Για «αποτυχίες, απώλειες, ψεύτικες αποχωρήσεις και υποκρισία» κάνει λόγο σε εκτενή ανάλυσή του ο Μάσιμο Νάβα της Corriere della Sera, γράφοντας για γαλλικές πολυεθνικές που εξακολουθούν να προσπαθούν να ευθυγραμμιστούν με τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.

Σε αυτό το πλαίσιο ορισμένες ζημιώθηκαν ενώ άλλες έκαναν τρόπον τινά τα στραβά μάτια, σύμφωνα με τον κανόνα του «business as usual», ενώ, όπως επισημαίνει ο ιταλός δημοσιογράφος, το ζήτημα στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι μόνον τα κέρδη των εταιρειών και η διάσωση των θέσεων εργασίας αλλά η έμμεση στήριξη του πολέμου του Πούτιν στην Ουκρανία καθώς και η εξυπηρέτηση, επίσης έμμεση, των συμφερόντων νέων ολιγαρχών που πρόσκεινται στο Κρεμλίνο.

Δημοσιεύματα και έρευνες, κυρίως της Le Monde αλλά και άλλων γαλλικών και διεθνών μέσων καταδεικνύουν τους όχι ακριβώς ξεκάθαρους επιχειρηματικούς ελιγμούς και στρατηγικές μεγάλων ομίλων όπως η TotalEnergies, η Leroy Merlin και η L’Oréal με στόχο να διατηρήσουν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία. Αλλα άρθρα εξηγούν πως η αποχώρηση από τη ρωσική αγορά και οι επακόλουθες οικονομικές απώλειες που υπέστησαν άλλες πολυεθνικές (αυτή είναι η περίπτωση της Renault, της Société Générale και ορισμένων ομίλων πολυτελών ειδών) συνέβαλαν σε ορισμένες περιπτώσεις στην άνοδο και στον πλουτισμό νέων ολιγαρχών που περιήλθαν στην κατοχή τους (με τη συνενοχή, φυσικά, των ρωσικών αρχών) επιχειρήσεις, αλυσίδες εφοδιασμού και μεγάλα δυτικά brands που πλέον κυκλοφορούν με διαφορετική επωνυμία. 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην προκειμένη περίπτωση παρουσιάζουν οι εταιρείες όχι που ζημιώθηκαν αλλά που συνέχισαν (και συνεχίζουν ακόμα) να δραστηριοποιούνται στη Ρωσία του Πούτιν. Από αυτήν την άποψη, σύμφωνα με τον Μάσιμο Νάβα, το χρυσό μετάλλιο στην υποκρισία πρέπει να απονεμηθεί στην TotalEnergies, τον ενεργειακό κολοσσό της Γαλλίας. 

Είναι αλήθεια πως η TotalEnergies καταδίκασε σθεναρά τη ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας, όμως αυτό δεν αλλάζει το γεγονός πως διατήρησε τα κύρια περιουσιακά της στοιχεία στη Ρωσία: «εξακολουθεί να κατέχει μερίδιο 19,4% στην ιδιωτική εταιρεία ενέργειας Novatek και είναι μειοψηφικός μέτοχος σε δύο μεγάλες εγκαταστάσεις παραγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου, στην Yamal LNG και στην Arctic LNG 2. Ωστόσο στην τελευταία αυτή τοποθεσία, η TotalEnergies αναμένει “μηδενική άντληση υγροποιημένου φυσικού αερίου” το 2024», αναφέρει σχετικά η Le Monde.  

