Κατά την διάρκειας της προεκλογικής εκστρατείας ήρθα συχνά αντιμέτωπος με έναν ρηχό τρόπο αντίληψης του διακυβεύματος αυτών των ευρωεκλογών και την υποτίμηση των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει η Ευρώπη τα επόμενα χρόνια. Θα ήθελα λοιπόν να εντοπίσω αυτά που θεωρώ ως καίρια ζητήματα και τη θέση της Ελλάδας στην πορεία για την αντιμετώπισή τους.

Η Ευρώπη παραμένει μια ημιτελής νομισματική ένωση που απαιτεί δημοσιονομική και τραπεζική ενοποίηση, καθώς και βαθύτερες κοινές πολιτικές. Ενα βασικό πρόβλημα της ΕΕ είναι η πολυδιάσπαση σε 27 κράτη-μέλη που δυσχεραίνουν δραματικά τη λήψη αποφάσεων για κοινές πολιτικές, απόρροια και του γεγονότος ότι οι χώρες προτάσσουν το εθνικό συμφέρον συχνά, χάνοντας το συλλογικό.

Το δεύτερο και συσχετιζόμενο πρόβλημα είναι το θεσμικό πλαίσιο των Βρυξελλών, που ενώ ορθά δρα ως τοποτηρητής του συλλογικού συμφέροντος, η δυσλειτουργικότητα της γραφειοκρατίας του δυσχεραίνει την αποτελεσματική σύλληψη και εφαρμογή των κοινών πολιτικών. Τέλος, ο πραγματικά ελάχιστος οικονομικός προϋπολογισμός της ΕΕ (1,2% του ΑΕΠ) δεν της επιτρέπει να αναλάβει γενεές πανευρωπαϊκές δράσεις (άμυνα, υποδομές, περιβάλλον-ενεργειακό).

Τα παραπάνω ζητήματα, αν και υπήρχαν από σύστασης της ΕΕ, δημιουργούν πλέον σοβαρό δομικό ζήτημα επειδή τα τελευταία χρόνια ο κόσμος άλλαξε δραματικά και άρα η Ευρώπη δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά στην αμυντική ομπρέλα των ΗΠΑ, στη ρωσική ενέργεια, αλλά ούτε και στη δοκιμαζόμενη γερμανική οικονομία στον ρόλο της ατμομηχανής, όπως παλαιοτέρα.

Ταυτόχρονα, αντιμετωπίζει εντονότερο και συχνά ανορθόδοξο οικονομικό ανταγωνισμό από ΗΠΑ και Κίνα, ενώ το επιπλέον αμυντικό και ενεργειακό κόστος που αναπόφευκτα θα αναλάβει, παράλληλα με τη γήρανση του πληθυσμού, θα δοκιμάσουν το κοινωνικό κράτος και την κοινωνική ειρήνη, ευνοώντας τον λαϊκισμό.

Αυτά τα ευρωπαϊκά προβλήματα θα έχουν αντίκτυπο στην Ελλάδα, που όμως, έχοντας αλλάξει το οικονομικό της υπόδειγμα με στροφή στις εξαγωγές (έχουν διπλασιάσει τη συμβολή τους στο ΑΕΠ) και δεδομένης της βοήθειας των τεράστιων ευρωπαϊκών κονδυλίων τα επόμενα χρόνια, έχει μια μοναδική ευκαιρία να θέσει παρακαταθήκες για το μέλλον. Προσελκύοντας και ένα κύμα ξένων επενδύσεων, ιδιαίτερα αν επιτευχθεί μια βελτίωση της δημόσιας διοίκησης και λειτουργίας της Δικαιοσύνης.

Ο ρόλος της Ελλάδας έχει αναβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια και θα αναβαθμιστεί ακόμη περισσότερο αν η Ευρώπη κινηθεί στην κατεύθυνση μιας κοινής αμυντικής πολιτικής. Στο ζήτημα του στρατηγικού προσανατολισμού της, η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, πράγμα που αποκλείει τη δυνατότητα άσκησης πλήρους ανεξάρτητης πολιτικής. Μάλιστα, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, ακόμη και οι μεγάλες χώρες έχουν απολέσει την πλήρη ανεξαρτησία. Αν λοιπόν η Ελλάδα δεν ανήκει στην Ευρώπη, με όλα της τα ελαττώματα, τότε υποχρεωτικά θα πρέπει να ανήκει σε κάποιο άλλο μέρος, που είναι πολύ χειρότερο.

Είναι ατυχές ότι, παρά τις τεράστιες επιτυχίες του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, το κόστος της μη-Ευρώπης είναι που ακόμη αποτελεί κυρίαρχο ενοποιητικό παράγοντα. Είναι ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής στη θέση ενός θετικού αφηγήματος που θα ενώνει και θα κινητοποιεί τους ευρωπαίους πολίτες. Ο Ντελόρ ήταν αυτός που μπόρεσε να εκφράσει το ευρωπαϊκό όνειρο στο πλαίσιο της φιλελεύθερης παράδοσης, μέσα από κοινές πολιτικές ενοποίησης, και ο έλληνας πρωθυπουργός κινείται ακριβώς σε αυτή την παράδοση.

Είναι εκσυγχρονιστής και υπέρμαχος ενός φιλελεύθερου πατριωτισμού με κοινωνικό πρόσημο, που πολιτικά εκφράζεται στη σύγκλιση πατριωτικών-κεντρώων δυνάμεων. Χωρίς να αφήνει περιθώρια για τον εθνικά διαιρετικό λαϊκισμό, που διακινδυνεύει και την πορεία της οικονομικής ανόρθωσης, η οποία έπειτα από τόσες θυσίες έχει, επιτέλους, τεθεί σε τροχιά. Μάλιστα, ο Πρωθυπουργός, σε αντίθεση με τον μυγιάγγιχτο εθνικισμό της στασιμότητας, εκφράζεται με εξωστρέφεια, επιζητώντας να επηρεάσει και την πορεία της ΕΕ, πρωτοστατώντας ο ίδιος με προτάσεις για ενεργητικές κοινές ευρωπαϊκές πολίτικες που παντρεύουν το εθνικό με το συλλογικό συμφέρον στο Μεταναστευτικό, στην Αμυνα, στις υποδομές και στην οικονομία.

Η χώρα μας πρέπει να εκμεταλλευθεί την ευνοϊκή αυτή εγχώρια συγκυρία και να στείλει στην Ευρωβουλή εθνικούς εκπροσώπους που θα σταθούν για να παραλάβουν τη σκυτάλη του Ντελόρ. Μετατρέποντας (ξανά) την ελπίδα σε ιστορία.

---

Ο Σωτήριος Σέρμπος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Υποψήφιος ευρωβουλευτής με τη ΝΔ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News