Η μεγαλύτερη, σημαντικότερη και πιο αιματηρή στρατιωτική απόβαση στην παγκόσμια Ιστορία γιορτάζει τα 80χρονα της το φετινό καλοκαίρι. Από τα περισσότερα από 150.000 συμμαχικά στρατεύματα που αποβιβάστηκαν στη Νορμανδία στις 6 Ιουνίου 1944, περίπου 9.000 σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν μέσα μόνο στις πρώτες 24 ώρες της επιχείρησης.

Η  D-Day –ή «Jour J», όπως είναι γνωστή στη Γαλλία– ήταν το σημείο καμπής στην εκστρατεία των συμμαχικών δυνάμεων για να απωθήσουν τους Ναζί στο Δυτικό Μέτωπο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, να απελευθερώσουν τη Γαλλία και να πετύχουν την ολοκληρωτική νίκη απέναντι στα στρατεύματα του Χίτλερ το 1945.

Οι πρόεδροι των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν και Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι μεταξύ των ηγετών που θα παραστούν στην 80η επέτειο και θα τιμήσουν τους βετεράνους, παρόντες και νεκρούς. Οπως επισημαίνει και ο Economist, όσοι πολέμησαν και επέζησαν της D-Day, είναι πλέον περίπου 100 ετών. Για τους περισσότερους, αυτή θα είναι πιθανώς η τελευταία επέτειος στην οποία θα παρευρεθούν.

Η Νορμανδία κατέχει εξέχουσα θέση στη συλλογική μνήμη των Συμμάχων, όπως πιστοποιεί και η κλίμακα του τουριστικού κλάδου που έχει αναπτυχθεί γύρω από την D-Day. Το 2023 σχεδόν 22 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφτηκαν τις παραλίες απόβασης της Νορμανδίας, το 56% των οποίων ήταν Γάλλοι και οι υπόλοιποι ξένοι. Περίπου 3,2 εκατομμύρια ήταν είτε Αμερικανοί, είτε Βρετανοί – οι δύο πιο κοινές από τις υπόλοιπες εθνικότητες των παρευρισκομένων.

Μεταξύ των ημερήσιων επισκεπτών, το τρίτο μεγαλύτερο σώμα ξένων ήταν οι Γερμανοί, οι οποίοι έχουν εργαστεί σκληρά για να αντιμετωπίσουν το ναζιστικό παρελθόν τους. Υπάρχουν έξι γερμανικά πολεμικά νεκροταφεία στη Νορμανδία, το μεγαλύτερο από τα οποία βρίσκεται στην ενδοχώρα της παραλίας Ομαχα, και περιέχει τα πτώματα και τα λείψανα πάνω από 21.000 γερμανών στρατιωτών που μεταφέρθηκαν εκεί μετά τον πόλεμο από διάσπαρτα γειτονικά χωράφια.

Από τότε που άνοιξε το πρώτο μουσείο D-Day, στην περιοχή Αρομάνς το 1954, οι επίσημες τοποθεσίες και τα μουσεία είναι συνολικά 123 – μέσα και γύρω από τις παραλίες απόβασης, σύμφωνα με το γραφείο τουρισμού της Νορμανδίας, όπως γράφει ο Economist.  Περιλαμβάνουν τα υπολείμματα ενός μόνο γερμανικού καταφυγίου, εκτοξευτές πυραύλων, και ένα ευάερο τριώροφο μουσείο στην Καέν. Aναμνηστικά είναι διάσπαρτα σε όλα τα σημεία της γαλλικής περιφέρειας.

Παρατημένα τανκς Σέρμαν και στρατιωτικά τζιπ, καθώς και αμερικανικές σημαίες, βρίσκονται ακόμα στα ακαλλιέργητα τμήματα της ενδοχώρας. Δεκάδες πολεμικά νεκροταφεία ξεφυτρώνουν πίσω από τους θάμνους. Για τους αγγλοαμερικανούς επισκέπτες, η D-Day κρύβει οικογενειακές ιστορίες θυσίας και ηρωισμού. Για κάποιους άλλους, σηματοδοτεί μια αίσθησης εθνικού καθήκοντος, που διαμορφώθηκε από χολιγουντιανές ταινίες, όπως «Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν».

Οι αμερικανοί τουριστικοί πράκτορες προσφέρουν οργανωμένα ταξίδια στη Γαλλία αποκλειστικά για επισκέψεις στις παραλίες της απόβασης. Είναι τέτοιος ο ενθουσιασμός στις τάξεις των ερασιτεχνών ιστορικών που, σύμφωνα με τον Economist, στους διεθνείς τερματικούς σταθμούς στο Παρίσι οι πινακίδες προειδοποιούν τους επιβάτες ότι απαγορεύεται η εξαγωγή «πολεμικών κειμηλίων», όπως οβίδες, τμήματα πυροβολικού, ή πυρομαχικά.

Οι ξεναγοί λένε ότι οι επισκέπτες συχνά περιμένουν να βρουν τις παραλίες έκτασης 90 χιλιομέτρων παγωμένες στο χρόνο. Οταν βλέπουν παιδιά να κολυμπούν, να κάνουν ηλιοθεραπεία και να παίζουν κατά μήκος της πάλαι ποτέ αιματοβαμμένης ακτής, σοκάρονται γιατί το θεωρούν ανάρμοστο. Αλλά οι Γάλλοι έχουν μάθει να συνυπάρχουν με τα πεδία των μαχών.

