώς ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με το ιδεοληπτικό τους προπαγανδιστικό αφήγημα περί φυλετικής ανωτερότητας. Ομως η φιλία του Οουενς με τον Λονγκ αποδείχτηκε μια από τις πιο μακροχρόνιες στην Ολυμπιακή Ιστορία. Μια φιλία που επεκτείνεται πλέον και στους απογόνους τους.

Οι δυο τους δεν αγωνίστηκαν ποτέ ξανά ως αντίπαλοι. Ο Οουενς κέρδισε άλλα τρία χρυσά μετάλλια στο Βερολίνο (100 μ., 200 μ., 4×100 μ.), αλλά ακολούθως αρνήθηκε να συμμετάσχει σε μια συνάντηση στη Σουηδία μετά τους Ολυμπιακούς, εξοργίζοντας τις αμερικανικές αθλητικές αρχές, οι οποίες τον απέκλεισαν, βάζοντας ουσιαστικά τέλος στην καριέρα του.

Στο τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου ο Λονγκ ήταν ασημένιος Ολυμπιονίκης και κάτοχος του ευρωπαϊκού ρεκόρ στο άλμα εις μήκος. Την επόμενη χρονιά βελτίωσε την επίδοσή του σε 7,90 μ. – με το ρεκόρ αυτό να μένει ακατάρριπτο μέχρι το 1956. Η συμπεριφορά του στο σκάμμα του Βερολίνου επέφερε την παρακολούθησή του από τους Ναζί, αναγκάζοντάς τον να διατηρεί χαμηλότερο προφίλ.

Ο Λονγκ δεν αγωνίστηκε ξανά μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιλέγοντας να αφοσιωθεί στη νέα του καριέρα ως δικηγόρος. Ο αδελφός του, Χάινριχ, έχασε τη ζωή του στις μάχες. Ο αθλητής παντρεύτηκε, έκανε οικογένεια και προς το τέλος του πολέμου αναγκάστηκε να καταταγεί, οπότε το 1943 εστάλη ως αλεξιπτωτιστής στη Σικελία.

Οι συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στο νησί στις 10 Ιουλίου 1943, ως μέρος μιας επιχείρησης για την απελευθέρωση της Ιταλίας. Τέσσερις μέρες αργότερα, ο Λονγκ χτυπήθηκε στο πόδι του από θραύσματα, καθώς οι γερμανικές δυνάμεις υποχωρούσαν, και αιμορράγησε μέχρι θανάτου.

Ο Οουενς επέλεξε να μην καταταγεί στον αμερικανικό στρατό μετά τον αποκλεισμό του από την αθλητική ομοσπονδία. Οταν τα χρήματα από τις εμπορικές συμφωνίες μετά την Ολυμπιακή επιτυχία του στέρεψαν, αναγκάστηκε να καταφύγει σε ιδιωτικούς αγώνες σπριντ για να κερδίζει χρηματικά έπαθλα – άφηνε τους αντιπάλους του να προηγηθούν 15 με 25 μέτρα πριν εκείνος ξεκινήσει, και τους προσπερνούσε στο φινάλε της κούρσας. Πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα το 1980.

Με τα χρόνια, οι οικογένειες Λονγκ και Οουενς διατήρησαν τις φιλικές επαφές των προγόνων τους. Η εγγονή του Λονγκ, Τζούλια Κέλνερ-Λονγκ, μαζί με την Τζίνα, τη μία από τις τρεις εγγονές του Οουενς, άναψαν μαζί την Ολυμπιακή φλόγα σε μια ειδική τελετή στο στάδιο του Βερολίνου το 2004.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News