Μια πρωτοφανής και κάπως ανησυχητική διαμάχη έχει ξεσπάσει ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ελβετία, με επίκεντρο το κλίμα αλλά και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στο Στρασβούργο, αποφάνθηκε τον περασμένο Απρίλιο ότι η Ελβετία παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των ηλικιωμένων γυναικών της χώρας, εφαρμόζοντας πολιτικές για το κλίμα που τις αφήνουν πιο ευάλωτες στους καύσωνες. Οι ακτιβιστές χαιρέτισαν την απόφαση ως πολύ σημαντική, καθώς φέρνει όλα τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης αντιμέτωπα με πιθανές νομικές προκλήσεις σε περίπτωση που δεν προσπαθήσουν αρκετά και αυθεντικά να «καθαρίσουν» τις οικονομίες τους από τον άνθρακα.

Ωστόσο, η Κάτω Βουλή του ελβετικού Κοινοβουλίου αποφάσισε την Τετάρτη 12 Ιουνίου να αγνοήσει την απόφαση –με 111 ψήφους υπέρ και 72 κατά–, με το επιχείρημα ότι οι δικαστές «ξεπέρασαν τα όριά τους» και ότι «η Ελβετία είχε κάνει αρκετά σε αυτόν τον τομέα». Το ψήφισμα, που υιοθετήθηκε και από την Ανω Βουλή αλλά δεν δεσμεύει την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, κατηγόρησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για «απαράδεκτο και δυσανάλογο δικαστικό ακτιβισμό».

«Αυτό είναι βαθιά ανησυχητικό από την άποψη του κράτους δικαίου» είπε στον Guardian η Κορίνα Χέρι, ερευνήτρια δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, προσθέτοντας ότι «όλο το σύστημα θα κατέρρεε» εάν τα κράτη άρχιζαν να επιλέγουν με ποιες αποφάσεις θα συμμορφώνονταν και με ποιες όχι. «Δημιουργείται ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο» πρόσθεσε.

Ολα ξεκίνησαν όταν οι KlimaSeniorinnen, μια ομάδα 2.400 γυναικών ηλικίας άνω των 65 ετών, οδήγησαν την ελβετική κυβέρνηση στα δικαστήρια επειδή απέτυχε να κάνει όσα της αναλογούν προκειμένου να σταματήσει τη θέρμανση του πλανήτη κατά 1,5°C και άρα να τις προστατεύσει από τις συνέπειες της υπερθέρμανσης. Υστερα από χρόνια αποτυχιών σε περιφερειακά και εθνικά δικαστήρια στην Ελβετία, κλιμάκωσαν την υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ευρώπης, όπου τελικά σημείωσαν μερική νίκη.

Ομως την Τετάρτη, κατά τη διάρκεια της σχετικής συζήτησης στο Κοινοβούλιο, ελβετοί πολιτικοί επιτέθηκαν στο Δικαστήριο και χλεύασαν τις γυναίκες.

Ο Ζαν-Λικ Αντόρ, από το δεξιό λαϊκιστικό Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα, το μεγαλύτερο στην ομοσπονδιακή συνέλευση, είπε: «Αυτές οι “ηλικιωμένες του κλίματος” είναι απλώς ένα σωρό φαινομενικά υγιείς μπούμερ, που προσπαθούν να αρνηθούν στα παιδιά μας τις συνθήκες διαβίωσης που οι ίδιες απολάμβαναν σε όλη τους τη ζωή».

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες πεθαίνουν με ταχύτερους ρυθμούς κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα, τα οποία έχουν γίνει θερμότερα, μακρύτερα και συχνότερα. Μια μελέτη από γιατρούς και επιστήμονες του κλίματος διαπίστωσε ότι το 60% των θανάτων από τον καύσωνα στην Ελβετία το καλοκαίρι του 2022 υπήρξαν αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και ότι οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας επλήγησαν περισσότερο.

Πριν από τη συζήτηση, η KlimaSeniorinnen και η Greenpeace υπέβαλαν αναφορά με 22.000 υπογραφές καλώντας τους πολιτικούς να αναγνωρίσουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι η βάση της δημοκρατίας και θα πρέπει να παραμείνουν, ανεξάρτητα από τις πολιτικές πλειοψηφίες.

Η Ρόζμαρι Βίλντερ-Βέλτι, συμπρόεδρος της KlimaSeniorinnen, είπε ότι απογοητεύθηκε από το ψήφισμα και ότι αυτό δεν είναι αντάξιο του ελβετικού Συντάγματος. «Η απόφαση (του Κοινοβουλίου) είναι μια προδοσία για εμάς τις μεγαλύτερες γυναίκες και για όλους εκείνους που υποφέρουν από τις πραγματικές συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη σήμερα και στο μέλλον».

Η Ελβετία, που δεν είναι μέλος της ΕΕ, θα γιορτάσει τον ερχόμενο Νοέμβριο την 50ή επέτειο από την επικύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η Σύμβαση τη δεσμεύει νομικά να εφαρμόζει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Η Εβελιν Σμιντ, καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης, είπε ότι μικρά κράτη όπως η Ελβετία έχουν ιδιαίτερο συμφέρον να σέβονται τις διεθνείς συνθήκες και ότι η απόφαση της Βουλής θα φέρει την ομοσπονδιακή κυβέρνηση σε δύσκολη θέση.

«Τα μέλη του Κοινοβουλίου και όλοι οι άλλοι μπορούν να επικρίνουν αποφάσεις που δεν τους αρέσουν, αυτό είναι φυσικά θεμιτό σε μια δημοκρατία και τα δικαστήρια υπάρχουν ακριβώς για καταστάσεις στις οποίες υπάρχει διαφωνία» είπε η Σμιντ στον Guardian. «Ομως ένα Κοινοβούλιο που κατηγορεί επίσημα τον θεσμό για “αδικαιολόγητο δικαστικό ακτιβισμό” στέλνει ένα διαφορετικό, προβληματικό μήνυμα».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News