Ο ποιητής Σιμωνίδης ο Κείος, που έζησε τον 7ο π.Χ. αιώνα, ισχυριζόταν ότι οι γυναίκες ανήκουν στις ακόλουθες 10 κατηγορίες.

–Γυναίκες-γουρούνες, που προτιμούν το φαγητό από τη φασίνα

–Γυναίκες-αλεπούδες, που είναι ιδιαίτερα παρατηρητικές

–Γυναίκες-γαϊδούρες, που είναι σεξουαλικά αχαλίνωτες

–Γυναίκες-σκύλες, που είναι ανυπάκουες

–Γυναίκες της θάλασσας, που είναι θυελλώδεις

–Γήινες γυναίκες, που είναι άπληστες

–Γυναίκες-νυφίτσες, που είναι κλέφτρες

–Γυναίκες-αλόγες, που είναι οκνηρές

–Γυναίκες-πίθηκοι, που είναι άσχημες

–Γυναίκες-μέλισσες, που είναι σκληρά εργατικές

Σύμφωνα με δημοσίευμα του BBC, ο ποιητής, που στις μέρες μας θα είχε υποστεί οδυνηρή και ντροπιαστική «ακύρωση» από το κίνημα #MeToo, θεωρούσε την τελευταία «κατηγορία» γυναικών –τις σκληρά εργατικές– ως το μόνο καλό είδος του θηλυκού φύλου. Από όλες τις γυναίκες που περιγράφονται σε αυτή τη λίστα, η οποία σφύζει από τον μισογυνισμό της εποχής της, οι σεξουαλικά αχαλίνωτες («γαϊδούρες») θεωρούνταν και οι πιο μυστηριώδεις.

Ιστορικές αναφορές από την αρχαιότητα τείνουν να αποκαλύπτουν τη σχεδόν μοναστική φύση της ζωής των γυναικών. Στην αρχαία Ελλάδα οι γυναίκες είχαν συνήθως καλυμμένα τα σώματά τους δημοσίως, ενώ στη Ρώμη είχαν «κηδεμόνες» (συνήθως τον πατέρα ή τον σύζυγο) για να επιβλέπουν τις μετακινήσεις τους και τον χειρισμό της περιουσίας τους.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν η ιδέα της ποθητής γυναίκας ήταν μια καθαρά ανδρική φαντασίωση ή αν οι γυναίκες της αρχαιότητας ενδιαφέρονταν περισσότερο για το σεξ από όσο γενικά πιστεύεται. Κατά τη διάρκεια της έρευνας για το βιβλίο της με τίτλο «Το Χαμένο Νήμα: Μια Εξιστόρηση της Ζωής στην Αρχαιότητα Μέσα από την Οπτική των Γυναικών που τη Διαμόρφωσαν», η συγγραφέας Ντέιζι Νταν συνειδητοποίησε ότι οι διαθέσιμες πηγές για τη γυναικεία σεξουαλικότητα είναι λίγες.

Θέλει αρετή ή (σεξουαλική) τόλμη η (γυναικεία) ελευθερία;

Η συντριπτική πλειονότητα των πηγών που διασώζονται γράφτηκαν από άνδρες που ήταν επιρρεπείς στην υπερβολή όσον αφορά στις σεξουαλικές συνήθειες των γυναικών – προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Κάποιοι μπήκαν σε τόσο κόπο να τονίσουν τη γυναικεία αρετή, που την έκαναν να φαίνεται σχεδόν άγια και απάνθρωπη. Αλλοι εσκεμμένα παρουσίασαν τις γυναίκες ως σεξουαλικά αδηφάγες – ως ένα μέσο για να αμαυρώσουν τον χαρακτήρα τους.

Αν πιστέψουμε τυφλά αυτές τις περιγραφές, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες στον αρχαίο κόσμο ήταν είτε αγνές είτε σεξομανείς. Ευτυχώς υπάρχει η δυνατότητα να ερευνηθούν οι σκέψεις κάποιων γυναικών των κλασικών χρόνων, οι οποίες παρέχουν μια πολύ βαθύτερη εικόνα της γυναικείας σεξουαλικότητας.

