Πριν από διακόσια χρόνια, συγκεκριμένα την 7η Μαΐου του 1824, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Βιέννη η 9η Συμφωνία του Μπετόβεν, μια από τις πιο αριστουργηματικές συνθέσεις στην ανθρώπινη ιστορία, όχι μόνο για την ποιότητα της μουσικής αλλά και για το ιδανικό της περιεχόμενο, για το μήνυμα υπέρ της αδελφοσύνης μεταξύ των ανθρώπων που έστειλε ο κορυφαίος γερμανός συνθέτης στους συγχρόνους του και σε όλους όσοι επρόκειτο να ακολουθήσουν στο μέλλον.

Το 1824 ο Μπετόβεν ήταν 54 ετών ενώ έπειτα από μόλις μια τριετία θα εγκατέλειπε τα εγκόσμια. Η κώφωση δεν ήταν το μοναδικό ζήτημα που τον ταλαιπωρούσε, η υγεία του ήταν ιδιαίτερα κλονισμένη ενώ αντιμετώπιζε και ψυχολογικά προβλήματα, βρισκόταν σε άσχημη συναισθηματική κατάσταση, δυσκολευόταν πολύ να αναπτύξει νέες σχέσεις.

«Παρά όλα αυτά τόλμησε να ολοκληρώσει το συμφωνικό του ταξίδι με μια Ωδή αφιερωμένη σε τίποτα λιγότερο από τη Χαρά (An die Freude), κάνοντας δικούς του στίχους του μεγάλου ρομαντικού ποιητή Φρίντριχ Σίλερ, προσθέτοντας την ανθρώπινη φωνή στο τελευταίο μέρος, ώστε οι λέξεις να καταστήσουν οριστικά ξεκάθαρα τα συναισθήματά του και τα ιδανικά του», γράφει σε άρθρο του στην La Repubblica ο δημοσιογράφος και συγγραφέας (και πρώην ευρωβουλευτής) Κοράντο Αούτζας.

«Αυτό που με συγκινεί σε αυτό το μνημείο που είναι η Ενάτη Συμφωνία είναι η ανθρώπινη διάσταση. Αφήνοντας κατά μέρος τις τεχνικές παρατηρήσεις όσον αφορά τη μουσική, με εντυπωσιάζει ένας άνθρωπος του οποίου η καρδιά ξεχείλιζε από αγάπη. Εβαλε την χορωδία να τραγουδά “Alle Menschen werden Brüder” – όλοι οι άνθρωποι θα είναι αδέλφια. Και στη συνέχεια στο φινάλε “Seid umschlungen, Millionen! Diesen Kuss der ganzen Welt!”, αγκαλιαστείτε πλήθη, αυτό το φιλί είναι για όλον τον κόσμο. Το στερεότυπο ενός σκυθρωπού και ευερέθιστου Μπετόβεν εξαφανίζεται μπροστά στο μεγαλείο και την ειλικρίνεια αυτής της ομολογίας», σημείωσε από την πλευρά του ο δεξιοτέχνης αρχιμουσικός Ντανιέλε Γκάτι.

Τα λόγια του διάσημου ιταλού μαέστρου επιβεβαιώνονται εμμέσως από τον ίδιο τον Μπετόβεν, συγκεκριμένα από ένα έγγραφο γνωστό ως η Διαθήκη του Χαϊλίγκενσταντ. Οπως εξηγεί στο άρθρο του ο Κοράντο Αουτζας, στην πραγματικότητα πρόκειται για μια επιστολή γεμάτη παράπονο και απογοήτευση, που έγραψε ο Μπετόβεν για τα αδέλφια του αλλά, τελικά, δεν απέστειλε ποτέ. Βρέθηκε μετά τον θάνατό του στο μυστικό συρτάρι ενός μπουφέ, μαζί με τρεις επιστολές στις οποίες ο συνθέτης εξέφραζε τον έρωτά του για την αθάνατη Αγαπημένη του, μια γυναίκα η ταυτότητα της οποίας δεν αποκαλύφθηκε ποτέ.

Μόλις λίγες αράδες από τη Διαθήκη αποκαλύπτουν έναν Μπετόβεν κυριευμένο από την απελπισία και πιθανώς να ήταν αυτός ο λόγος που η επιστολή έμεινε, τελικά, στο συρτάρι, αντί να αποσταλεί.

«Ω εσείς άνθρωποι που με θεωρείτε ή με χαρακτηρίζετε ως μοχθηρό, δύστροπο ή ακόμα και μισάνθρωπο, πόσο με αδικείτε! Εσείς δεν γνωρίζετε την κρυφή αιτία που με κάνει να φαίνομαι έτσι. Από την παιδική μου ηλικία η καρδιά και η ψυχή μου ήταν ανοιχτές στο λεπτό αίσθημα της καλοσύνης και ήμουν πάντα πρόθυμος να κάνω γενναιόδωρες πράξεις. Λάβετε υπόψη, όμως, ότι εδώ και έξι χρόνια πάσχω από μια σοβαρή ασθένεια, η οποία επιδεινώθηκε λόγω ανίκανων γιατρών…».

