«Οι Αθηναίοι έχουν προσβληθεί από τον πυρετό της κατεδάφισης και της ανοικοδόμησης. Ανοίγονται ορύγματα στους δρόμους σαν μετά από βομβαρδισμό, τα τείχη καταρρέουν, υπάρχει σκόνη στον αέρα σαν κατά τη διάρκεια μιας πολιορκίας και ο ήχος του κομπρεσέρ, αντί για το κρώξιμο της γλαύκας, είναι το νέο λάιτ μοτίφ της πόλης». Με αυτά τα λόγια περιέγραψε, τη δεκαετία του 1960, ο κορυφαίος ταξιδιωτικός συγγραφέας και λάτρης της Ελλάδας Πάτρικ Λι Φέρμορ την ιλιγγιώδη ανάπτυξη και μεταμόρφωση της ελληνικής πρωτεύουσας, από όπου «εξαφανίστηκαν ταβέρνες, εστιατόρια και βιβλιοπωλεία που έμοιαζαν τόσο αιώνια όσο οι πυραμίδες».

«Περισσότερα από πενήντα χρόνια μετά, τα μεγάλα έργα που περιγράφει ο Λι Φέρμορ μοιάζουν να βρίσκονται ακόμη σε πλήρη εξέλιξη, σε σημείο που παρακινούν τον επισκέπτη, έκπληκτο από τον θόρυβο των κομπρεσέρ, να αναρωτηθεί εάν αυτή η κατάσταση της “βεβιασμένης αλλαγής” στην οποία βρίσκεται η πόλη είναι μήπως εγγεγραμμένη στο DNA της», γράφει σήμερα η ανεξάρτητη (με έδρα της Αθήνα) δημοσιογράφος Ελενα Κανιαδάκη στο ilvenerdi, το εβδομαδιαίο ένθετο περιοδικό της ιταλικής La Repubblica. «Αλλά ο αδιάκοπος βρυχηθμός των εκσκαφέων, δεν πτοεί τους πάντες, αντιθέτως», προσθέτει.

Σε τι, όμως, ακριβώς αναφέρεται η συνεργάτιδα της ιταλικής εφημερίδας στην Αθήνα; Στο «Δίπυλον», έναν ολιγομελή σύλλογο αρχαιολόγων (κυρίως) και ερευνητών σε διάφορα επιστημονικά πεδία, οι οποίοι επιδίωξαν και κατάφεραν να μετατρέψουν αυτό τεράστιο εργοτάξιο που εξακολουθεί να είναι η ελληνική μητρόπολη σε υπαίθριο μουσείο: συλλέγοντας πληροφορίες από τις αρχαιολογικές ανασκαφές των τελευταίων διακοσίων ετών, ανασύνθεσαν την τοπογραφία μιας άλλης Αθήνας, αυτής που βρίσκεται κάτω από τόνους τσιμέντου, και την κατέστησαν προσβάσιμη στους επισκέπτες μέσω της χρήσης ψηφιακών χαρτών και ειδικών εφαρμογών.

«Εδώ δεν θα βρείτε τίποτα για την Ακρόπολη», σημείωσε καταρχάς, προς αποφυγή παρεξηγήσεων η Λήδα Κωστάκη, εκ των ιδρυτικών μελών του «Διπύλου» πριν βυθιστεί στον χάρτη που γέμιζε την οθόνη του υπολογιστή της, στα γραφεία του συλλόγου.

«Κάτω από τον κέρσορα του ποντικιού ζωντανεύει η τοπογραφία του αρχικού πυρήνα της Αθήνας», γράφει η Κανιαδάκη. «Ανακαλύπτουμε ότι κάτω από το πιο κομψό ξενοδοχείο της πόλης υπήρχε κάποτε μια μεγάλη νεκρόπολη και ότι ο χώρος της Βουλής των Ελλήνων φιλοξενούσε κάποτε μια φιλοσοφική σχολή. Σε κοντινή απόσταση, κάτω από ένα από τα εστιατόρια που κατακλύζουν την πρωτεύουσα και έχουν στόχο να προσαρμόσουν την παραδοσιακή ελληνική κουζίνα στις βίγκαν τάσεις της εποχής, υπάρχουν τα απομεινάρια ενός βυζαντινού ναού του δέκατου αιώνα», προσθέτει, χωρίς, όμως να κατονομάσει ούτε το ξενοδοχείο ούτε το εστιατόριο.

