Τη βαθιά σχέση μεταξύ των διατροφικών επιλογών και της υγείας του εγκεφάλου αναδεικνύει μια νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Nature Mental Health και επιβεβαίωσε με απεικονιστικές μεθόδους  ότι μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή συνδέεται με την ανώτερη υγεία του εγκεφάλου, τη γνωστική λειτουργία και την ψυχική ευεξία. Η μελέτη, στην οποία συμμετείχαν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Warwick, ρίχνει φως στο πώς οι διατροφικές μας προτιμήσεις δεν επηρεάζουν μόνο τη σωματική υγεία, αλλά επιδρούν σημαντικά και στην υγεία του εγκεφάλου.

Προηγούμενες μελέτες έχουν καταδείξει μια ισχυρή σχέση μεταξύ της διατροφής και των γνωστικών λειτουργιών και της ψυχικής υγείας. Για παράδειγμα, μια συστηματική ανασκόπηση που επικεντρώθηκε σε διάφορα διατροφικά πρότυπα πρόσληψης και γνωστικές λειτουργίες αποκάλυψε συσχετίσεις όπως η αυξημένη κατανάλωση απλών υδατανθράκων (για παράδειγμα, σακχάρων) που συνδέεται με μειωμένη συνολική γνωστική απόδοση, ενώ τα κορεσμένα λιπαρά οξέα συσχετίστηκαν με μειωμένη μνήμη και μάθηση.

Στο πλαίσιο της νέας μελέτης αναλύθηκαν οι διατροφικές επιλογές ενός μεγάλου δείγματος 181.990 συμμετεχόντων από την UK Biobank σε σχέση με μια σειρά από φυσικές αξιολογήσεις, συμπεριλαμβανομένης της γνωστικής λειτουργίας, των μεταβολικών βιοδεικτών του αίματος, της απεικόνισης του εγκεφάλου και της γενετικής αποκαλύπτοντας νέες γνώσεις σχετικά με τη σχέση μεταξύ διατροφής και συνολικής ευεξίας.

Οι διατροφικές προτιμήσεις κάθε συμμετέχοντα συλλέχθηκαν μέσω ενός διαδικτυακού ερωτηματολογίου, το οποίο η ομάδα κατέταξε σε 10 ομάδες (όπως το αλκοόλ, τα φρούτα και τα κρέατα). Ένα είδος τεχνητής νοημοσύνης που ονομάζεται μηχανική μάθηση βοήθησε τους ερευνητές να αναλύσουν το μεγάλο σύνολο δεδομένων. Οι διατροφικές προτιμήσεις επηρεάζουν σημαντικά τις διατροφικές επιλογές, ωστόσο η κατανόηση των φυσικών διατροφικών προτύπων στους πληθυσμούς παραμένει περιορισμένη.

Τέσσερα είδη διατροφής 

Προσδιορίστηκαν  τέσσερις διατροφικοί τύποι: «χωρίς άμυλο ή με μειωμένο άμυλο» (τύπος 1), «χορτοφάγος» (τύπος 2), «με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες» (τύπος 3) και «ισορροπημένος» (τύπος 4).

Αυτοί οι τύποι διέφεραν σε διάφορους τομείς της υγείας του εγκεφάλου. Τα άτομα με ισορροπημένη διατροφή επέδειξαν καλύτερη ψυχική υγεία και ανώτερες γνωστικές λειτουργίες σε σχέση με τους άλλους τρεις τύπους.