Οσον αφορά την αισθηματική ζωή του Μπετόβεν, είχε αρκετούς έρωτες οι οποίοι, όμως, ήταν είτε δραματικοί είτε αποτυχημένοι. Ο Κοράντο Αουτζας αναφέρεται ενδεικτικά στην περίπτωση της 17χρονης (το 1801) κόμισσας Τζουλιέτα Γκουιτσάρντι. Γνωρίστηκαν στην έπαυλη των Μπρούνσβικ, μιας αριστοκρατικής οικογένειας της Βιέννης, όπου ο Μπετόβεν πήγαινε ανά τακτά χρονικά διάστημα για να διδάξει πιάνο στις δύο αδελφές Μπρούνσβικ και, στη συνέχεια, και στην ξαδέρφη τους Τζουλιέτα που μόλις είχε μετακομίσει με τους γονείς της από την Τεργέστη στη Βιέννη.

Για εκείνη ο Μπετόβεν έγραψε σε μία επιστολή του πως «η ζωή μου είναι εκ νέου λίγο πιο ευχάριστη, είμαι έξω και τριγύρω ξανά, ανάμεσα σε ανθρώπους – δύσκολα μπορείς να πιστέψεις πόσο μοναχική, πόσο θλιβερή υπήρξε η ζωή μου αυτά τα δύο τελευταία χρόνια· αυτή η αλλαγή προκλήθηκε από ένα γλυκό, μαγευτικό κορίτσι, που με αγαπάει και που το αγαπώ. Μετά από δύο χρόνια, απολαμβάνω ξανά κάποιες στιγμές ευδαιμονίας και είναι η πρώτη φορά που νιώθω ότι ο γάμος θα μπορούσε να με κάνει ευτυχισμένο, αλλά δυστυχώς δεν είναι της τάξης μου» και, όντως, ο 30χρονος Μπετόβεν ήταν ένας απλός μουσικός ενώ η 17χρονη Τζουλιέτα μια αριστοκράτισσα, η οποία, όμως, επίσης έτρεφε αισθήματα για τον δάσκαλό της.

«Θα ήθελα πολύ να απαλλαγώ από τον αρραβωνιαστικό μου, τον Γκάλενμπεργκ, και να παντρευτώ αυτόν τον άσχημο μα τόσο συμπαθητικό Μπετόβεν, εάν δεν έπρεπε να πέσω τόσο χαμηλά», έγραψε σε μία φίλη της, πριν παντρευτεί, τελικά, τον εν λόγω κόμη Γκάλενμπεργκ, ο οποίος ήταν επίσης συνθέτης, πολύ κατώτερος από τον Μπετόβεν φυσικά. Στον ανεκπλήρωτο, αυτόν, έρωτά του, ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν αφιέρωσε το 1802 την Σονάτα του Σεληνόφωτος (Σονάτα για πιάνο Νο. 14).

Το πλήγμα της εν λόγω απόρριψης υπήρξε δυσβάσταχτο για τον νεαρό συνθέτη, όμως, στη διαμόρφωσή του χαρακτήρα του δεν έπαιξαν ρόλο μόνον οι ερωτικές αποτυχίες αλλά και τα δύσκολα παιδικά χρόνια που πέρασε ο Μπετόβεν λόγω του πατέρα του. Ο Γιόχαν βαν Μπετόβεν ήταν μουσικός, δάσκαλος μουσικής καθώς και τενόρος, κάποια στιγμή, όμως, κατέληξε να είναι αλκοολικός, με αποτέλεσμα ενίοτε να αντιμετωπίζει με υπερβολική αυστηρότητα τον ταλαντούχο γιο του, από τον οποίο είχε ολοένα περισσότερες απαιτήσεις, επιδιώκοντας, έτσι, να καλύψει τις δικές του αδυναμίες και ελλείψεις.

«Σε ηλικία 22 ετών ο Μπετόβεν μετακόμισε από τη Βόννη στη Βιέννη. Επρεπε να αναπτύξει μόνος του κάποιες φιλίες, να εξασφαλίσει αναθέσεις, να κερδίσει τα προς το ζην, δηλαδή να ξεκινήσει καριέρα. Ολες ήταν πολύ δύσκολες δοκιμασίες ενώ η υγεία του ήταν φθίνουσα», ανέφερε σχετικά ο μαέστρος Γκάτι, προσθέτοντας πως «αυτό καθιστά ηρωική την ανεξάντλητη ικανότητά του για αγάπη», προϊόν της οποίας υπήρξε η αριστουργηματική Ενάτη Συμφωνία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News