Πριν από λίγες ημέρες, ο ειδικός εισαγγελέας Ρόμπερτ Κ. Χαρ αρνήθηκε να ασκήσει δίωξη στον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν για τον χειρισμό απόρρητων εγγράφων, γράφοντας στην αναφορά του: «Ο πρόεδρος Μπάιντεν πιθανότατα θα παρουσιαζόταν σε μια επιτροπή, όπως έκανε στη συνάντησή μας μαζί του, ως ένας συμπαθής, καλοπροαίρετος, ηλικιωμένος άνδρας με κακή μνήμη».

Από όλα τα χαρακτηριστικά που προσάπτονται στην προχωρημένη ηλικία του Τζο Μπάιντεν, η «κακή μνήμη» είναι το βασικότερο. Η αλήθεια είναι ότι ο πρόεδρος ξεχνάει, ενώ συχνά μπερδεύει ονόματα και ημερομηνίες. Και αυτό εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την ικανότητα του 81 ετών Μπάιντεν να κυβερνήσει για ακόμη τέσσερα χρόνια τις ΗΠΑ.

Ο Χαράν Ρανγκανάθ είναι καθηγητής Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο Ντέιβις της Καλιφόρνια και ειδικός σε θέματα μνήμης. Ο ίδιος πιστεύει ότι αντιμετωπίζουμε με λανθασμένο τρόπο το ζήτημα της διανοητικής υγείας του Τζο Μπάιντεν και εξηγεί το γιατί με άρθρο του στους New York Times.

Ολοι ξεχνάμε, λέει ο Ρανγκανάθ. Στην πραγματικότητα, οι αναμνήσεις μας από τις περισσότερες λεπτομέρειες της ζωής μας, τους ανθρώπους που συναντάμε, τα πράγματα που κάνουμε και τα μέρη που πηγαίνουμε είναι περιορισμένες. Βέβαια, μεγαλώνοντας ξεχνάμε ολοένα και περισσότερο. Οι λειτουργίες της μνήμης, όπως επισημαίνει, αρχίζουν να μειώνονται στα 30 μας και συνεχίζουν να εξασθενούν μέχρι τα βαθιά γεράματα. Ωστόσο η ηλικία από μόνη της δεν σημαίνει ότι η μνήμη εξασθενεί σε βαθμό που να επηρεαστεί η ικανότητα ενός ατόμου να αποδίδει σε έναν απαιτητικό ηγετικό ρόλο.

Σύμφωνα με τον επιστήμονα, υπάρχει λήθη και υπάρχει Λήθη. Μετά τα 40, οι περισσότεροι έχουμε βρεθεί στη θέση να «αναζητούμε» μια λέξη που αιωρείται στην άκρη της γλώσσας μας. Οι περισσότεροι επιστήμονες που ασχολούνται με τη μνήμη το ονομάζουν «αποτυχία ανάκτησης», που σημαίνει ότι η ανάμνηση είναι εκεί αλλά απλώς δεν μπορούμε να τη βρούμε όταν τη χρειαζόμαστε.

Από την άλλη πλευρά, η Λήθη (με κεφαλαίο Λ) επέρχεται όταν μια ανάμνηση έχει χαθεί εντελώς. Το να συγχέει κάποιος, γράφει ο Ρανγκανάθ στους New York Times, τα ονόματα των ηγετών δύο χωρών εμπίπτει στην πρώτη κατηγορία, ενώ το να μην μπορεί να θυμηθεί ότι έχει συναντήσει κάποτε τον πρόεδρο της Αιγύπτου εμπίπτει στην τελευταία.

Κατά τη διάρκεια της γήρανσης παρατηρούνται αλλαγές στη λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού, της περιοχής του εγκεφάλου που παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε πολλές από τις καθημερινές λειτουργίες της μνήμης. Αυτές οι αλλαγές σημαίνουν ότι, καθώς μεγαλώνουμε, η προσοχή μας αποσπάται ευκολότερα και συχνά δυσκολευόμαστε να βρούμε τη λέξη ή το όνομα που αναζητούμε.

