Η δημογραφική ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Το ΠΑΣΟΚ επιτυγχάνει τις καλύτερες επιδόσεις του στις ηλικίες άνω των 45 ετών και κυρίως στους συνταξιούχους. Αν θέλαμε να κάνουμε μια αλχημεία με τους αριθμούς, θα περιγράφαμε τον χαρακτηριστικό ψηφοφόρο του ΠΑΣΟΚ ως συνταξιούχο αγρότισσα που τώρα κάνει τη νοικοκυρά.

Δεν το λες και δυναμικό κοινό. Αν μάλιστα δεν αλλάξει απολύτως τίποτα, έτσι και τοποθετήσουμε το προσδόκιμο ζωής δίπλα στο ποσοστά του κινήματος, μπορούμε να υπολογίσουμε πότε θα χαθεί ο τελευταίος πασόκος. Και δυστυχώς στον Παράδεισο δεν ψηφίζουν. Στο κόμμα, βέβαια, προτιμούν να εστιάζουν στις καλές επιδόσεις στην περιφέρεια, εν αντιθέσει με την καχεξία στα αστικά κέντρα. Αυτό το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο από όσο δείχνει. Διότι είναι οι πόλεις που τροφοδοτούν την κοινωνία με δυναμισμό, με νέες τάσεις και αιμοδοτούν με καινούργιες ιδέες την εξέλιξη των πραγμάτων. Η περιφέρεια είναι πιο παραδοσιακή. Γι’ αυτό και εκεί υπάρχουν άνθρωποι που ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ όπως πληρώνουν τους λογαριασμούς τους. Σταθερά και με πάγια εντολή.

Το ΠΑΣΟΚ έρχεται δεύτερο, μετά τη ΝΔ, στην προσέλκυση των κεντρώων ψηφοφόρων. Και είναι επίσης δεύτερο, πίσω από τον ΣΥΡΙΖΑ, στην προσέλκυση των κεντροαριστερών. Κοινώς, εμφανίζεται ως εναλλακτική λύση για τους ψηφοφόρους των δύο κομμάτων που βρίσκονται από πάνω του. Δεν προσφέρει, δηλαδή, ένα ξεχωριστό, μοναδικό πολιτικό προϊόν. Στα ράφια του έχει θέσεις που έχουν και οι άλλοι στις βιτρίνες τους. Εδώ διακρίνεται μια προβληματική αίσθηση, που ακόμα και αν δεν καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις, πλανάται στην πολιτική ατμόσφαιρα. Οι κεντρώοι που ψηφίζουν Μητσοτάκη (όχι ακριβώς ΝΔ) συχνά επικρίνουν το ΠΑΣΟΚ ως αρκετά αριστερό, λες και ακολουθεί τις πατημασιές του ΣΥΡΙΖΑ. Και οι κεντροαριστεροί κάποιες φορές παραπονιούνται για θέσεις που ταυτίζονται με εκείνες της ΝΔ.

Στα πενήντα του, το ΠΑΣΟΚ, δεν προβάλλει τόσο ως κυβερνητική λύση όσο ως συναισθηματική επιλογή ή και επιλογή για ψηφοφόρους που θέλουν κάπου να ακουμπήσουν την αμηχανία τους. Και όταν έρχεται στην κουβέντα, τις περισσότερες φορές εμφανίζεται ως ανάμνηση παλιών ημερών, ένα αστείο meme που περιγράφει κάτι παλιό. Αλλωστε στην Ελλάδα δεν υπάρχει προηγούμενο κόμματος που βυθίστηκε στα εκλογικά Τάρταρα και επανέκαμψε διεκδικώντας τη διακυβέρνηση.

Το κόμμα δεν εισέπραξε εκλογικά οφέλη από τη φθορά της Νέας Δημοκρατίας. Δεν υποδέχθηκε ούτε τρομαγμένους κεντροαριστερούς που έτρεξαν να ξεφύγουν από το τσουνάμι Κασσελάκη. Αν, λοιπόν, βάλουμε όλα τα παραπάνω σε μια σειρά, βλέπουμε ένα κόμμα που με τις σημερινές συνθήκες μοιάζει να μην έχει σκοπό ύπαρξης και προοπτική, και ας είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος της σοσιαλδημοκρατίας. Ομως, αλήθεια, πώς να πουλήσεις σοσιαλδημοκρατία όταν ο Μητσοτάκης έχει δώσει περισσότερα επιδόματα από τον Τσίπρα;

Ασφαλώς η ηγεσία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα. Οχι όμως το μοναδικό. Ακόμα και αν δεχθούμε ότι ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι καλός, χρυσός, ικανός, το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και η εσωτερική ανταρσία καθιστούν προβληματική τη συνέχιση της ηγεσίας του. Βέβαια, μια πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι προηγείται στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων για την ηγεσία του κινήματος. Αλλά ακόμα και αν ισχύει κάτι τέτοιο, αυτό που μας δείχνει είναι η αδυναμία των πιθανών διεκδικητών.

Και εδώ φτάνουμε στο κρίσιμο ερώτημα. Μπορεί ένα κόμμα γερασμένο δημογραφικά, που αδυνατεί να εισπράξει από τη φθορά των αντιπάλων του, να αναπτύξει δυναμική και προοπτική εξουσίας; Η προφανής απάντηση είναι αρνητική. Ναι, φυσικά, αν υπάρξει αλλαγή ηγεσίας και το κόμμα δεν χωριστεί σε δουκάτα (καμία σχέση με τον Χάρη Δούκα…), ίσως οι δείκτες να παίξουν ελαφρώς προς τα πάνω. Αλλά δεν θα είναι αρκετό.

Το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται μία έκρηξη. Ενα πυροτέχνημα. Μια ηγεσία που θα φέρει φρεσκάδα, νέες ιδέες και γοητεία. Μια ηγεσία που θα παίξει τη ζαριά της χωρίς να ακούει τα ανέφικτα και αφελή περί ενιαίας προοδευτικής παράταξης – με Κασσελάκη δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Μπορεί στ’ αλήθεια να συμβεί κάτι τέτοιο; Δεν αποκλείεται, αλλά είναι σαν να περιμένεις μια μπόρα στο κατακαλόκαιρο. Πώς θα γίνει πραγματικότητα; Δεν έχω ιδέα. Αν ήξερα, θα εκδήλωνα ενδιαφέρον για την ηγεσία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News