Ο Βλαντίμιρ Πούτιν αρχίζει τη νέα του, πέμπτη, θητεία στην προεδρία της Ρωσίας με έναν εν μέρει απροσδόκητο ανασχηματισμό. Διορίζει έναν οικονομολόγο, τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης αρμόδιο για την οικονομία Αντρέι Μπελούσοφ, επικεφαλής του Υπουργείου Αμυνας. Ο Μπελούσοφ αντικαθιστά τον Σεργκέι Σοϊγκού, έπειτα από δώδεκα χρόνια στο αξίωμα, ο οποίος, με τη σειρά του, αντικαθιστά τον πιο πιστό συνεργάτη του Πούτιν, τον «σκοτεινό» Νικολάι Πατρούσεφ, ως επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας.

Ο νέος ρόλος του Πατρούσεφ – όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ – θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες. Και αυτή η μελλοντική ανακοίνωση όσον αφορά τα νέα καθήκοντα του Νο 2 (έως σήμερα) στη Ρωσία θα μπορούσε να αποτελεί το κλειδί για την ερμηνεία της αιφνιδιαστικής κίνησης του επικεφαλής του Κρεμλίνου.

Σύμφωνα με όσα ορίζει το ρωσικό Σύνταγμα, αφού ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο Πούτιν όφειλε να διορίσει νέα κυβέρνηση, επίσημα «υποψήφια», καθώς η έγκρισή της αποτελεί αρμοδιότητα της Δούμας, αλλά πρόκειται για μια καθαρά τυπική διαδικασία που θεσπίστηκε μετά από την αναθεώρηση του Συντάγματος του 2020, μόνο και μόνο για να παράσχει μια φαινομενική νομιμότητα στην Κάτω Βουλή.

Την περασμένη Παρασκευή, στο όνομα της συνέχειας και της σταθερότητας της κυβερνητικής πορείας, ο ρώσος πρόεδρος ανακοίνωσε πως χρέη πρωθυπουργού θα συνεχίσει να εκτελεί ο Μιχαήλ Μισούστιν. Και αναμενόταν πως θα διατηρούσε σχεδόν ανέπαφο τον κυβερνητικό πυρήνα, καθώς στη συνέχεια (επανα)διόρισε στο υπουργείο Εξωτερικών τον παλαίμαχο Σεργκέι Λαβρόφ, στέλνοντας, έτσι, ένα περαιτέρω ισχυρό μήνυμα σταθερότητας.

Η μόνη αβεβαιότητα αφορούσε την τύχη του Σεργκέι Σοϊγκού, η οποία ήταν όντως αμφίβολη, όπως σημειώνει η Ροζάλμπα Καστελέτι της La Repubblica σε ανάλυσή της, ήδη από τα τέλη του προηγούμενου μήνα λόγω της σύλληψης του υφυπουργού του Τιμούρ Ιβάνοφ για διαφθορά. Επομένως, η απομάκρυνση του Σοϊγκού από το υπουργείο Αμυνας δεν ήταν ακριβώς έκπληξη.

Αλλά ο διορισμός του στη θέση του γενικού γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας καταδεικνύει πέρα από κάθε αμφιβολία πως δεν πρόκειται για μια τιμωρία (αν και η μετακίνησή του ικανοποίησε τα γεράκια που τον επέκριναν για τη διαχείριση της σύρραξης στην Ουκρανία) καθώς ιεραρχικά το Υπουργείο Αμυνας είναι κατώτερο του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Η ανάθεση του υπουργείου Αμυνας σε έναν οικονομολόγο δίχως στρατιωτική εμπειρία αποτέλεσε όντως έκπληξη, αν και ερμηνεύεται σχετικά εύκολα. Οπως θυμίζει η ιταλίδα δημοσιογράφος, ο γεννημένος το 1959 Αντρέι Μπελούσοφ ήταν εκείνος που ανέλαβε το εξαιρετικά δύσκολο έργο (από κοινού με την Ελβίρα Ναμπιουλίνα, τη διοικήτρια της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας) του καθορισμού των αντιμέτρων στις δυτικές κυρώσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

«Αυτό δείχνει ο Πούτιν ήθελε έναν αξιόπιστο τεχνοκράτη που αφενός δεν θα ανακατευόταν στις αποφάσεις του γενικού διοικητή των ενόπλων δυνάμεων, δηλαδή του ίδιου του Πούτιν, και αφετέρου θα εκκαθάριζε το υπουργείο Αμυνας από τη διαφθορά και την ευνοιοκρατία», όπως συνοψίζει η Ροζάλμπα Καστελέτι.

«Η αλλαγή είναι δικαιολογημένη επειδή η Ρωσία μοιάζει ολοένα περισσότερο με τη Σοβιετική Ενωση στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν στον στρατό και στην αστυνομία αντιστοιχούσε το 7,4% των κρατικών δαπανών», ανέφερε σχετικά ο Ντμίτρι Πεσκόφ. Ο διορισμός του Μπελούσοφ, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Πούτιν, εγγυάται ότι αυτές οι δαπάνες θα εξυπηρετούν στο μέγιστο βαθμό τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας. Το ότι αυτή η αλλαγή στην κορυφή της ρωσικής Αμυνας δεν αποτελεί καταδίκη των ενεργειών της στρατιωτικής ηγεσίας στην Ουκρανία αποδεικνύεται επίσης από το γεγονός ότι ο Βαλέρι Γκερασίμοφ θα συνεχίσει να εκτελεί χρέη αρχηγού του γενικού επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας.