Το πρότζεκτ ονόματι «Χαρτογραφώντας την Αρχαία Αθήνα» (Mapping Ancient Athens) είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα του «Διπύλου»: επιδιώκοντας να καταστήσουν πιο εύκολη την περιπλάνηση στην Αθήνα του παρελθόντος που είναι θαμμένη κάτω από την Αθήνα του παρόντος οι επιστήμονες του συλλόγου εμπλούτισαν τον ψηφιακό χάρτη τους με ευρήματα και πληροφορίες που συλλέχθηκαν σε 1.500 χώρους αρχαιολογικών ανασκαφών, πολλές από τις οποίες πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της οικοδόμησης της σύγχρονης Αθήνας. Αρκεί να κλικάρει κάποιος το κτίριο ή την περιοχή που τον ενδιαφέρει και αμέσως θα δει να εμφανίζονται στον χάρτη τα όποια διαθέσιμα στοιχεία, περιλαμβανομένων και φωτογραφιών από τις ανασκαφές.

«Η Αθήνα μετατρέπεται, έτσι, ένα κρεμμύδι που πρέπει να ξεφλουδιστεί στρώμα-στρώμα, από τη νεολιθική εποχή έως την τουρκοκρατία που κράτησε μέχρι τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα», όπως συνοψίζει η Ελενα Κανιαδάκη στο ρεπορτάζ της από την ελληνική πρωτεύουσα.

«Συνήθως, μόλις εισέρχονται στον ιστότοπο, οι Αθηναίοι θέλουν να δουν τι έχει βρεθεί κοντά στα θεμέλια των κατοικιών τους», ανέφερε η Λήδα Κωστάκη. Η αρχαιολόγος ίδρυσε το «Δίπυλον» το 2014 μαζί με τη συνάδελφό της Αννίτα Θεοχαράκη, έχοντας ως σημείο αναφοράς το πάθος τους για τη μελέτη της αρχαίας τοπογραφίας της Αθήνας: το Δίπυλον ήταν η μεγαλύτερη και πιο επιβλητική από τις πύλες του αθηναϊκού τείχους στην οποία συνέκλιναν οι οδοί που συνέδεεαν την Αθήνα με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Το 2022 στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης ανέβηκαν τρία εκατομμύρια άνθρωποι, γεγονός που ώθησε το υπουργείο Πολιτισμού να περιορίσει τον ανώτατο αριθμό των επισκεπτών ανά μέρα ενώ άρχισε να εφαρμόζεται και το σύστημα ωριαίων ζωνών. «Θέλουμε να διηγηθούμε την Ιστορία μιας άλλης πόλης πέρα από τις συνηθισμένες», εξήγησε η Αννίτα Θεοχαράκη στην συνεργάτιδα της La Repubblica, ενώ της έδειχνε στον χάρτη δείχνει στον χάρτη ένα τμήμα του Θεμιστόκλειου Τείχους, το οποίο κόβει στα δύο ένα άσημο κτίριο στο κέντρο της πόλης. «Δύο εφαρμογές, που δημιουργήθηκαν από τον σύλλογο, σας επιτρέπουν να ακολουθήσετε τα τείχη της αρχαίας πόλης, ρίχνοντας κλεφτές ματιές σε υπόγεια ξενοδοχείων και γκαράζ ή να χαθείτε στον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας, της περίφημης φιλοσοφικής σχολής που ίδρυσε ο Πλάτωνας», ενημερώνει το ιταλικό αναγνωστικό κοινό η Ελενα Κανιαδάκη.

«Η Ιστορία της πόλης κρύβεται μέσα σε κινεζικά κουτιά εντελώς τυχαίων και ανεξέλεγκτων αστικών επεκτάσεων, ειδικά από τότε που η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, πριν από δύο αιώνες», σημείωσε η Λήδα Κωστάκη. «Στόχος μας είναι να θυμίζουμε ότι δεν εμφανιστήκαμε απλά σε έναν τόπο, αλλά είμαστε μέρος μιας μεγαλύτερης Ιστορίας: η αρχαιολογία μας υπενθυμίζει ότι, τελικά, σε αυτόν τον κόσμο, είμαστε απλώς μια ριπή ανέμου», συμπλήρωσε η Αννίτα Θεοχαράκη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News