Σε σύγκριση με τον τύπο 4, ο τύπος 3 εμφάνισε χαμηλότερους όγκους φαιάς ουσίας σε περιοχές όπως η μετακεντρική έλικα, ενώ ο τύπος 2 εμφάνισε υψηλότερους όγκους στον θάλαμο και τον προκείμενο στίβο. Οι αναλύσεις συσχέτισης σε επίπεδο γονιδιώματος εντόπισαν 16 γονίδια διαφορετικά μεταξύ του τύπου 3 και του τύπου 4, εμπλουτισμένα σε βιολογικές διεργασίες που σχετίζονται με την ψυχική υγεία και τη νόηση. Τα ευρήματα αυτά παρέχουν νέες γνώσεις σχετικά με τα φυσικά διατροφικά πρότυπα που αναπτύχθηκαν, υπογραμμίζοντας τη σημασία μιας ισορροπημένης διατροφής για την υγεία του εγκεφάλου.

Η ποικιλία στη διατροφή μπορεί να αυξήσει την ευφυία;

Η ισορροπημένη διατροφή συσχετίστηκε με καλύτερη ψυχική υγεία, ανώτερες γνωστικές λειτουργίες και ακόμη και μεγαλύτερες ποσότητες φαιάς ουσίας στον εγκέφαλο – που συνδέεται με την ευφυΐα – σε σύγκριση με όσους είχαν λιγότερο ποικίλη διατροφή.

Η μελέτη υπογράμμισε επίσης την ανάγκη για σταδιακές διατροφικές τροποποιήσεις, ιδίως για τα άτομα που έχουν συνηθίσει σε ιδιαίτερα εύγευστες αλλά διατροφικά ανεπαρκείς τροφές. Μειώνοντας σιγά-σιγά την πρόσληψη ζάχαρης και λιπαρών με την πάροδο του χρόνου, τα άτομα μπορεί να βρεθούν με φυσικό τρόπο να έλκονται προς πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές.

Τί γνωρίζουμε για το μηχανισμό μέσα από τον οποίο η διατροφή επηρεάζει τον εγκέφαλο 

Η έρευνα στον τομέα της διατροφής υποδηλώνει ότι η σχέση μεταξύ των διατροφικών προτύπων και των ψυχικών διαταραχών (ή των γνωστικών λειτουργιών) θα μπορούσε ενδεχομένως να διαμεσολαβείται από τον άξονα έντερο-εγκέφαλος. Συγκεκριμένα διατροφικά πρότυπα, όπως η «δυτική διατροφή», έχουν τη δυνατότητα να διαταράξουν την ισορροπία του εντερικού μικροβιόκοσμου, οδηγώντας σε φλεγμονή και οξειδωτικό στρες, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη γνωστική λειτουργία και να αυξήσουν τον κίνδυνο ψυχικών διαταραχών.

Πώς επηρεάζονται από τη διατροφή οι περιοχές  του εγκεφάλου

Μελέτες νευροαπεικόνισης έχουν αποκαλύψει συσχετίσεις μεταξύ διατροφικών προτύπων και λειτουργιών και δομών σε περιοχές του εγκεφάλου, υπογραμμίζοντας τη σύνθετη σχέση μεταξύ διατροφής και υγείας του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, η υψηλότερη προσκόλληση στη «δίαιτα μεσογειακού τύπου» (που χαρακτηρίζεται από υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών, με το ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λίπους και χαμηλή πρόσληψη κόκκινου κρέατος και πουλερικών), η οποία συνήθως συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Πάρκινσον και της νόσου Αλτσχάιμερ, συσχετίστηκε με μικρότερη μείωση του συνολικού όγκου του εγκεφάλου σε διάστημα 3 ετών, καθώς και με μεγαλύτερο πάχος του φλοιού σε βασικές περιοχές του εγκεφάλου, όπως ο εντερορινικός φλοιός, ο οπίσθιος φλοιός του φλοιού των προσεκβολών, ο τροχιομετωπιαίος φλοιός και η κατώτερη και μέση κροταφική έλικα.

 

 Η Μαρία Μπελιβάνη είναι ιατρός-βελονίστρια, επιστημονική συνεργάτης στην Α’ Προπαιδευτική Παθολογική  Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ( ΑΧΕΠΑ ), μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Ιατρών Βελονιστών (BMAS)

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News