Οπότε μυστήριο περιβάλλει μόνο το μέλλον του Νικολάι Πατρούσεφ, «του πιο τρομερού ανθρώπου στη Ρωσία», όπως έχει χαρακτηριστεί, «εκείνου που ψιθυρίζει στο αυτί του προέδρου της Ρωσίας», προσθέτει η δημοσιογράφος της La Repubblica. Οι δύο άνδρες είναι σχεδόν συνομήλικοι και γεννήθηκαν αμφότεροι στην Αγία Πετρούπολη ενώ γνωρίζονται από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, όταν υπηρετούσαν και οι δύο στη KGB του τότε Λένινγκραντ.

Ομως αυτό που τους συνδέει περισσότερο είναι η ίδια κοσμοθεωρία περί ενός «πολυπολικού κόσμου» και, κυρίως, όσον αφορά τη θέση που δικαιούται να κατέχει η Ρωσία σε αυτόν τον κόσμο. Οπως και ο ρώσος πρόεδρος, ο Νικολάι Πατρούσεφ ανήκει στον στενό κύκλο των «σιλοβίκι», όπως αποκαλούνται τα μέλη της ρωσικής ηγεσίας με παρελθόν ή παρόν στις μυστικές υπηρεσίες.

Στον Πατρούσεφ λογοδοτούσαν έως σήμερα οι επικεφαλής των υπηρεσιών Πληροφοριών, εσωτερικού και εξωτερικού, της Ρωσίας Αλεξάντρ Μπορτνίκοφ και Σεργκέι Ναρίσκιν αντίστοιχα. Λέγεται ακόμη και πως ήταν αυτός που «ανέδειξε» τον Πούτιν, παίρνοντάς τον μαζί του, όταν ανέλαβε χρέη επικεφαλής του διεύθυνσης εσωτερικής ασφάλειας της τότε KGB.

Για αυτό ο Πούτιν μόλις ανήλθε στην εξουσία το 1999, αναλαμβάνοντας την πρωθυπουργία, τον έχρισε ουσιαστικά Νο 2, διορίζοντας τον, αρχικά επικεφαλής της νεοσύστατης, μετά τη διάλυση της KGB, Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB) και στη συνέχεια γενικό γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Οσον αφορά τον μελλοντικό του ρόλο, η Ροζάλμπα Καστελέτι κάνει λόγο για «δύο υποθέσεις που κινούνται σε εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις»: α) στο όνομα της συνέχειας ο Νικολάι Πατρούσεφ θα μπορούσε να αναλάβει χρέη επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης ή ενός νέου οργάνου που θα μπορούσε μια μέρα να αναλάβει τη διαχείριση της αποχώρησης του Πούτιν από το Κρεμλίνο· β) ο Πατρούσεφ θα μπορούσε να υποβιβαστεί τρόπον τινά «το οποίο θα σήμαινε ότι ο Πούτιν επέλεξε να απομακρύνει τον μοναδικό άνθρωπο που όχι μόνο κατάφερνε να του πει “όχι” αλλά παρέμενε σε επαφή με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτρέποντας μια πυρηνική κλιμάκωση. Θα ήταν σημάδι μιας επικίνδυνης ναπολεόντειας μετατόπισης του επικεφαλής του Κρεμλίνου, ολοένα περισσότερο μόνος στην ηγεσία», γράφει η ιταλίδα απεσταλμένη στη Μόσχα.

Η ασάφεια σχετικά με τα νέα καθήκοντα που θα κληθεί να αναλάβει ο Νικολάι Πατρούσεφ, προβληματίζει ακόμη και έμπειρους κρεμλινολόγους. «Κανείς δεν γνωρίζει τι συμβαίνει με τον Πατρούσεφ», είπε, μιλώντας στην Washington Post ο Σεργκέι Μάρκοφ, ένας πολιτικός επιστήμονας που έχει διασυνδέσεις με το Κρεμλίνο.

Επιβεβαίωσε πως κυκλοφορούν φήμες ότι θα μπορούσε να αναλάβει χρέη επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης, ωστόσο «ενδέχεται και να αποπέμφθηκε», είπε ο Μάρκοφ, προσθέτοντας πως η ηλικία του Πατρούσεφ (είναι 72 ετών, έναν χρόνο μεγαλύτερος από τον Πούτιν) αλλά και η υγεία του μπορεί να έπαιξαν κάποιο ρόλο στην απομάκρυνσή του. Ο ρώσος πολιτικός επιστήμονας σημείωσε επίσης πως οι αποφάσεις του Πούτιν για τον ανασχηματισμό ελήφθησαν υπό άκρα μυστικότητα: «Μπορεί να οφείλεται στο ότι [ο Πατρούσεφ] υπερέβη την εξουσία του», πρόσθεσε.

«Το Συμβούλιο Ασφαλείας μετατρέπεται σε δεξαμενή για  “πρώην” βασικά στελέχη του Πούτιν – εκείνα που δεν γίνεται να εγκαταλειφθούν αλλά δεν υπάρχει πια θέση για αυτά», υποστήριξε από την πλευρά της η Τατιάνα Στανοβάγια, ιδρύτρια της R. Politik, μιας ρωσικής εταιρείας πολιτικών αναλύσεων, η οποία εδρεύει πλέον στη Γαλλία. «Οσον αφορά τον Πατρούσεφ, φαίνεται πως θα δημιουργήσουν γι αυτόν κάτι καινούργιο», προέβλεψε η ρωσίδα ειδικός.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News