Η υπογεννητικότητα δεν είναι μόνο ελληνικό ούτε μόνο ευρωπαϊκό πρόβλημα. Η χώρα που καταγράφει τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων στον κόσμο είναι η Νότια Κορέα. Τα τελευταία χρόνια, η χώρα της ανατολικής Ασίας σπάει το δικό της αρνητικό ρεκόρ διαρκώς, έχοντας πλέον φτάσει, όπως έδειξαν τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου, στο εντυπωσιακό ποσοστό 0,72 παιδιά ανά γυναίκα. Για να παραμείνει ένας πληθυσμός σταθερός, αυτός ο αριθμός θα πρέπει να είναι 2,1.

Εάν συνεχιστεί αυτή η τάση, ο πληθυσμός της Κορέας εκτιμάται ότι θα μειωθεί στο μισό μέχρι το έτος 2100.

Σε 50 χρόνια, ο αριθμός των ατόμων σε παραγωγική ηλικία θα έχει μειωθεί κατά το ήμισυ, ο αριθμός των ανθρώπων που πληρούν τις προϋποθέσεις στράτευσης θα έχει συρρικνωθεί κατά 58% και σχεδόν ο μισός πληθυσμός θα είναι άνω των 65 ετών. Αυτό είναι τόσο κακό για την οικονομία, αλλά και το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας που οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν πλέον το ζήτημα ως «εθνική έκτακτη ανάγκη».

Επί σχεδόν 20 χρόνια, οι διαδοχικές κυβερνήσεις ξόδεψαν περίπου 286 δισ. δολάρια για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Τα ζευγάρια που έχουν παιδιά παίρνουν κάθε λογής παροχές, από μηνιαία επιδόματα μέχρι επιδοτούμενες κατοικίες και δωρεάν ταξί. Καλύπτονται οι νοσοκομειακοί τους λογαριασμοί και ακόμη και οι θεραπείες εξωσωματικής γονιμοποίησης, αν και μόνο για όσους είναι παντρεμένοι.

Τα οικονομικά κίνητρα δεν έφεραν αποτέλεσμα, οδηγώντας τους πολιτικούς σε πιο «δημιουργικές» λύσεις, όπως η πρόσληψη νταντάδων από τη Νοτιοανατολική Ασία με αμοιβή κάτω από τον κατώτατο μισθό και η εξαίρεση των ανδρών από τη στρατιωτική θητεία εάν έχουν τρία παιδιά πριν κλείσουν τα 30.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, όμως, έχουν κατηγορηθεί ότι δεν άκουσαν τους νέους –ειδικά τις γυναίκες– για τις πραγματικές ανάγκες τους. Αναζητώντας τις πραγματικές αιτίες του προβλήματος, ομάδα δημοσιογράφων του BBC ταξίδεψε στη Νότια Κορέα, μιλώντας σε γυναίκες για τους λόγους πίσω από την απόφασή τους να μην κάνουν παιδιά.

Καριέρα ή παιδιά – Και τα δύο δεν γίνεται

Η Γετζίν, παραγωγός τηλεοπτικών εκπομπών, είπε ότι αποφάσισε να μην παντρευτεί και να μην κάνει παιδιά, στα 25 της. «Είναι δύσκολο να βρεις έναν άντρα στην Κορέα που θα μοιράζεται εξίσου τις δουλειές και τη φροντίδα των παιδιών», είπε. «Και οι γυναίκες που κάνουν μωρά μόνες τους δεν κρίνονται ευνοϊκά από την κοινωνία». Το 2022, μόνο το 2% των γεννήσεων στη Νότια Κορέα έγιναν εκτός γάμου.

Η Γετζίν επέλεξε να επικεντρωθεί στην καριέρα της στην τηλεόραση, η οποία, όπως υποστηρίζει, δεν της επιτρέπει ούτως ή άλλως αρκετό χρόνο για να μεγαλώσει ένα παιδί. Τα ωράρια εργασίας στην Κορέα είναι διαβόητα εκτεταμένα.

Η ίδια δουλεύει το παραδοσιακό ωράριο 9-6 (το κορεάτικο ισοδύναμο του 9-5) αλλά λέει ότι συνήθως δεν φεύγει από το γραφείο πριν από τις 8 μ.μ. και επιπλέον υπάρχουν υπερωρίες. Μόλις γυρίσει σπίτι, έχει χρόνο μόνο να καθαρίσει ή να ασκηθεί πριν κοιμηθεί. «Η εργασία στην Κορέα είναι δύσκολη, έχεις κολλήσει σε έναν αέναο κύκλο δουλειάς». Στον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο της μελετάει για να γίνει καλύτερη στη δουλειά της. «Οι Κορεάτες έχουν αυτή τη νοοτροπία ότι αν δεν εργάζεσαι συνεχώς για τη βελτίωση του εαυτού σου, θα μείνεις πίσω», λέει στο BBC.

«Μερικές φορές τα Σαββατοκύριακα πηγαίνω και κάνω ενδοφλέβιες θεραπείες με βιταμίνες, για να έχω αρκετή ενέργεια για να επιστρέψω στη δουλειά τη Δευτέρα», προσθέτει ανέμελα, σαν αυτό να είναι μια φυσιολογική δραστηριότητα.

