Τι κοινό έχουν η Λέιντι Γκάγκα, ο Μπαράκ Ομπάμα, ο Μπιλ Γκέιτς, ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ, ο Τζίμι Χέντριξ, η Τζούντι Γκάρλαντ και ο Ντέιβιντ Μπάουι;

Είναι όλοι αριστερόχειρες, ένα χαρακτηριστικό που μοιράζεται περίπου το 10% των ανθρώπων.

Αλλά γιατί μερικοί άνθρωποι είναι αριστερόχειρες ενώ οι περισσότεροι είναι δεξιόχειρες;

Πρόκειται για ένα ερώτημα που η επιστημονική κοινότητα προσπαθεί να απαντήσει εδώ και δεκαετίες, χωρίς όμως επιτυχία.

Ομως μια νέα μελέτη φωτίζει τους γονιδιακούς μηχανισμούς που συνδέονται με τη χρήση του αριστερού χεριού ως «βασικό» στις καθημερινές λειτουργίες ενός ανθρώπου.

Οπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το πρακτορείο Reuters, oι ερευνητές εντόπισαν σπάνιες παραλλαγές ενός γονιδίου που εμπλέκεται στον έλεγχο του σχήματος των κυττάρων και διαπίστωσαν ότι είναι 2,7 φορές πιο συχνές σε αριστερόχειρες.

Ενώ αυτές οι γενετικές παραλλαγές αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό κλάσμα –ίσως το 0,1%– του αριστερόχειρα, οι ερευνητές είπαν ότι η μελέτη δείχνει ότι αυτό το γονίδιο, που ονομάζεται TUBB4B, μπορεί να παίζει ρόλο στην ανάπτυξη της εγκεφαλικής διεργασίας που προσδιορίζει ποιο από τα δύο χέρια θα είναι το… κυρίαρχο.

Στους περισσότερους ανθρώπους, τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου έχουν ελαφρώς διαφορετική ανατομία και το καθένα ελέγχει διαφορετικές λειτουργίες.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κυριαρχία στο αριστερό ημισφαίριο για τη γλώσσα και κυριαρχία στο δεξί ημισφαίριο για εργασίες που απαιτούν προσανατολισμό της οπτικής προσοχής στο χώρο. Στους περισσότερους ανθρώπους το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει επίσης το κυρίαρχο δεξί χέρι. Οι σχετικές νευρικές ίνες διασταυρώνονται από αριστερά προς τα δεξιά στο κάτω μέρος του εγκεφάλου. Στους αριστερόχειρες το δεξί ημισφαίριο ελέγχει το κυρίαρχο χέρι. Το ερώτημα είναι τι προκαλεί αυτή την  ασυμμετρία του εγκεφάλου στους αριστερόχειρες» εξηγεί ο νευροβιολόγος Κλάιντ Φράνκς του Ινστιτούτου Ψυχογλωσσολογίας Μαξ Πλανκ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Το γονίδιο

Το UBB4B ελέγχει μια πρωτεΐνη που ενσωματώνεται σε νήματα που ονομάζονται μικροσωληνίσκοι, οι οποίοι παρέχουν εσωτερική δομή για τα κύτταρα. Ο εντοπισμός σπάνιων μεταλλάξεων σε αυτό το γονίδιο που είναι πιο συχνές στους αριστερόχειρες υποδηλώνει ότι οι μικροσωληνίσκοι εμπλέκονται στη δημιουργία των φυσιολογικών ασυμμετριών του εγκεφάλου, εκτιμούν οι ερευνητές.

Τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια αρχίζουν να αναπτύσσονται διαφορετικά στο ανθρώπινο έμβρυο, αν και ο μηχανισμός παραμένει ασαφής.

«Σπάνιες γενετικές παραλλαγές σε λίγους ανθρώπους μπορούν να εντοπίσουν γονίδια που δίνουν ενδείξεις για αναπτυξιακούς μηχανισμούς ασυμμετρίας εγκεφάλου σε όλους. Το TUBB4B θα μπορούσε να είναι ένα καλό παράδειγμα αυτού» εξηγεί ο Φρανκς.

Τα ευρήματα βασίστηκαν σε γενετικά δεδομένα που καλύπτουν περισσότερους από 350.000 μεσήλικες έως ηλικιωμένους στη Βρετανία σε μια βάση τέτοιων δεδομένων που έχει δημιουργηθεί στη Βρετανία για την πραγματοποίηση γενετικών μελετών, την UK Biobank. Περίπου το 11% των ατόμων που ελήφθησαν γονιδιακά δεδομένα για τη μελέτη ήταν αριστερόχειρες.

Η τύχη

Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο προσδιορισμός του ποιο χέρι είναι κυρίαρχο μπορεί να είναι τυχαίο γεγονός.

«Πιστεύουμε ότι οι περισσότερες περιπτώσεις αριστεροχειρίας συμβαίνουν απλώς λόγω τυχαίας διακύμανσης κατά την ανάπτυξη του εμβρυϊκού εγκεφάλου, χωρίς συγκεκριμένες γενετικές ή περιβαλλοντικές επιρροές. Για παράδειγμα, τυχαίες διακυμάνσεις στις συγκεντρώσεις ορισμένων μορίων κατά τη διάρκεια βασικών σταδίων του σχηματισμού του εγκεφάλου» λέει ο επικεφαλής των ερευνητών.

Στο πέρασμα των αιώνων, πολλοί πολιτισμοί απαξίωσαν τον αριστερόχειρα και προσπάθησαν να αναγκάσουν τους αριστερόχειρες να γίνουν δεξιόχειρες. Στα αγγλικά η λέξη «right» σημαίνει επίσης «σωστό».

«Τα νέα ευρήματα ενδέχεται να έχουν σημασία στον τομέα της ψυχιατρικής. Ενώ η συντριπτική πλειονότητα των αριστερόχειρων δεν έχει καμία από αυτές τις καταστάσεις, τα άτομα με σχιζοφρένεια έχουν διπλάσιες πιθανότητες να είναι αριστερόχειρες ή αμφιδέξια και τα άτομα με αυτισμό είναι περίπου τρεις φορές πιο πιθανό. Μερικά από τα γονίδια που λειτουργούν στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της πρώιμης ζωής μπορεί να εμπλέκονται τόσο στην ασυμμετρία του εγκεφάλου όσο και στα ψυχιατρικά χαρακτηριστικά. Η μελέτη μας βρήκε ενδεικτικά στοιχεία για αυτό και το έχουμε δει επίσης σε προηγούμενες μελέτες όπου εξετάσαμε πιο κοινές γενετικές παραλλαγές στον πληθυσμό» προσθέτει ο Φρανκς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News