Αρχικά παρουσιάστηκε ως μια συμφωνία μεταξύ τριών στενών συμμάχων για την κατασκευή υποβρυχίων για την Αυστραλία, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την προάσπιση της ειρήνης και της ευημερίας στην Ανατολική Ασία. Σήμερα, όμως, η AUKUS επιδιώκει να διευρυνθεί, εξοργίζοντας την Κίνα και προκαλώντας κατηγορίες περί επιδίωξης μετεξέλιξης της AUKUS σε ΝΑΤΟ της Ασίας και σε μηχανή ενός νέου Ψυχρού Πολέμου, όπως συνoψίζει ο Ρίτσαρντ Λόιντ Πάρι των λονδρέζικων Times.  

Η Νότια Κορέα επιβεβαίωσε την Τετάρτη ότι διεξάγονται ήδη συνομιλίες για την ένταξή της στην αρχική ομάδα της Αυστραλίας, της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Προηγουμένως, για το ενδεχόμενο ένταξης και της δικής του χώρας στην AUKUS είχε συζητήσει με τον ίδιο τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Φουμίο Κισίντα, ενώ υπήρξαν επίσης εκδηλώσεις ενδιαφέροντος από τη Νέα Ζηλανδία και τον Καναδά.

Οπως εξηγεί ο βρετανός δημοσιογράφος, καμία από αυτές τις χώρες δεν πρόκειται να διαδραματίζει κάποιον ρόλο στο πλαίσιο του αρχικού σκοπού της συμφωνίας, δηλαδή την προμήθεια της Αυστραλίας με συμβατικά οπλισμένα πυρηνοκίνητα υποβρύχια από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία.

Αντιθέτως, τα υποψήφια μέλη θα δραστηριοποιούνταν σε έναν τομέα που, κατά την παρουσίαση της AUKUS, το 2021, δεν είχε αναδειχθεί ιδιαίτερα: πρακτικά πρόκειται για τον δεύτερο πυλώνα της συμφωνίας («pillar two») και αφορά μια ευρύτερη προσπάθεια φιλικών προς τις ΗΠΑ κυβερνήσεων να αναπτύξουν από κοινού όπλα υψηλής τεχνολογίας, περιλαμβανομένων υπερηχητικών πυραύλων, υποβρύχιων μη επανδρωμένων σκαφών και κυβερνοτεχνολογίας.

«Υποστηρίζουμε τις δραστηριότητες του δεύτερου πυλώνα της AUKUS και καλωσορίζουμε τα μέλη της, που θεωρούν την Κορέα ως εταίρο του δεύτερου πυλώνα» δήλωσε ο υπουργός Αμυνας της Νότιας Κορέας, Σιν Γουόν-σικ, αφού συναντήθηκε με διάφορους αυστραλούς υπουργούς στη Μελβούρνη. «Οι αμυντικές –επιστημονικές και τεχνολογικές– ικανότητες της Κορέας θα συμβάλουν στην περιφερειακή ειρήνη» πρόσθεσε.

Ο αυστραλός ομόλογός του, Ρίτσαρντ Μαρλς, σημείωσε από την πλευρά του ότι «η Νότια Κορέα είναι, προφανώς, μια χώρα με ιδιαίτερα εντυπωσιακή τεχνολογία, με την οποία μοιραζόμαστε κοινές αξίες, ευθυγραμμιζόμαστε στρατηγικά και συνεργαζόμαστε στενά. Καθώς αναπτύσσεται ο δεύτερος πυλώνας της AUKUS, νομίζω πως εκεί θα προκύψουν ευκαιρίες στο μέλλον, κάτι που βλέπουμε να ισχύει και για την Ιαπωνία».

Οσον αφορά τη Νέα Ζηλανδία, ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Ουίνστον Πίτερς, δήλωσε επίσης την Τετάρτη ότι η κυβέρνησή του απέχει «πολύ ακόμα» από την απόφαση να ενταχθεί στην AUKUS, αλλά επιβεβαίωσε ότι το ενδεχόμενο εξετάζεται σοβαρά, σημειώνοντας πως «θα ήταν εντελώς ανεύθυνο για οποιαδήποτε κυβέρνηση οποιασδήποτε απόχρωσης να μην εξετάσει αν η συνεργασία με ομοϊδεάτες εταίρους για την πρόοδο στην τεχνολογία είναι προς το εθνικό μας συμφέρον».

Τον προηγούμενο μήνα, δε, και ο Τζάστιν Τριντό, ο πρωθυπουργός του Καναδά, δήλωσε ότι είχε «εξαιρετικές συνομιλίες» με τη Βρετανία, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία σχετικά με την ένταξη της πατρίδας του στην AUKUS.