Ομως  η αβεβαιότητα της κατάστασης ανάγκασε τον γαλλικό ενεργειακό κολοσσό να προβεί σε απομείωση των περιουσιακών του στοιχείων στη Ρωσία ύψους 14,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2022. Ο όμιλος ανακοίνωσε αρχικά, τον Ιούλιο του 2022, την πώληση των μετοχών του (20%) στο κοίτασμα πετρελαίου και φυσικού αερίου Καριάγκα στη βόρεια Ρωσία και, στη συνέχεια, του ποσοστού του στην εταιρεία Terneftegaz, τον Αύγουστο του 2022. Αυτό έγινε δύο ημέρες αφότου η Le Monde είχε αποκαλύψει πως η εταιρεία πουλούσε συμπυκνώματα φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή κηροζίνης, την οποία χρησιμοποιούν τα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη στην Ουκρανία, (αν και η TotalEnergies έσπευσε να διαψεύσει τον ισχυρισμό). 

Ως τουλάχιστον ύποπτη χαρακτηρίζεται και η στάση της L’Oréal, καθώς η εταιρεία, παρότι σταμάτησε, όπως δήλωσε, τις άμεσες πωλήσεις αγαθών σε καταναλωτές, έπαψε να διαφημίζει τη συντριπτική πλειονότητα των προϊόντων της και ανέστειλε τις βιομηχανικές της επενδύσεις, διατήρησε την παραγωγή στη Ρωσία. 

Ξεχωριστή περίπτωση αποτελεί, αναμφίβολα και η Leroy Merlin,  η μεγαλύτερη ξένη εταιρεία στη Ρωσία με 115 καταστήματα, 45.000 υπαλλήλους και πωλήσεις ύψους 5 δισεκατομμυρίων το 2021. Καθώς κατέληξε να χλευάζεται στο διαδίκτυο ως «Leroy Kremlin»«, η εταιρεία αποφάσισε, τελικά, να εκχωρήσει τον «επιχειρησιακό έλεγχο» της θυγατρικής στη Ρωσία σε «εγχώριο διαχειριστή» τον Μάρτιο του 2023, δηλαδή περισσότερο από έναν χρόνο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.  

Σύμφωνα, όμως, με έρευνα του γαλλικού περιοδικού L’Express που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, σχεδόν το σύνολο των κεφαλαίων ελέγχεται από μια εταιρεία με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και επικεφαλής τον Λοράν Ντεφασιό, το αφεντικό της ρωσικής θυγατρικής της Leroy Merlin, η οποία ελέγχεται, με τη σειρά της, από μια μυστηριώδη εταιρεία χαρτοφυλακίου επίσης εγγεγραμμένη στα Εμιράτα, με την Leroy Merlin, ωστόσο, να σπεύδει να διαψεύσει «κατηγορηματικά» τους εν λόγω ισχυρισμούς.

Η οικογένεια Μουλιέ, στην οποία ανήκει η Leroy Merlin, αποφάσισε ακόμη να κλείσει και τα 60 καταστήματα λιανικής της εταιρείας Decathlon, η οποία επίσης της ανήκει, αλλά συνέχισε να προμηθεύει τη ρωσική αλυσίδα λιανικής Desport με προϊόντα της, όπως αποκάλυψε έρευνα του Disclose Media, τον περασμένο Δεκέμβριο. Και μια άλλη έρευνα, της Le Monde αυτή, αποκάλυψε ότι η Auchan, μια άλλη εταιρεία λιανικής της οικογένειας Μουλιέ στη Ρωσία, συμμετείχε στην πολεμική προσπάθεια της χώρας (πληροφορία η οποία διαψεύστηκε επίσης από την εταιρεία).

Μεταξύ των εταιρειών που εξακολουθούν να έχουν παρουσία στη Ρωσία, η κατασκευαστική εταιρεία Vinci υποστηρίζει ότι δεν έχει άλλη επιλογή, καθώς όλοι οι πιθανοί αγοραστές που ενδιαφέρονται να εξαγοράσουν τα μειοψηφικά της μερίδια (40%) σε τρεις συμβάσεις παραχώρησης στον αυτοκινητόδρομο Μόσχας-Αγίας Πετρούπολης περιλαμβάνονταν στη λίστα κυρώσεων. «Hταν αδύνατο να απαλλαγούμε νόμιμα, οπότε θα ήταν καλύτερο να το δώσουμε στους Ρώσους;», διερωτήθηκε εκπρόσωπος της εταιρείας. Η Vinci λέει ότι έχει μια ελάχιστη παρουσία στη Ρωσία και τα έσοδά της στη χώρα είναι τόσο χαμηλά που δεν περιλαμβάνονται στα ετήσια αποτελέσματα.

