«Για να αντιμετωπίσουμε έναν κόσμο που φλέγεται, η αρχιτεκτονική πρέπει να είναι σε θέση να εκμεταλλευθεί όλη τη νοημοσύνη που μας περιβάλλει». Αυτό υποστηρίζει ο Κάρλο Ράτι, επιμελητής της επόμενης, 19ης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, η οποία θα διεξαχθεί στη Γαληνοτάτη από τις 10 Μαΐου έως τις 23 Νοεμβρίου.

Ο διακεκριμένος ιταλός αρχιτέκτονας και πολιτικός μηχανικός είναι καθηγητής στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου, καθώς και στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), όπου επίσης διευθύνει το πρωτοποριακό Senseable City Lab. Είναι ακόμη ιδρυτικό μέλος του γραφείου αρχιτεκτονικής και καινοτομίας CRA με έδρα το Τορίνο και με παραρτήματα στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη.

Ο Κάρλο Ράτι γνωρίζει πολύ καλά πόσο επείγουσα είναι αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ως ζήτημα ζωτικής σημασίας για τη συνέχιση της ζωής στον πλανήτη, και αυτό ακριβώς επιδίωξε να αναδείξει στην παρουσίαση της επόμενης Διεθνούς Εκθεσης Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.

«Διαθέτουμε δεδομένα για την κλιματική αλλαγή που δεν είχαμε πριν από δύο χρόνια ή ακόμη και πριν από έναν χρόνο. Μας λένε ότι έχει επιταχυνθεί πολύ περισσότερο από όσο υποθέταμε, με έναν ρυθμό που σύντομα θα μπορούσε να καταστεί ανεξέλεγκτος» προειδοποίησε. Θεωρεί, ωστόσο, πως, αν και δεν έχουμε μια τελική λύση στο φλέγον πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, έχουμε τουλάχιστον όπλα για να την επιβραδύνουμε. Ενα από αυτά είναι η αρχιτεκτονική.

Συνομιλώντας με τη Λάρα Κρινό της Repubblica, ο Κάρλο Ράτι αναφέρθηκε καταρχάς στον τίτλο της επόμενης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής, ο οποίος είναι «Intelligens».

«Από τον λατινικό όρο “intelligens” προέρχονται οι λέξεις “intelligenza” στα ιταλικά και “intelligence” στα αγγλικά (νοημοσύνη). “Gens” σημαίνει κόσμος, άνθρωποι. Είναι αυτός ο τίτλος που θελήσαμε να δώσουμε στην επόμενη Μπιενάλε. Αφενός για να θυμόμαστε ότι η αρχιτεκτονική γεννήθηκε ως μια ανθρώπινη απάντηση σε ένα περιβάλλον που δεν ήταν απόλυτα κατάλληλο για εμάς – στην πραγματικότητα ήταν περισσότερο ή λιγότερο εχθρικό.

»Αφετέρου για να δείξουμε ότι οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα, κυρίως η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, απαιτούν μια τριπλή νοημοσύνη: φυσική –ως ικανότητα προσαρμογής στο περιβάλλον με περιορισμένους πόρους και γνώσεις–, τεχνητή –χωρίς να την αντιλαμβανόμαστε αυτή μόνο με όρους που περιορίζονται στην Tεχνητή Nοημοσύνη του Chat Gpt, αλλά και ως ικανότητα ενσωμάτωσης δεδομένων και τεχνολογιών– και συλλογική, με την έννοια της διεπιστημονικότητας» εξήγησε ο ιταλός επιστήμονας.

 

«Σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια διαφορετική έννοια της πόλης: ως αντικειμένου προς διερεύνηση, χάρη στη συλλογή δεδομένων και την κατανόησή τους σε διαφορετικές διαστάσεις. Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα είναι το επιπλέον βήμα: να ξεκινήσουμε από τη νοημοσύνη του περιβάλλοντος γύρω μας και να την ενσωματώσουμε στον σχεδιασμό» πρόσθεσε.

Οσον αφορά ειδικά τον σχεδιασμό, το πρώτο που επισήμανε ο Κάρλο Ράτι είναι πως «δεν υπάρχουν πολλά ακόμη που μπορούν να κτιστούν. Ο παγκόσμιος πληθυσμός πλέον μειώνεται. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, αναμένεται μια κορύφωση σε μερικές δεκαετίες. Εξακολουθεί να αυξάνεται στην Αφρική και σε ορισμένες ζώνες της Ασίας, αλλά στον υπόλοιπο κόσμο μειώνεται με απροσδόκητη ταχύτητα. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, χάνει σχεδόν ένα εκατομμύριο επιπλέον ανθρώπους ετησίως.

»Σε αυτό το πλαίσιο, η οικοδόμηση δεν είναι ο στόχος του 21ου αιώνα. Ο 20ός αιώνας ήταν ο αιώνας της δημογραφικής έκρηξης και της αστικοποίησης, τώρα πρέπει να διορθώσουμε μερικά από τα λάθη που έγιναν, να χρησιμοποιήσουμε την αρχιτεκτονική με διαφορετικό τρόπο […] Δεν χρειάζεται να κτίσουμε κάτι καινούργιο, πρέπει να αξιοποιήσουμε ό,τι ήδη έχουμε για να διασφαλίσουμε ότι οι πόλεις θα  συνεργάζονται ολοένα περισσότερο με τη φύση, αντί να στρέφονται ενάντια στη φύση».

Η ιταλίδα δημοσιογράφος ζήτησε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα και ο Κάρλο Ράτι αναφέρθηκε στη Βενετία, όπου έγινε η παρουσίαση της 19ης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής. «Είμαστε στη Βενετία. Χθες το βράδυ, χάρη στο (σύστημα κινητών φραγμάτων) “MOSE”, τα πόδια μας βρέχονταν, αλλά δεν υπήρχε πολύ νερό. Ο “Μωυσής” μάς επιτρέπει πλέον να αποφεύγουμε τις ακραίες καταστάσεις, αλλά γνωρίζουμε ήδη ότι δεν θα επαρκεί εσαεί, ότι στο εγγύς μέλλον η στάθμη της θάλασσας θα είναι πολύ υψηλή. Για να επιβιώσουμε θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτό το είδος ολοκληρωμένου έργου σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική, την επιστήμη των θαλάσσιων συστημάτων και τη μηχανική – και να το κάνουμε με ευέλικτο τρόπο» εξήγησε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News