Σύγχρονη του ποιητή Σιμωνίδη του Κείου, η λυρική ποιήτρια Σαπφώ από τη Λέσβο παρακολουθεί σε ένα ποίημά της μια γυναίκα που κάθεται και μιλάει με έναν άνδρα και καταγράφει τις έντονες σωματικές αισθήσεις που βιώνει –φτερούγισμα καρδιάς, παραπαίουσα ομιλία, το αίμα να τρέχει στις φλέβες, προσωρινή τύφλωση, βουητό στα αυτιά, κρύο ιδρώτα, τρέμουλο, ωχρότητα–, όλα γνώριμα χαρακτηριστικά του σεξουαλικού πόθου.

Σε ένα άλλο ποίημά της η Σαπφώ πλέκει το εγκώμιο μιας γυναίκας και στοχάζεται πώς, πάνω σε ένα μαλακό κρεβάτι, η γυναίκα θα «δρόσιζε την επιθυμία της». Αυτές είναι εξομολογήσεις μιας γυναίκας που κατανοεί το ασυναγώνιστο συναίσθημα της ερωτικής τρέλας, επισημαίνει η Νταν στο BBC.

Ερωτικά βοηθήματα στο κρεβάτι, αλλά και στον τάφο

Τα σωζόμενα ποιήματα της Σαπφούς είναι τόσο αποσπασματικά που είναι δύσκολο να ερμηνευθούν με ακρίβεια, αλλά οι σύγχρονοι μελετητές εντόπισαν σε έναν από τους παπύρους της μια αναφορά σε κάποιας μορφής dildo – γνωστό στα αρχαία ελληνικά ως «όλισβος». Πρόκειται για ένα δερμάτινο ομοίωμα πέους που λειτουργούσε ως ερωτικό βοήθημα.

Χρησιμοποιούνταν σε τελετουργίες γονιμότητας αλλά και για την προσωπική ικανοποίηση των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα, και εμφανίζονται σε μια σειρά από αγγειογραφίες. Αργότερα και στην αρχαία Ρώμη τα φαλλικά αντικείμενα είχαν την ιδιότητα του φυλαχτού – και δεν θα είχε νόημα οι γυναίκες να αποφεύγουν τα σύμβολα που πίστευαν ότι έφερναν καλή τύχη.

Φαίνεται ότι οι γυναίκες ήταν τόσο εξοικειωμένες με τα ερωτικά αυτά βοηθήματα, που κάποιες τα είχαν μαζί τους στον τάφο τους. Πριν τη Ρωμαϊκή εποχή, οι Ετρούσκοι, που άκμασαν στην ηπειρωτική Ιταλία, φιλοτεχνούσαν ρομαντικές σκηνές στους τάφους τους. Πολυάριθμα έργα τέχνης και κομμάτια ταφικών αγαλμάτων απεικονίζουν άνδρες και γυναίκες ξαπλωμένους μαζί. Ενα θυμιατό με άνδρες και γυναίκες να αγγίζουν ο ένας τα γεννητικά όργανα του άλλου βρέθηκε σε τάφο του 8ου π.Χ. αιώνα.

Στους αρχαίους οίκους ανοχής της Πομπηίας, οι τοίχοι των θλιβερών δωματίων που μοιάζουν με κελιά στα οποία οι εργάτριες του σεξ εξασκούσαν το επάγγελμά τους είναι καλυμμένοι με γκράφιτι, μεγάλο μέρος των οποίων δημιουργήθηκε από άρρενες πελάτες που αρέσκονταν να σχολιάζουν τις επιδόσεις των γυναικών με τις οποίες συνουσιάζονταν.

Ιστορικές αφηγήσεις και καταγεγραμμένες ομιλίες της εποχής προδίδουν τις δυσκολίες που έπρεπε να ξεπεράσουν οι εργάτριες των οίκων ανοχής της αρχαιότητας. Μια εισαγγελική ομιλία εναντίον της Νεάιρας, μιας σκλάβας που μεγάλωσε ως εταίρα στην αρχαία Αθήνα, η οποία  εκφωνήθηκε από τον πολιτικό Απολλόδωρο τον 4ο αιώνα π.Χ., παρέχει μια εντυπωσιακά λεπτομερή εικόνα της ζωής αυτών των γυναικών.

