H 28 Μαΐου 2024 ήταν για την Ιταλία ιστορική –και με την πιο απλή της έννοια: ήταν η ημέρα που οι ΗΠΑ της επέστρεψαν περίπου 600 αρχαιότητες, συμπεριλαμβανομένων αρχαίων χάλκινων αγαλμάτων, χρυσών νομισμάτων, ψηφιδωτών και χειρογράφων αξίας 60 εκατ. ευρώ. Τα αρχαία, γράφει ο  Guardian, είχαν κλαπεί πριν από χρόνια, είχαν πουληθεί σε μουσεία, γκαλερί και συλλέκτες στις ΗΠΑ και ανακτήθηκαν έπειτα από έρευνες των Αρχών.

Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Ρώμη, Τζακ Μάρκελ, ο ελληνοαμερικανός επικεφαλής της μονάδας διακίνησης αρχαιοτήτων του Γραφείου του Εισαγγελέα της Νέας Υόρκης, Μάθιου Μπογκντάνος, και μέλη του τμήματος Ερευνών Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ έκαναν την παρουσίαση, μαζί με την ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού της Ιταλίας και της Ομάδας Τέχνης των καραμπινιέρων.

Ηταν η πιο πρόσφατη επιτυχία της προσπάθειας που καταβάλλει τις τελευταίες δεκαετίες η Ιταλία για να ανακτήσει αρχαιότητες που λεηλατήθηκαν ή εκλάπησαν από την επικράτειά της από τους περιβόητους «tombaroli» (τυμβωρύχοι). Τα έργα στη συνέχεια πουλήθηκαν σε εμπόρους αρχαιοτήτων που συχνά πλαστογραφούσαν ή παραποιούσαν τα έγγραφα προέλευσής τους, ώστε να μεταπωλήσουν τα λάφυρα στους τελικούς αγοραστές, οίκους δημοπρασιών και μουσεία.

Ο Μάρκελ είπε ότι η Ουάσινγκτον δεσμεύεται να επιστρέφει τα κλοπιμαία «εκεί που ανήκουν» ως ένδειξη σεβασμού για την Ιταλία και την πολιτιστική και καλλιτεχνική κληρονομιά της.

«Γνωρίζουμε ότι η διαφύλαξη της Ιστορίας απαιτεί προσοχή και επαγρύπνηση, και αυτός είναι ο λόγος που κάνουμε ό,τι κάνουμε», είπε, προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ παρακολουθούν στενά τον τελευταίο στόχο για τους λαθρεμπόρους τέχνης: την Ουκρανία.

Στο πακέτο των αντικειμένων δεν περιλαμβανόταν το αρχαιοελληνικό χάλκινο άγαλμα «Νικηφόρος Εφηβος», το οποίο αποτελεί αντικείμενο δικαστικής διαμάχης δεκαετιών μεταξύ της Ιταλίας και του Μουσείου Getty της Καλιφόρνιας. Το άγαλμα έγινε πρόσφατα πρωτοσέλιδο όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υποστήριξε σθεναρά το δικαίωμα της Ιταλίας να το κατασχέσει, επιβεβαιώνοντας ότι είχε εξαχθεί παράνομα από τη χώρα.

Ο Μπογδάνος και οι αξιωματούχοι της Εσωτερικής Ασφάλειας αρνήθηκαν να σχολιάσουν εάν ή πότε θα μπορούσε να επιστραφεί ο «Νικηφόρος Εφηβος», λέγοντας ότι αποτελεί μέρος συνεχιζόμενης έρευνας.

Ανάμεσα στα πιο πολύτιμα αντικείμενα που εκτέθηκαν την Τρίτη ήταν ένα ασημένιο νόμισμα του 4ου αιώνα από τη Νάξο, που απεικονίζει τον θεό του κρασιού Διόνυσο. Το νόμισμα εκλάπη από παράνομη περιοχή ανασκαφών στη Σικελία, πριν από το 2013, και μεταφέρθηκε λαθραία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Μπογδάνος είπε ότι το νόμισμα, το οποίο προσφερόταν προς πώληση για 500.000 δολάρια, βρέθηκε στη Νέα Υόρκη πέρυσι έπειτα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε έναν γνωστό βρετανό έμπορο νομισμάτων.

Πρόσθεσε ότι άλλα αντικείμενα επεστράφησαν από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και μερικούς από τους γνωστούς συλλέκτες της Νέας Υόρκης, οι οποίοι προσφέρθηκαν να παραδώσουν τα αντικείμενα που αποδείχθηκε ότι είχαν κλαπεί.

Τα αντικείμενα, που χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα π.Χ. έως τον 2ο αιώνα π.Χ., περιλαμβάνουν επίσης μια χάλκινη φιγούρα σε φυσικό μέγεθος, καθώς και χάλκινες προτομές και πολλά ετρουσκικά αγγεία.

Ο Μπογδάνος, ο οποίος συνεργάζεται στενά με την ομάδα Τέχνης των ιταλών καραμπινιέρων, είπε ότι η Ουάσινγκτον δεν κάνει διάκριση μεταξύ αντικειμένων που έχουν αποσπαστεί κατά τη διάρκεια παράνομων ανασκαφών ή εκείνων που έχουν κλαπεί: όλα ισοδυναμούν με λεηλασία.

«Η λεηλασία γίνεται τοπικά», είπε ο Μπογδάνος. Οι ντόπιοι «ξέρουν πότε έρχονται οι φύλακες, ξέρουν πότε φεύγουν. Γνωρίζουν πότε οι φύλακες φρουρούν συγκεκριμένους χώρους και όχι άλλους. Γνωρίζουν πότε γίνονται επιστημονικές, σωστές, εγκεκριμένες αρχαιολογικές ανασκαφές και ξέρουν πότε αυτές οι αρχαιολογικές ανασκαφές κλείνουν, για παράδειγμα, για τον χειμώνα ή λόγω έλλειψης χρηματοδότησης».

«Η δουλειά μας είναι να ελαχιστοποιήσουμε το φαινόμενο», κατέληξε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News