Η Γετζίν έχει, πέρα από όλα τα άλλα, τον ίδιο φόβο με τις περισσότερες γυναίκες στη χώρα: Οτι αν πάρει άδεια για να κάνει παιδί, ίσως δεν θα μπορέσει να επιστρέψει στη δουλειά. «Υπάρχει μια σιωπηρή πίεση από τις εταιρείες ότι όταν κάνουμε παιδιά, πρέπει να αφήσουμε τις δουλειές μας», λέει. Το έχει δει να συμβαίνει στην αδελφή της και στις δύο αγαπημένες της παρουσιάστριες ειδήσεων.

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες δικαιούνται άδεια ενός έτους κατά τα πρώτα οκτώ χρόνια της ζωής του παιδιού τους. Αλλά το 2022, μόνο το 7% των νέων πατέρων χρησιμοποίησε μέρος της άδειας τους, σε σύγκριση με το 70% των νέων μητέρων.

Οι Κορεάτισσες είναι οι πιο μορφωμένες γυναίκες στις χώρες του ΟΟΣΑ, και όμως η χώρα έχει τη χειρότερη διαφορά αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων και υψηλότερη από το μέσο όρο γυναικεία ανεργία. Οι γυναίκες, όταν έρχονται πλέον αντιμέτωπες με το δίλημμα ανάμεσα στην καριέρα και το παιδί, επιλέγουν όλο και περισσότερο το πρώτο.

«Είναι οικονομικά ασύμφορο να κάνεις παιδιά»

Η Στέλλα Σιν διδάσκει αγγλικά σε παιδιά πέντε ετών. Της αρέσουν πολύ τα παιδιά, αλλά στα 39 της, δεν έχει δικά της. Είναι παντρεμένη εδώ και έξι χρόνια και τόσο αυτή όσο και ο σύζυγός της ήθελαν ένα παιδί, αλλά ήταν τόσο απασχολημένοι με τη δουλειά, που ο χρόνος πέρασε. «Οι μητέρες πρέπει να εγκαταλείψουν τη δουλειά για να φροντίσουν το παιδί τους για τα δύο πρώτα χρόνια, και αυτό θα με έριχνε σε κατάθλιψη», είπε. «Λατρεύω την καριέρα μου και να φροντίζω τον εαυτό μου». Στον ελεύθερο χρόνο της, παρακολουθεί μαθήματα χορού K-pop. Οταν ρωτήθηκε από το BBC αν θα μπορούσε να μοιραστεί τη γονική άδεια με τον άντρα της, απάντησε: «Είναι όπως όταν τον βάζω να πλύνει τα πιάτα και πάντα κάτι ξεχνάει, δεν θα μπορούσα να βασιστώ σε αυτόν», είπε.

Ακόμη και αν ήθελε να εγκαταλείψει τη δουλειά για την οικογένειά της, είπε ότι δεν είχε την οικονομική δυνατότητα, επειδή το κόστος στέγασης είναι πολύ υψηλό.

Πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού της χώρας ζει μέσα ή γύρω από την πρωτεύουσα, Σεούλ, δημιουργώντας τεράστια πίεση στο κόστος στέγασης. Η Στέλλα και ο σύζυγός της απομακρύνθηκαν σταδιακά από την πρωτεύουσα, σε γειτονικές επαρχίες, αλλά εξακολουθούν να μην μπορούν να αγοράσουν δικό τους σπίτι. Το ποσοστό γεννήσεων στη Σεούλ έχει πέσει στο 0,55, το χαμηλότερο στη χώρα.

Τέλος, υπάρχει το κόστος της εκπαίδευσης. Από την ηλικία των τεσσάρων ετών, τα παιδιά στέλνονται σε μια σειρά από ακριβά εξωσχολικά μαθήματα, από μαθηματικά και αγγλικά, μέχρι μουσική και Τάε Κβον Ντο.

Η πρακτική είναι τόσο διαδεδομένη, που η εξαίρεση θεωρείται ασύλληπτη στην υπερ-ανταγωνιστική Κορέα. Αυτό την έχει καταστήσει την πιο ακριβή χώρα στον κόσμο για την ανατροφή ενός παιδιού. Μια μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι μόνο το 2% των γονέων δεν πλήρωναν για ιδιωτικά μαθήματα, ενώ το 94% είπε ότι ήταν μεγάλη οικονομική επιβάρυνση.

Ο ανταγωνισμός που σκοτώνει τη μητρότητα

Η «Μίντζι» θέλησε να μοιραστεί την εμπειρία της με το BBC, αλλά όχι δημόσια. Δεν θέλει να ξέρουν οι γονείς της ότι δεν θα κάνει παιδιά. «Θα σοκαριστούν και θα απογοητευτούν», είπε, από την παραλιακή πόλη Μπουσάν, όπου ζει με τον σύζυγό της. «Εχω περάσει όλη μου τη ζωή σπουδάζοντας», είπε, πρώτα για να μπει σε ένα καλό πανεπιστήμιο, μετά στις εξετάσεις του δημοσίου υπαλλήλου και μετά για να πιάσει την πρώτη της δουλειά στα 28 της.