Περιστασιακά, όμως, διαβάζουμε τις σκέψεις γυναικών που βιοπορίζονταν από αυτό το επάγγελμα. Τον 3ο π.Χ. αιώνα, η Νοσσίς, μια ελληνικής καταγωγής ποιήτρια που ζούσε στους Επιζεφύριους Λοκρούς της Κάτω Ιταλίας, ύμνησε ένα έργο τέχνης που χρηματοδοτήθηκε από μια εταίρα. Ηταν ένα ένδοξο άγαλμα της θεάς Αφροδίτης, που είχε στηθεί σε έναν ναό.

Η Λυσιστράτη και η σεξουαλική απεργία

Οι άρρενες συγγραφείς της εποχής, παρά τις προκαταλήψεις τους, προσφέρουν τις πιο ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη σχέση των γυναικών με το σεξ. Στη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη, για παράδειγμα, βλέπουμε Αθηναίες να οργανώνουν σεξουαλική απεργία, σε μια προσπάθεια να πείσουν τους συζύγους τους να συμφωνήσουν στους όρους ειρήνης κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Πολλές από τις γυναίκες στη θεατρική κωμωδία είναι μάλλον δυσαρεστημένες που πρέπει να εγκαταλείψουν τη σεξουαλική ικανοποίησή τους. Συμμορφώνονται, δηλαδή, με το στερεότυπο της γυναίκας-γαϊδούρας, για τις ανάγκες της κωμωδίας. Υπάρχει όμως ένα σημείο που το έργο στρέφεται σε σοβαρή κατεύθυνση – και ο Αριστοφάνης προσφέρει μια πιο πειστική γυναικεία οπτική.

Η Λυσιστράτη, που οργανώνει τη σεξουαλική αποχή, περιγράφει τις συνθήκες ζωής των γυναικών σε καιρό πολέμου. Τους απαγορεύεται η συμμετοχή στην Εκκλησία του Δήμου, όπου συζητούνται τα θέματα του πολέμου, ενώ θρηνούν επανειλημμένως. Ο μακροχρόνιος πόλεμος είναι κόλαση για τις παντρεμένες, που μπορεί να χάσουν τους συζύγους τους, αλλά είναι ακόμη χειρότερος για τις ανύπαντρες, οι οποίες δεν έχουν καν τη δυνατότητα να παντρευτούν.

Γυναικείες φοβίες γύρω από το σεξ εκφράζονται και στην αρχαιοελληνική τραγωδία. Στο χαμένο θεατρικό έργο του «Τηρεύς», ο Σοφοκλής περιλαμβάνει έναν γυναικείο χαρακτήρα που περιγράφει το τη σεξουαλική ενηλικίωση – το πέρασμα από την παρθενία στη συζυγική ζωή. Η μυθική βασίλισσα Πρόκνη χρησιμοποιεί επαίνους και μιλάει για ομορφιά, περιγράφοντας την αίσθηση. Βέβαια, στις ανώτερες τάξεις της αρχαίας Ελλάδας οι γάμοι (και η πρώτη γεύση του σεξ για τις γυναίκες) γίνονταν με συνοικέσια.

Ελάχιστες είναι οι φορές που γυναίκες κατέγραφαν τις σκέψεις τους για το σεξ σε πάπυρο. Σε μια επιστολή της Θεανούς, μιας φιλοσόφου από τον κύκλο του Πυθαγόρα –κάποιοι πιστεύουν ότι ήταν και σύζυγός του– προς τη φίλη της Ευρυδίκη, τη συμβουλεύει να αποβάλει την ντροπή μαζί με τα ρούχα της όταν πέφτει στο συζυγικό κρεβάτι – και να ξαναφορά και τα δύο όταν σηκώνεται από αυτό.

Η ποιήτρια Ελεφαντίς φέρεται να ήθελε τόσο πολύ να δώσει συμβουλές για το σεξ στις γυναίκες, που έγραψε τα δικά της σύντομα βιβλία για το θέμα. Δεν διασώζεται κανένα τους, αλλά ο ρωμαίος βιογράφος του αυτοκράτορα Τιβέριου, Σουετόνιους, έγραψε ότι ο διαβόητος για τις σεξουαλικές ορέξεις του μονάρχης είχε αντίγραφα των βιβλίων της.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News