Ψυχροπολεμική νοοτροπία

Αμεση κινεζική αντίδραση στις παραπάνω εξελίξεις δεν υπήρξε, αλλά η κυβέρνηση του Σι Τζινπίνγκ αποδοκιμάζει εδώ και καιρό την AUKUS, καθώς τη θεωρεί πρόσχημα για την περικύκλωση της Κίνας και τον περιορισμό των φιλοδοξιών της να καταστεί περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη. Το Πεκίνο αντιμετωπίζει με καχυποψία και τον QUAD, όπως αποκαλείται ο Τετραμερής Διάλογος μεταξύ Αυστραλίας, Ινδίας, Ιαπωνίας και ΗΠΑ, στο πλαίσιο του οποίου οι τέσσερις χώρες οργανώνουν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις σε ετήσια βάση.

«Ο πραγματικός σκοπός της AUKUS είναι να υποκινήσει τη διαίρεση σε μπλοκ και τη στρατιωτική αντιπαράθεση μέσω στρατιωτικής συνεργασίας που βασίζεται σε κλειστούς κύκλους» δήλωσε η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, Μάο Νινγκ, τον προηγούμενο μήνα. «Αυτή είναι η τυπική νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου. Αυξάνει τον κίνδυνο διάδοσης των πυρηνικών όπλων, εντείνει μια κούρσα εξοπλισμών στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού και υπονομεύει την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα. Η Κίνα και πολλές περιφερειακές χώρες έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για αυτό» πρόσθεσε η κινέζα αξιωματούχος.

Κατά της AUKUS έβαλε πέρυσι τον Σεπτέμβριο και ο βορειοκορεάτης δικτάτορας Κιμ Γιονγκ Ουν, προειδοποιώντας για την «εμφάνιση της ασιατικής εκδοχής του ΝΑΤΟ, μια βασική αιτία πολέμου και επιθετικότητας».

Ο δημοσιογράφος των Times σημειώνει πως αρχικά η AUKUS φάνηκε ως μια προφανής προσπάθεια αντιμετώπισης της στρατιωτικής ισχύος του Πεκίνου και της αυξανόμενης διεκδικητικότητάς του στην περιοχή. Αλλά περιοριζόταν στην «τριμερή συνεργασία» μεταξύ Αυστραλίας, ΗΠΑ και Βρετανίας, έως ότου, πέρυσι, στις ανακοινώσεις της AUKUS άρχισε να γίνεται λόγος για δεύτερο πυλώνα και για σχέδια πρόσκλησης νέων μελών.

«Οι επικριτές προειδοποιούν ότι η AUKUS θα επιταχύνει την κούρσα εξοπλισμών στην περιοχή και θα εντείνει το κλίμα ένοπλης αντιπαράθεσης μεταξύ της Κίνας και του δικτύου συμμάχων των ΗΠΑ. Μικρότερες κυβερνήσεις της Ανατολικής Ασίας, από τη Μογγολία έως την Παπούα Νέα Γουινέα, έχουν παρακαλέσει να μην αναγκαστούν να επιλέξουν μεταξύ των πλευρών ενός πιθανού νέου Σιδηρού –ή έστω από μπαμπού– Παραπετάσματος» γράφει ο Ρίτσαρντ Λόιντ Πάρι. 

Δεν παραλείπει να αναφέρει ότι η σχέση μεταξύ της σύγχρονης Κίνας και της Δύσης είναι θεμελιωδώς διαφορετική από εκείνη της Σοβιετικής Ενωσης και του ΝΑΤΟ την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, καθώς «όλη η Ασία επωφελείται σε κάποιο βαθμό από τις μαζικές απαιτήσεις των κινέζων καταναλωτών».

Ωστόσο, σε σύγκριση με την Ευρώπη, οι ασιατικές χώρες έχουν χαλαρές και συχνά τεταμένες σχέσεις, και η περιοχή δεν ανέπτυξε ποτέ ισχυρούς πολυμερείς θεσμούς. Περιφερειακές οργανώσεις όπως η Ενωση Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι αδύναμες και αναποτελεσματικές.

Σε αυτό το πλαίσιο, μια δομή ασφαλείας παρέχεται μέσω των διμερών συμμαχιών που έχουν συνάψει οι ΗΠΑ με χώρες όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία, η Νότια Κορέα και οι Φιλιππίνες, και μέσω μιας πιο χαλαρής στρατιωτικής συνεργασίας με χώρες όπως η Ινδία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News