Ο Νικόλα Μάρι, γεωλόγος με εξειδίκευση στην πλανητική γεωλογία, στο Πανεπιστήμιο της Πάβια στην Ιταλία, φοβήθηκε πως θα αφήσει τα… κοκαλάκια του στα απάτητα βουνά της Μεγαλονήσου όταν βρέθηκε εκεί αναζητώντας ένα συγκεκριμένο είδος πετρώματος που μπορεί να ενώνει με μια αόρατη διαστημική κλωστή την Κύπρο με τον πλανήτη Ερμή.

Όπως λέει ο Μάρι στο BBC, στη διάρκεια αυτή της αναζήτησης, οδήγησε για δεκάδες χιλιόμετρα στην ερημιά χωρίς να συναντήσει ψυχή, το κινητό (και gps) του έμεινε από μπαταρία στη μέση του πουθενά, έχασε ουκ ολίγες φορές τη στροφή για το ξενοδοχείο…

Αλλά, επέζησε και τα κατάφερε! Βρήκε τον βονινίτη, ένα πέτρωμα πανομοιότυπο με τα πετρώματα του Ερμή, που θα μπορούσε να πει πολλά για αυτόν τον πλανήτη.

Ο πρώτος βράχος από τον Ήλιο

Ο Ερμής, εξηγεί ο Μάρι στο BBC, είναι ένας πλανήτης των άκρων. Με συνολικό όγκο λίγο μεγαλύτερο από αυτόν της Σελήνης, είναι ο μικρότερος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος και αυτός που βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο. Η θερμοκρασία στον πλανήτη Ερμή – που δεν έχει ατμόσφαιρα – κυμαίνεται από 400 βαθμούς Κελσίου C στη διάρκεια της ημέρας έως -170 βαθμούς τη νύχτα. Έχει επίσης την πιο σύντομη τροχιά από οποιονδήποτε πλανήτη στο Ηλιακό Σύστημα. Κάθε έτος στον Ερμή διαρκεί μόλις 88 γήινες ημέρες.

Η θέση του Ερμή κάνει πολύ δύσκολη τη μελέτη του από τους επιστήμονες γι’ αυτό και είναι ο πλανήτης που έχει διερευνηθεί λιγότερο από όλους.

Η πρώτη αποστολή στον Ερμή έγινε τον Νοέμβριο του 1973 με το Mariner 10 το οποίο είχε χρησιμοποιήσει τη βαρύτητα της Αφροδίτης για να πλησιάσει τον Ερμή και είχε επιστρέψει με περισσότερες από 2.700 εικόνες από εκεί.

Το Messenger εστάλη σε τροχιά γύρω από τον Ερμή τον Αύγουστο του 2004 και κατάφερε να χαρτογραφήσει ολόκληρο τον πλανήτη, ανακαλύπτοντας πάγο στους πόλους του και αποκαλύπτοντας σημαντικές πληροφορίες για τη γεωλογία και το μαγνητικό του πεδίο.

Τα παράδοξα του «μικρού»

Μια από τις εκπλήξεις που κρύβει ο Ερμής, λέει ο Μάρι στο BBC, είναι ο πυρήνας του. Σε αντίθεση με άλλους πλανήτες με πετρώματα (βλ. Αφροδίτη, Γη και Άρη) που έχουν σχετικά μικροσκοπικό πυρήνα «τυλιγμένο» σε έναν παχύ μανδύα από μάγμα και έναν σκληρό φλοιό, ο Ερμής έχει μεγάλο πυρήνα και εξαιρετικά λεπτό φλοιό.

Το μαγνητικό πεδίο που ανακαλύφθηκε από το Messenger υποδηλώνει ότι ο πυρήνας του Ερμή περιέχει σίδηρο και, όπως αυτός της Γης, μπορεί να είναι εν μέρει λιωμένος.

Ένα ακόμη παράδοξο είναι η παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων θορίου στην επιφάνεια του Ερμή. Το θόριο θα έπρεπε να έχει εξατμιστεί με τις τόσο υψηλές θερμοκρασίες του πλανήτη. Όμως οι μετρήσεις δείχνουν επίπεδα του στοιχείου αυτού ανάλογα με αυτά του Άρη, που βρίσκεται τρεις πλανήτες πιο μακριά…

Μ’ αυτά και μ’ αυτά, οι επιστήμονες υποθέτουν ότι ο Ερμής σχηματίστηκε αρχικά σε πιο απομακρυσμένο σημείο από τον Ήλιο – κάπου κοντά στον Άρη – και ότι αρχικά είχε πολύ μεγαλύτερη μάζα, περίπου όσο το μέγεθος της Γης, κάτι που θα μπορούσε να εξηγήσει και τον μεγάλο πυρήνα του. Σύμφωνα με την υπόθεση αυτή, αναφέρει το BBC, πιθανώς ο Ερμής συγκρούστηκε με κάποιο ουράνιο σώμα με αποτέλεσμα να χάσει ένα μέρος του φλοιού και του μανδύα να βρεθεί πιο κοντά στον Ηλιο. «Ο Ερμής που βλέπουμε σήμερα μπορεί να μην είναι τίποτα άλλο από τον πυρήνα του πλανήτη που ήταν κάποτε Ερμής», λέει ο Μάρι.