Η μεγαλύτερη αλλαγή στην περιοχή είναι ότι τα βράχια καταρρέουν σε ορισμένα σημεία λόγω της διάβρωσης.  Το 2016 έκλεισε το μονοπάτι που συνέδεε την παραλία της Ομαχα με το Αμερικανικό Κοιμητήριο – μια τοποθεσία που κόβει την ανάσα, με λευκούς σταυρούς και πεύκα με θέα στη θάλασσα. Και άλλες παραλίες της απόβασης στα δυτικά της Ομαχα έχουν κλείσει λόγω κατολισθήσεων και υπερβολικής χρήσης.

Ο Economist επισημαίνει ότι οι αποβάσεις σε πέντε παραλίες της Νορμανδίας αποτελούν την πιο επιτυχημένη αμφίβια στρατιωτική επίθεση στην πολεμική ιστορία. Συμμετείχαν σχεδόν 7.000 συμμαχικά πλοία και αποβατικά σκάφη, με στρατεύματα από 13 χώρες. Οι συνδυασμένες αεροπορικές δυνάμεις έκαναν πάνω από 14.000 απογειώσεις για να καλύψουν τις αποβάσεις – 18.000 αλεξιπτωτιστές προσγειώθηκαν πίσω από τις γραμμές του εχθρού.

Ογδόντα χρόνια αργότερα, η D-Day εξακολουθεί να συγκινεί, καθώς ενσαρκώνει ένα πολύτιμο, αν και ξεθωριασμένο, ιδανικό: τον θρίαμβο του θάρρους και της ελπίδας επί των αντιξοοτήτων, καθώς και την αρετή της προσωπικής θυσίας για συλλογικούς σκοπούς. Αλλά για τους Γάλλους, η απόβαση έχει μια πιο περίπλοκη θέση στην εθνική μνήμη, όπως γράφει ο Economist.

Θεωρούν την D-Day ως ένα τμήμα μιας μεγαλύτερης ιστορίας απελευθέρωσης, μαζί με τις εκστρατείες στην Κορσική (από τον γαλλικό στρατό), στις σπηλιές Βερκόρ της νοτιοανατολικής Γαλλίας (από παρτιζάνους αγωνιστές της αντίστασης) και στην Προβηγκία (από τους Συμμάχους). Παράλληλα, όμως, για τους Γάλλους η D-Day ξυπνά και τις πιο σκοτεινές αναμνήσεις τους από την περίοδο του πολέμου.

Το πρωί της απόβασης της 6ης Ιουνίου 1944, η Γκεστάπο εκτέλεσε περίπου 80 πολιτικούς κρατούμενους στη φυλακή της Καέν, του διοικητικού κέντρου της Νορμανδίας. Πολλοί από αυτούς ήταν αντιστασιακοί που είχαν συγκεντρωθεί από τη γαλλική πολιτοφυλακή – τα μέλη της οποίας ήταν βοηθοί της Γκεστάπο.

Οι σημερινοί σχεδιαστές της επετείου επιθυμούν –όπως και ο Σαρλ ντε Γκωλ, ηγέτης των Ελεύθερων Γάλλων την εποχή του πολέμου– να δώσουν στους αντιστασιακούς μια σταθερή θέση στην ιστορία της απελευθέρωσης. Αλλά οι διοργανωτές θέλουν να μιλήσουν και για εκείνους τους γάλλους πολίτες που πολέμησαν εναντίον τους, συνεργαζόμενοι με τους Ναζί. Η σημερινή γαλλική κυβέρνηση θεωρεί ότι η χώρα πρέπει να αντικρίσει κατάματα και τη σκοτεινή πλευρά της ιστορίας της.

Παρά τη διάθεση των Γάλλων για αυτή τη σχετικά οδυνηρή ενδοσκόπηση, στις εκδηλώσεις της 80ης επετείου θα κυριαρχήσουν τα στοιχεία που περιμένει και παραδοσιακά λατρεύει ο κόσμος: μια επίδειξη διεθνούς ευγνωμοσύνης και ένα φόρο τιμής στην εξαιρετική ανδρεία της άμμου της Νορμανδίας. Η δηκτικότητα της φετινής επετείου θα είναι ακόμη μεγαλύτερη, καθώς ο πόλεμος έχει επιστρέψει στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας – και οι Αμερικανοί παρεμβαίνουν ξανά εναντίον του επιτιθέμενου.

Από αυτή την άποψη, η θέα του προέδρου Μπάιντεν και των Αμερικανών βετεράνων στις παραλίες της Νορμανδίας θα αποτελέσει ταυτόχρονα έναν επίσημο φόρο τιμής στη δύναμη της διατλαντικής συμμαχίας, αλλά και μια νηφάλια υπενθύμιση ότι αυτή δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη. Ο αμερικανός πρόεδρος ίσως αποδειχθεί ένας από τους τελευταίους «ατλαντιστές» των ΗΠΑ – εκπρόσωπος μιας γενιάς που έδινε πάντα προτεραιότητα στα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News