Οι παρατηρήσεις του ειδικού εισαγγελέα σχετικά με τη μνήμη του Μπάιντεν φαίνεται να εμπίπτουν στην κατηγορία της λήθης, παρά της Λήθης. Η επισήμανση της ημερομηνίας που συνέβη ένα γεγονός απαιτεί μια πολύπλοκη διαδικασία μνήμης. Το να θυμάται κάποιος ότι ένα γεγονός έλαβε χώρα είναι διαφορετικό από το να μπορεί να θυμηθεί πότε συνέβη – και το δεύτερο είναι πιο δύσκολο με την πάροδο των ετών.

Αλλα θέματα «μνήμης» που επισημαίνονται στα ΜΜΕ, γράφει ο Ρανγκανάθ, δεν είναι τόσο περιπτώσεις λήθης όσο δυσκολίες στην άρθρωση. Για παράδειγμα, τον Ιούλιο του 2023 ο Μπάιντεν είπε κατά λάθος σε μια ομιλία του ότι «έχουμε πάνω από 100 νεκρούς», ενώ θα έπρεπε να πει «πάνω από ένα εκατομμύριο». Τραυλίζει από την παιδική του ηλικία και οι έρευνες έχουν δείξει ότι η διαχείριση του τραυλίσματος απαιτεί προμετωπιαίους πόρους που κανονικά θα επέτρεπαν στους ανθρώπους να βρουν τη σωστή λέξη ή τουλάχιστον να διορθώσουν γρήγορα τα λάθη που κάνουν. Με λίγα λόγια, το τραύλισμα απορροφά πολύτιμη ενέργεια.

Είναι κατανοητό ότι οι Αμερικανοί ανησυχούν για την προχωρημένη ηλικία των δύο βασικών υποψηφίων στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές (ο Μπάιντεν είναι 81 ετών και ο Ντόναλντ Τραμπ 77), αν και ορισμένες από αυτές τις ανησυχίες έχουν τις ρίζες τους σε πολιτιστικά στερεότυπα και φόβους για τη γήρανση, θεωρεί ο Ρανγκανάθ.

Η ηλικία σχετίζεται, κατά μέσο όρο, με μειωμένη μνήμη, αλλά μελέτες που παρακολουθούν τα ίδια άτομα για αρκετά χρόνια έχουν δείξει ότι, παρ’ όλο που ορισμένοι ηλικιωμένοι εμφανίζουν απότομες μειώσεις με την πάροδο του χρόνου, άλλοι «υπερ-ηλικιωμένοι» παραμένουν το ίδιο οξύνοες.

Ο Μπάιντεν έχει την ίδια ηλικία με τον Χάρισον Φορντ, τον Πολ ΜακΚάρτνεϊ και τον Μάρτιν Σκορσέζε. Είναι επίσης λίγο νεότερος από την Τζέιν Φόντα (86 ετών) και πολύ νεότερος από τον Γουόρεν Μπάφετ (93 ετών). Ολα αυτά τα άτομα θεωρούνται ότι βρίσκονται στην κορυφή των επαγγελμάτων τους, και όμως δεν θα εκπλαγώ ούτε αν είναι ούτε αν δεν είναι πιο ξεχασιάρηδες από τότε που ήταν νεότεροι. Με άλλα λόγια, η ηλικία ενός ατόμου δεν λέει τίποτα οριστικό για τη γνωστική του κατάσταση.

Αντί να εστιάζουμε στις ηλικίες των υποψηφίων καθαυτές, θα πρέπει να εξετάσουμε αν έχουν τις δυνατότητες να κάνουν τη δουλειά, καταλήγει ο Ρανγκανάθ. Η αντίληψη του κοινού για τη γνωστική κατάσταση ενός ατόμου συχνά καθορίζεται από επιφανειακούς παράγοντες, όπως η φυσική παρουσία, η αυτοπεποίθηση και η λεκτική ευχέρεια, αλλά αυτά δεν σχετίζονται απαραίτητα με την ικανότητα κάποιου να λαμβάνει αποφάσεις για την τύχη μιας χώρας. Η μνήμη παίζει ρόλο, όμως άλλα χαρακτηριστικά, όπως η γνώση των γεγονότων και η ρύθμιση των συναισθημάτων –τα οποία διατηρούνται και μπορεί ακόμη και να βελτιώνονται με την ηλικία– είναι πιθανό να έχουν ίση ή μεγαλύτερη σημασία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News