Θυμάται τα παιδικά της χρόνια που περνούσε στις τάξεις μέχρι αργά το βράδυ, ενώ ονειρευόταν να γίνει καλλιτέχνης. «Επρεπε να ανταγωνίζομαι ατελείωτα, όχι για να πετύχω τα όνειρά μου, αλλά απλώς για να ζήσω μια μέτρια ζωή», είπε.

Στα 32 της, αισθάνεται ελεύθερη και μπορεί να απολαύσει τον εαυτό της. Της αρέσει να ταξιδεύει και μαθαίνει καταδύσεις. Και δεν θέλει να περάσει ένα παιδί τη δυστυχία που βίωσε η ίδια.

«Η Κορέα δεν είναι ένα μέρος όπου τα παιδιά μπορούν να ζήσουν ευτυχισμένα», κατέληξε. Ο σύζυγός της θα ήθελε ένα παιδί, και τσακώνονταν συνεχώς για αυτό, αλλά έχει αποδεχτεί την επιθυμία της.

Μονογονείς μέσα σε γάμο

Η Τζουνγκιόν βρίσκεται σε αυτό που αποκαλεί «μονογονεϊκό γάμο». Αφού παίρνει την επτάχρονη κόρη της και τον τετράχρονο γιο της από το σχολείο, πηγαίνει στην παιδική χαρά, περνώντας τις ώρες μέχρι να επιστρέψει ο άντρας της από τη δουλειά. Αυτό συμβαίνει σπάνια πριν να έχουν κοιμηθεί όλοι τους. «Οταν αποφάσισα να κάνω παιδιά, πίστευα ότι θα μπορούσα να επιστρέψω στη δουλειά γρήγορα», είπε στο BBC.

Σύντομα, όμως, οι κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις άρχισαν και βρέθηκε μόνη της ως γονιός. Ο σύζυγός της δεν συμμετέχει ούτε στη φροντίδα των παιδιών ούτε στις δουλειές του σπιτιού. «Ενιωσα πολύ θυμωμένη», είπε. «Είχα μορφωθεί καλά και είχα μάθει ότι οι γυναίκες ήταν ίσες, οπότε δεν μπορούσα να το δεχτώ».

Τα τελευταία 50 χρόνια, η οικονομία της Κορέας αναπτύχθηκε με ραγδαίους ρυθμούς, ωθώντας τις γυναίκες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στο εργατικό δυναμικό και διευρύνοντας τις φιλοδοξίες τους, αλλά οι ρόλοι της συζύγου και της μητέρας δεν εξελίχθηκαν με τον ίδιο ρυθμό.

Η Τζουνγκιόν λέει ότι όλες τις οι φίλες που μεγαλώνουν παιδιά είναι σε κατάθλιψη. Αρχισε να δημοσιεύει τις εμπειρίες της στο διαδίκτυο και πλέον είναι συγγραφέας τριών δημοσιευμένων βιβλίων κόμικς.

Τώρα, λέει ότι έχει ξεπεράσει το στάδιο του θυμού και της λύπης. Παραμένει, όμως, λυπημένη, που οι γυναίκες στερούνται το θαύμα της μητρότητας, λόγω της «τραγικής κατάστασης στην οποία θα αναγκαστούν να βρεθούν».

Κουρασμένη από τη ζωή στην Κορέα, η Γετζίν αποφάσισε να φύγει. Ερεύνησε ποιες χώρες είχαν υψηλή θέση στην ισότητα των φύλων και η Νέα Ζηλανδία αναδείχθηκε νικήτρια. «Είναι ένα μέρος όπου οι άντρες και οι γυναίκες αμείβονται εξίσου», λέει. «Πάω λοιπόν».

Μια φίλη της Γετζίν, η Μινσούνγ, αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα: Θέλει να κάνει πολλά παιδιά, αλλά δεν μπορεί, επειδή είναι αμφιφυλόφιλη και έχει σύντροφο του ίδιου φύλου. Ο γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου είναι παράνομος στη Νότια Κορέα και οι ανύπαντρες γυναίκες δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούν δότες σπέρματος για να συλλάβουν.

Δεδομένης της επισφαλούς δημογραφικής κατάστασης της χώρας, αποτελεί ειρωνεία το γεγονός ότι ορισμένες γυναίκες που θέλουν να γίνουν μητέρες δεν επιτρέπεται να είναι.

Φαίνεται, όμως, ότι τελικά οι πολιτικοί αποδέχονται το βάθος και την πολυπλοκότητα της κρίσης.

Αυτόν τον μήνα, ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Γιουν Σουκ Γιολ, αναγνώρισε ότι οι προσπάθειες να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα «δεν είχαν αποτέλεσμα». Είπε ότι η κυβέρνησή του θα αντιμετωπίσει τώρα το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων ως «δομικό πρόβλημα», αν και δεν έχει ακόμη φανεί στην πράξη τι ακριβώς εννοούσε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News