Η εταιρεία καλλυντικών Yves Rocher συνέχισε επίσης να δραστηριοποιείται στη Ρωσία, με τη ρωσική αγορά να αντιπροσωπεύει το 15% των πωλήσεών της πριν από μία διετία. Αλλά ήταν «εκτός λειτουργίας» και συνέχισε να έχει παρουσία στη Ρωσία για να «φροντίσει» τους υπαλλήλους της, ανέφερε σχετικά στη Le Monde εκπρόσωπος της εταιρείας τον Μάιο του 2022. 

Οσον αφορά το κρίσιμο συμπέρασμα, «εταιρείες που συνεχίζουν να λειτουργούν έχουν κατηγορηθεί ότι συνεισφέρουν στη ρωσική πολεμική μηχανή, μέσω φόρων, κινητοποίησης προσωπικού και δημεύσεων», αναφέρει η Le Monde.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση Επιχειρήσεων, η οποία εκπροσωπεί τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών εταιρειών στη Ρωσία, περίπου το 20% των μελών σταμάτησαν να πληρώνουν τις συνδρομές τους, το οποίο σημαίνει πως εγκατέλειψαν τη Ρωσία. Δεκάδες γαλλικές εταιρείες αποχώρησαν από τη Ρωσία αλλά αντιστοιχούν μόλις στο 3,9% των αποχωρήσεων δυτικών εταιριών, πολύ πίσω από τις ΗΠΑ (32%), τη Βρετανία (10,6%), τη Γερμανία (7,8%) και ακόμη και τη Φινλανδία (4,8%), σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του Πανεπιστημίου Γέιλ.

Φυσικά το Κρεμλίνο επιδιώκει να περιορίσει αυτές τις αποχωρήσεις. Οποιαδήποτε πώληση πρέπει να λάβει το πράσινο φως από πολλά υπουργεία. Πλέον απαγορεύονται οι πωλήσεις σε διευθυντικές ομάδες (καθώς θεωρούνται μια μορφή συγκαλυμμένου ελέγχου) όπως και οι μετέπειτα επιλογές εξαγοράς. Επιπλέον το κόστος της αποχώρησης είναι ιδιαίτερα αποτρεπτικό, καθώς επιβάλλεται έκπτωση άνω του 50% στην αξία του ενεργητικού ενώ υπάρχει και ένας «φόρος αποχώρησης» – 15% επί του ποσού πώλησης. 

«Στο τέλος, συχνά μένεις μόνο με τα ρούχα σου», είπε στη Le Monde ένας γνώστης αυτών των διαδικασιών, «και είναι ακόμη πιο δύσκολο και πιο δαπανηρό, εάν οι δραστηριότητες της εταιρείας σχετίζονται με τον τραπεζικό τομέα ή, έστω και εξ αποστάσεως, με την ενέργεια». 

Σύμφωνα με πηγή της έγκριτης γαλλικής εφημερίδας, από 300 έως 500 γαλλικές υποθέσεις – αιτήματα για επαναπατρισμό μερισμάτων ή μεταβίβαση επιχειρήσεων και πωλήσεις ακινήτων – αναμένουν την έγκριση της Μόσχας. «Χάρη στην πώληση των περιουσιακών τους στοιχείων σε μειωμένες τιμές, αναδύθηκαν νέες ρωσικές αυτοκρατορίες, με επικεφαλής ολιγάρχες που πρόσκεινται στο Κρεμλίνο», γράφει η Le Monde.