Τι σχέση έχει με όλα αυτά η Κύπρος;

Για να ελεγχθεί αύτη η υπόθεση θα έπρεπε ιδανικά να αναλυθούν δείγματα πετρωμάτων από το Ερμή, κάτι προς το παρόν αδύνατο αφού κανένα διαστημικό σκάφος δεν έχει καταφέρει να προσεδαφιστεί σε αυτόν τον πλανήτη.

Κάποια στοιχεία θα μπορούσαν να προκύψουν από τους μετεωρίτες της κατηγορίας aubrites (από την γαλλική περιοχή Aubres όπου ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά). Αυτοί οι βράχοι έχουν παρόμοια χημική σύσταση με τον Ερμή, και ορισμένοι επιστήμονες έχουν υποθέσει ότι μπορεί να είναι συντρίμμια από τη διαπλανητική σύγκρουση που έφερε τον Ερμή στην τρέχουσα θέση του. Ο Μάρι δεν συμφωνεί με αυτή την ιδέα, υποστηρίζοντας ότι αυτοί οι μετεωρίτες είναι στο ίδιο μέρος του ηλιακού νεφελώματος με τον Ερμή – αλλά ποτέ δεν ήταν μέρος του ίδιου του πλανήτη.

Έτσι, ο Μάρι αποφάσισε να αναζητήσει «γεωχημικά ανάλογα», δηλαδή πετρώματα που σχηματίζονται στη Γη αλλά μοιάζουν πολύ με τις δομές εκείνων που βρίσκονται σε άλλους πλανήτες και μπορούν να δώσουν χρήσιμες πληροφορίες για τους γείτονες του γαλαξία μας.

Ύστερα από πολλή έρευνα, ο Μάρι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα γεωχημικά ανάλογα του Ερμή βρίσκονται στην Κύπρο.

Η Κύπρος σχηματίστηκε κάτω από τον ωκεανό της Τηθύος πριν από τουλάχιστον 90 εκατομμύρια χρόνια. Με τη σύγκρουση των τεκτονικών πλακών, τελικά ωθήθηκε προς την επιφάνεια και έγινε το νησί που γνωρίζουμε σήμερα. «Το τοπίο στην Κύπρο σου δημιουργεί μια αλλόκοτη αίσθηση. Έχει πρασινωπούς βράχους πλούσιους σε ορυκτά, ενώ σε ορισμένα ορεινά σημεία νιώθεις σα να περπατάς πάνω στον αρχαίο βυθό του ωκεανού», λέει ο Μάρι που κατάφερε να συλλέξει δείγμα από το ηφαιστειακό πέτρωμα βονινίτη.

Όταν, μαζί με ειδικούς της NASA και του Μουσείου Πλανητικής Επιστήμης της Ιταλίας, ανέλυσε τις κυπριακές πέτρες βρέθηκε μπροστά σε μια ακόμη έκπληξη: «Δεν ήταν απλώς παρόμοια, ήταν πανομοιότυπα»!

Το μίγμα στοιχείων όπως το μαγνήσιο, το αλουμίνιο και ο σίδηρος ήταν το ίδιο με αυτό που παρατηρήθηκε στις αποστολές στον μυστηριώδη πλανήτη με τον τεράστιο πυρήνα. Η μόνη διαφορά ήταν ότι τα πετρώματα από την Κύπρο είχαν οξειδωθεί – κάτι που είναι αναπόφευκτο δεδομένης της πλούσιας σε οξυγόνο ατμόσφαιρας της Γης.

Περαιτέρω μελέτη αυτών των πετρωμάτων μπορεί να αποκαλύψει σημαντικές πληροφορίες για τη γεωλογική δραστηριότητα στο παρελθόν του Ερμή. Η ηφαιστειακή καταγωγή του κυπριακού βονινίτη και η σχεδόν τέλεια ομοιότητά του με τα πετρώματα του Ερμή πιθανώς να σημαίνει ότι ο μανδύας βρίσκεται πολύ κοντά στην επιφάνεια και αυτό θα ήταν συμβατό με μια σύγκρουση που ανατίναξε μεγάλο μέρος του αρχικού φλοιού του πλανήτη.

Η νέα αποστολή στον Ερμή

Τα ευρήματα του Mari θα «κουμπώσουν» με όσα θα προκύψουν από τη νέα αποστολή στον Ερμή. Το διαστημικό σκάφος BepiColombo ξεκίνησε το ταξίδι του για τον Ερμή τον Οκτώβριο 2018 – στο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας και της Ιαπωνίας – και έχει ήδη πραγματοποιήσει τρεις πτήσεις γύρω από τον Ερμή, ενώ θα τον προσεγγίσει στις αρχές του 2025 για να μετρήσει το μαγνητικό πεδίο και να μελετήσει το έδαφός του. Η σύγκριση με τα συμπεράσματα του Μάρι πιστεύεται ότι θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα αυτό τον μυστηριώδη μικρό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News